Pozornik ślazowiec
| Trachys troglodytiformis | |||||
| Obenberger, 1918 | |||||
 Imago | |||||
.jpg) Miny | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
pozornik ślazowiec | ||||
| |||||
Pozornik ślazowiec[1] (Trachys troglodytiformis) – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Agrilinae. Zamieszkuje Europę, Azję Zachodnią i Afrykę Północną, a ponadto zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej. Żeruje na roślinach z rodziny ślazowatych. Larwy minują liście.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1787 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Buprestis pygmaea[2]. Ponownie w 1805 roku opisał go Lorenzo Ponza pod nazwą Buprestis corusca[3][2]. Za ważną uznaje się jednak nadaną w 1918 roku przez Jana Obenbergera nazwę Trachys troglodytiformis[4][2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o krótkim i szerokim, owalnym ciele długości od 2,25 do 3,8 mm. Głowa jest wciągnięta w przedtułów, zaopatrzona w wgłębienie na czole i ciemieniu. Czułki są krótkie, o dwóch nasadowych członach pogrubionych, a pięciu ostatnich trójkątnie rozszerzonych, tworzących piłkowaną buławkę[5]. Ubarwienie głowy i przedplecza jest miedziane, złote lub rdzawozłote, u form melanistycznych czarne z miejscowym fioletowym połyskiem[5][1]. Powierzchnia przedplecza charakteryzuje się obecnością podłużnej bruzdy środkowej[5]. Pokrywy są koloru odmiennego, zazwyczaj niebieskiego lub zielonego[5][1], u form melanistycznych czarne z fioletowo połyskującymi bokami[5]. Owłosienie przedplecza i pokryw jest prawie niewidoczne, bardzo krótkie[1]. Pokrywy są silnie ku tyłowi zwężone, o trójkątnym wspólnym zarysie i wspólnie zaokrąglonym wierzchołku[5]. Powierzchnię ich rzeźbi grube i gęste punktowanie[1]. Guzy barkowe nie formują wystającego ząbka i od wewnątrz odgraniczone są tylko delikatnym wciskiem. Spód ciała jest czarny, połyskujący. Przedpiersie ma wyrostek w przedniej części z niemal równoległymi bokami, a w tylnej rozszerzony. Spód odwłoka odznacza się sternitami od drugiego do czwartego z głębokimi rowkami na brzegach bocznych oraz sternitem piątym otoczonym głębokim rowkiem na krawędzi tylnej. Ostatni z widocznych sternitów jest wycięty[5].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ciepłolubny, w Europie Środkowej zasiedlający głównie murawy kserotermiczne[1]. Larwy są oligofagicznymi endofoliofagami minującymi liście roślin z rodziny ślazowatych. Wśród ich gatunków żywicielskich wymienia się ślaz dziki, Malva pusilla, malwę różową, prawoślaz lekarski, Althaea hirsuta, Althaea cannabina oraz ślazówki[6].
Rozród ma miejsce od wiosny[7]. Jaja bywają składane na górnej, jak i dolnej stronie liści, przy czym samica wybiera na roślinie miejsca jak najcieplejsze, chętnie o ekspozycji południowej. Larwa po wykluciu przegryza epidermę, po czym przystępuje do żerowania na miękiszu. Tworzona przez nią mina jest płaska i jasna z czarną kropką w miejscu, w którym złożone było jajo[6]. Rozwój larwalny trwa 2–3 tygodnie i w tym czasie linienie ma miejsce czterokrotnie. Wyrośnięta larwa osiąga około 6 mm długości. Stadium poczwarki trwa około 10 dni[7]. W warunkach klimatycznych środkowej Europy postacie dorosłe aktywne są od kwietnia do września[1]. Na południu Europy są aktywne dłużej – np. w Prowansji na świat przychodzą co najmniej trzy pokolenia rocznie (imagines pierwszego z nich pojawiają się na początku czerwca), a postacie dorosłe pozostają aktywne do grudnia. Ostatnie pokolenie owadów dorosłych zimuje w ściółce, wśród mchów lub pod kamieniami[7].
Gatunek pierwotnie palearktyczny, w Europie znany z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Czech, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji[2]. Doniesienia o jego występowaniu w Polsce są niepewne[8]. Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” umieszczony jest jako zagrożony gatunek o niedostatecznie rozpoznanym statusie (DD)[9]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek regionalnie wymarły (RE)[10]. Poza Europą naturalnym zasięgiem obejmuje anatolijską część Turcji, Zakaukazie i Afrykę Północną[8][5]. Ponadto zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Trachys troglodytiformis – Pozornik ślazowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-08-06].
- ↑ a b c d Trachys troglodytiformis Obenberger, 1918. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-06].
- ↑ L. Ponza. Coleoptera salutiensia sive enumeratio methodica coleopterorum, quae in agro salutiensi reperiuntur, locorum natalium indicatione, observationibus, novisque aliquot speciebus aucta. „Mémoires de l'Académie Impériale des Sciences, Littérature et Beaux-Arts de Turin. Sciences Physiques et Mathématiques”. 12–13, s. 29–94, 1805.
- ↑ J. Obenberger. Revision der paläarktischen Trachydinen (Coleoptera-Buprestidae), mit Einschluss einiger Beschreibungen exotischer Arten. „Archiv für Naturgeschichte”. 82 (A) (11), s. 1–74, 1918.
- ↑ a b c d e f g h Karl Wilhelm Harde: Familie Buprestidae (Prachtkäfer). W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 6: Diversicornia. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1979, s. 203–247.
- ↑ a b Adolf Horion: Käferkunde für Naturfreunde. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, 1949, s. 107.
- ↑ a b c Manfred Niehuis: Die Prachtkäfer in Rheinland-Pfalz und im Saarland. Landau: Gesellschaft für Naturschutz und Ornithologie Rheinland-Pfalz e. V. (GNOR), 2004, s. 475. ISBN 3-937783-04-0.
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Część XXIII, zeszyt 10. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea.. Warszawa: 1985.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 88-110. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.