Różka Korczak-Marla
 Żydowscy partyzanci w Wilnie. Różka Korczak trzecia z prawej (14 lipca 1944) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 marca 1988 |
| Przyczyna śmierci |
nowotwór złośliwy |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka, pedagog, partyzant |
| Narodowość |
żydowska |
| Małżeństwo |
Awi Marla |
Różka Korczak-Marla (hebr. רייזל (רוז'קה) קוֹרצ'ק-מַרלָא, Rejzl Korczak; ur. 24 kwietnia 1921, zm. 5 marca 1988 w En ha-Choresz) – żydowska działaczka społeczna, nauczycielka, w czasie II wojny światowej, niemieckiej okupacji Polski i Holokaustu członkini antyfaszystowskiego podziemia i bojowniczka partyzancka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 24 kwietnia 1921 roku w Bielsku[1][2] lub Płocku[3], w rodzinie handlarza bydłem. Uczyła się w polskiej szkole, była jedną z organizatorek strajku żydowskich uczniów w proteście przeciwko antysemickim wypowiedziom dyrektora[2]. W 1934 rodzina przeniosła się do Płocka, gdzie sytuacja finansowa zmusiła Różę do podjęcia pracy, uczyła się jednocześnie na kursach wieczorowych[2]. W tym okresie wstąpiła także do syjonistycznej organizacji młodzieżowej Ha-Szomer Ha-Cair[1][2].
Po zajęciu Polski przez wojska niemieckie i radzieckie, przez Warszawę uciekła do Wilna, gdzie wraz z kilkorgiem innych uchodźców założyła spółdzielnię produkującą szczotki. Po przejęciu miasta przez Związek Radziecki działacze Ha-Szomer Ha-Cair zeszli do podziemia. Po zajęciu przez Niemcy i tego miasta oraz utworzenia w Wilnie getta, Korczak została bibliotekarką, równocześnie wstąpiła do Zjednoczonej Organizacji Partyzanckiej. W jej ramach szmuglowała broń i żywność do getta, a bojowników organizacji do pobliskiej Puszczy Rudnickiej. Po likwidacji getta 23 września 1943 znalazła się po aryjskiej stronie i wstąpiła do żydowskiego oddziału partyzanckiego „Nekama” (dosł. Zemsta) Aby Kownera, walczącego z Niemcami w Puszczy Rudnickiej. Została jedną z przywódczyń oddziału i odznaczyła się w akcjach sabotażowych[1], zajmowała się także logistyką i aprowizacją oddziału[2].
Po zajęciu Wilna przez ZSRR w lipcu 1944 nawiązała kontakt z ocalonymi z Kowna, następnie została skierowana do Rumunii, gdzie tworzyła ośrodki przygotowujące żydowskich uchodźców z Europy do nielegalnego przekraczania granicy z brytyjskim mandatem Palestyny[4][5]. Sama przybyła do Palestyny 12 grudnia 1944 roku[1]. Była jednym z pierwszych świadków Zagłady Żydów litewskich przybyłych do Izraela[3].
Początkowo mieszkała w kibucu Elon, następnie w 1946 roku, wraz z grupą byłych partyzantów, utworzyła kibuc En ha-Choresz, gdzie mieszkała do śmierci[1]. Pracowała jako nauczycielka w miejscowej szkole średniej[potrzebny przypis], uczestniczyła także w edukacji młodzieży na temat Holokaustu[1]. Jej mężem został Awi Marla, z którym miała troje dzieci[2].
Uczestniczyła w tworzeniu miejsc pamięci żydowskiego oporu, m.in. w Lochamej haGeta’ot, organizacji Giwat Hawiwa i w kibucu Jad Mordechaj. W 1964 roku opublikowała autobiograficzną książkę „Płomienie w popiołach” dokumentującą historię wileńskiego getta[6][3], której pisanie rozpoczęła w 1945, wkrótce po przybyciu do Palestyny[2].
Zmarła na raka 5 marca 1988 roku[3][2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Stephen K. Stein, Korczak, Rozka, [w:] Bernard A. Cook (red.), Women and War: A Historical Encyclopedia from Antiquity to the Present, t. I, ABC-CLIO, 2006, s. 346, ISBN 978-1-85109-770-8 [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Neima Barzel, Rozka Korczak-Marla, [w:] Jewish Women's Archive, 2017 [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ a b c d Корчак-Марла Ружка, [w:] redakcja encyklopedii, Электронная еврейская энциклопедия, t. III, Jerozolima: Ассоциация по изучению еврейских общин, 2003, s. 232–233 [dostęp 2017-11-23] (ros.).
- ↑ Natalia Aleksiun, Dokąd dalej?: ruch syjonistyczny w Polsce (1944-1950), Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce Im. Mordechaja Anielewicza, 2002, s. 106-119, ISBN 978-83-88542-37-4 [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Natalia Aleksiun-Mądrzak, Nielegalna emigracja Żydów z Polski w latach 1945-1947 (część III), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 4/96 (180), 1996, s. 35-48 [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Różka Korczak, Lehavot baEfer, Merhavia: Sifriat Poalim, 1965.