Quattro (układ napędowy)

emblemat quattro na wlocie do chłodnicy

Quattro jest marką producenta samochodów Audi i określeniem samochodów z napędem na cztery koła tego samego producenta.

Przy napędzie quattro moment obrotowy jest przekazywany na wszystkie cztery koła. Od strony technicznej można to wykonać na kilka sposobów:

• w samochodzie z centralnie umieszczonym silnikiem (Audi R8) napęd na cztery koła jest realizowany przez sprzęgło wiskotyczne (automatycznie załączane)
• w modelu A3 i TT napęd na cztery koła jest realizowany przez sprzęgło Haldex (automatycznie załączane). Pojazdy te wywodzą się z platformy VW Golfa, a napęd na cztery koła jest podyktowany pozycją silnika (z przodu, w poprzek)
• w pozostałych modelach Audi z klasyczną pozycją silnika (z przodu/wzdłuż) napęd na cztery koła jest realizowany przez dwa dyferencjały - wzdłużny (centralny) i tylny.
  • wzdłużny dyferencjał był stosowany w różnych wariantach:
    • dyferencjał z przekładnią stożkową, ręczny (50:50) z możliwością stuprocentowego zblokowania (modele do 1987)
    • dyferencjał z przekładnią planetarną z elektrohydraulicznie sterowanym sprzęgłem ciernym, wielopłytkowym (Audi V8 do 1994, z automatyczną skrzynią biegów)
    • dyferencjał typu TorSen (pozostałe modele z silnikiem w pozycji wzdłużnej i z przodu, do 2010):
      • typ A (od 1987) – rozkład 50:50, przy uślizgu obojętnie której osi do 80% momentu jest przekazywane automatycznie na oś przeciwną
      • typ B (od 1995) – jak wyżej, z pewnymi modyfikacjami (konstrukcja bardziej odporna na uszkodzenia)
      • typ C (od 2006) – rozkład 40:60, przy uślizgu obojętnie której osi 80% momentu jest przekazywane automatycznie na oś przeciwną
    • dyferencjał z przekładnią koronową, składającą się m.in. z dwóch zębatek koronowych i sprzęgła płytkowego (produkowany od 2010) – rozkład przy zwykłej jeździe 40:60, przy utracie przyczepności na tylnych kołach, przód dostaje 70%, w odwrotnym przypadku tył otrzymuje 85% momentu obrotowego;

• • tylny dyferencjał:
    • z klasyczną przekładnią stożkową:
      • blokowany ręcznie za pomocą dźwigni (od 1988 do około 1995) – jak w klasycznych pojazdach 4x4, pokonywanie zakrętów jest jednak utrudnione
      • blokowany elektronicznie z pomocą systemu ABS (od 1995 do 2005 z TorSenem typu A lub B) – hamowanie koła o większym poślizgu powoduje przekazywanie momentu obrotowego na drugie koło
      • blokowany elektronicznie z pomocą systemu ABS (od 2006 z TorSenem typu C, dodając funkcję blokady przednich kół)
    • z przekładnią stożkową i dwoma sprzęgłami ciernymi płytkowymi załączanymi elektrohydraulicznie (od zimy 2008) – blokada odbywa się za pomocą zaworów hydraulicznych sterujących sprzęgłami (koło, które ma lepszą trakcję lub jest na zewnątrz zakrętu dostaje dodatkowy moment poprzez załączenie sprzęgieł)

W 1980 Audi po raz pierwszy zaoferowało stały napęd na cztery koła w modelu Audi Quattro w samochodzie produkowanym seryjnie. Przy czym pierwsze testy rozpoczęto w 1978 roku, wykorzystując do tego model Audi 80 ze skrzynią rozdzielczą z samochodu terenowego Iltis.

Napęd na cztery koła ma za zadanie, w porównaniu do zwyczajnych samochodów Audi z napędem na przód, polepszyć aktywne bezpieczeństwo, kontrolę trakcji i zwiększyć osiągi przy ruszaniu pojazdem w linii prostej. Przydatność w terenie jest ograniczona w porównaniu do samochodów terenowych z powodu małego prześwitu większości modeli Audi. Wyjątek stanowi Audi Allroad quattro (Audi A6 ze zwiększonym prześwitem), albo SUV Audi Q7. Modele z napędem quattro w początkowym założeniu miały umożliwić koncernowi powrót do sukcesów w sportach motorowych (Ur-quattro, Sport quattro – oba homologowane w latach 80. w Grupie B), później napęd ten zastosowano w limuzynach i modelach cywilnych.

W 1986 Audi opublikowało krótki film promocyjny, w którym Audi 100 quattro o własnych siłach wjechało na pokrytą śniegiem fińską skocznię narciarską z wzniesieniem wynoszącym 80%. Film był wyróżniony w Cannes nagrodą złotego lwa. Ponieważ na reklamie dało się zauważyć linę asekurującą, pojawiło się rozczarowanie, co do możliwości napędu na cztery koła. Z kolei w dniu 25-letniego jubileuszu napędu quattro, w roku 2005, udało się powtórzyć ten sukces, Audi A6 wjechalo na szczyt skoczni. Jego opony były wyposażone w 6-milimetrowe kolce, nie obyło się także bez liny asekuracyjnej, która wraz ze specjalnym urządzeniem zamontowanym pod podwoziem samochodu, zabezpieczała przed ewentualnym ześlizgnięciem. Podczas pierwszych prób z oponami bez kolców, Audi nie było w stanie wyjechać na szczyt skoczni.

Tymczasem co czwarte sprzedawane Audi jest wyposażone w napęd quattro. Ponadto każdy samochód sportowej serii „S” i „RS” mają w standardzie ten napęd.

Marka	Produkcja	Moc (kW/KM)	0-100 km/h	Prędkość max.
Audi 80 B2	1981-1987	100 kW/136 KM	12,5 sekundy	200 km/h
Audi Sport quattro S1 E2	1985-1986	od 368 kW/480 KM do 441 kW/600 KM	ok. 2.5 - 3.1 sekund	230-300 km/h
Audi 100 C3 quattro	1988-1991	162 kW/220 KM	7,1 sekundy	240 km/h
Audi 200 20v quattro	1988-1991	162 kW/220 KM	6,6 sekundy	245 km/h
Audi V8	1988-1993	186 kW/250 KM	7,8 sekundy	244 km/h
Audi S2 quattro	1990-1995	162 kW/220 KM	6,1 sekundy	248 km/h
Audi S4 quattro	1991-1994	169 kW/230 KM	6,8 sekundy	244km/h
Audi S6 quattro	1994-1997	169 kW/230 KM	6,8 sekundy	244 km/h
Audi S6 quattro V8	1994-1997	206 kW/280 KM	6,2 sekundy	249 km/h
Audi S6 quattro V8	1994-1997	210 kW/290 KM	6,0 sekundy	250 km/h
Audi S6 Plus quattro V8	1994-1997	240 kW/326 KM	5,7 sekundy	250 km/h