Rezeda żółta

Rezeda żółta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	rezedowate
Rodzaj	rezeda
Gatunek	rezeda żółta
	Nazwa systematyczna
	Reseda lutea L.; Sp. pl. 1:449. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rezeda żółta (Reseda lutea L.) – gatunek rośliny z rodziny rezedowatych. W Polsce pospolita. W średniowieczu była wykorzystywana jako roślina barwierska.

Rozmieszczenie geograficzne

Pochodzi znad basenu Morza Śródziemnego, skąd stopniowo rozprzestrzeniła się. Obecnie rośnie dziko w Afryce Północnej, na Maderze i Wyspach Kanaryjskich, w Europie Południowej i Środkowej oraz na dużej części kontynentu azjatyckiego (Azja Zachodnia, Kaukaz, Syberia Zachodnia, Turkmenistan)^[3]. Status gatunku we florze Polski: na południu archeofit, na północy kenofit. Występuje pospolicie na terenie całego kraju, stale zwiększając swoją liczebność.

Morfologia

Łodyga: Łodygi leżące lub podnoszące się, o długości 20–60 cm.
Liście: Liście dolne niepodzielne lub trójdzielne, wyższe pierzastodzielne.
Kwiaty: Kwiaty grzbieciste, zebrane początkowo w gęste grona, a w miarę wzrostu w coraz luźniejsze grona. Korona żółta, płatki w liczbie 6, trzydzielne^[4]. Pręciki liczne, odchylone na boki, prostują się w miarę dojrzewania.
Owoc: Torebka z dojrzałymi nasionami wzniesiona. Nasiona czarne i gładkie.

Łodyga i liście
Kwiatostan
Owoce i nasiona

Biologia i ekologia

Bylina lub roślina dwuletnia, hemikryptofit. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Roślina miododajna^[5], ciepłolubna i światłolubna^[4]. Rośnie na suchych glebach piaszczysto-gliniastych, o dużej zawartości próchnicy^[4]. Występuje na wysokich brzegach rzek, suchych wzgórzach, nasypach, odłogach, ogrodach i wysypiskach gruzów^[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Onopordetalia i Ass. Onopordetum acanthii (opt.)^[6].

Rezeda żółta jest jedną z podstawowych roślin żywicielskich gąsienic motyla bielinka rukiewnika.

Zastosowania

W średniowieczu była używana jako roślina barwierska – zawiera żółty barwnik luteinę.
W symbolice kwiatowej rezeda oznacza skromność.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-21] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
↑ ^a ^b ^c ^d F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 112. ISBN 83-09-01473-2.
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-21] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].

[prse90-4] F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 112. ISBN 83-09-01473-2.

[Seidl-5] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[Matuszkiewicz-6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]