Rhomaleosaurus

Romaleozaur
	Rhomaleosaurus
	Seeley, 1874
	Okres istnienia: 200–175 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Szkielet Rhomaleosaurus cramptoni w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Nadrząd	Sauropterygia
Rząd	Plezjozaury
(bez rangi)	Pliosauroidea
Rodzina	Rhomaleosauridae
Rodzaj	Rhomaleosaurus
Gatunki
	R. cramptoni (Carte i Bailey, 1863) (typowy); R. zetlandicus (Phillips, 1854); R. propinquus (Tate i Blake, 1876); R. thorntoni Andrews, 1922;
	R. cramptoni (Carte i Bailey, 1863) (typowy); R. zetlandicus (Phillips, 1854); R. propinquus (Tate i Blake, 1876); R. thorntoni Andrews, 1922;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rhomaleosaurus (z gr. "mocny jaszczur") – rodzaj dużego drapieżnego plezjozaura z rodziny Rhomaleosauridae, żyjącego na początku jury (od hetangu, aż po toark, 200-175 milionów lat temu).

Romaleozaury, podobnie jak większość plezjozaurów, polowały, kierując się zarówno wzrokiem, jak i węchem. Zwierzę pływało z lekko otwartym pyskiem, co umożliwiało wodzie przepłynięcie przez narząd Jacobsona. Następnie była ona wydalana przez zewnętrzne nozdrza.

Zwierzęta te mogły rozdzierać łup, wykonując gwałtowne ruchy głową, podobnie jak czynią to krokodyle, których czaszki przypominają czaszki opisywanych plezjozaurów.

Znanych jest kilka gatunków wchodzących w skład rodzaju Rhomaleosaurus:

Rhomaleosaurus propinquus to wysmukły gatunek z czasów toarku o długości 3-4 metrów to odkryty w Anglii (Whitby). Uznany za młodszy synonim gatunku R. cramptoni przez Smitha (2007)^[1], a za młodszy synonim gatunku R. zetlandicus - przez Vincent i Smitha (2009)^[2].
Rhomaleosaurus zetlandicus z toarku. Jego niekompletny szkielet, długości 5,3 metra, odnaleziony został w Whitby. Był największym i najcięższym reprezentantem rodzaju. Czaszka, zaopatrzona w długie zęby, mierzyła 74 cm, a szyja -130 cm. Możliwe, że zwierzę to było padlinożercą, bądź polowało na ryby.
Rhomaleosaurus cramptoni z toarku. Jego szczątki odkryto również w Anglii. Miał 5-7 metrów długości, czyli był porównywalnie duży, co R. zetlandicus. Uznany za młodszy synonim R. zetlandicus przez Cruickshanka (1996)^[3]; jednak według Smitha (2007) różnice w budowie szkieletów R. cramptoni i R. zetlandicus uzasadniają utrzymanie ich jako odrębnych gatunków^[1].
Rhomaleosaurus thorntoni znany z niemal kompletnego szkieletu odkrytego w osadach z toarku niedaleko Kingsthorp w Northamptonshire. Łączna długość zachowanych kości kręgosłupa wynosi 5,75 m. Od innych gatunków zaliczanych do rodzaju Rhomaleosaurus różni go współwystępowanie kilku cech budowy szkieletu: przedniej części pyska (od czubka pyska do kości szczękowej), której długość jest mniej więcej równa szerokości; silnie rozwiniętego bocznego wcięcia między kością przedszczękową a szczękową; oraz mocno rozszerzających się ku dołowi kości ramiennych, dłuższych od kości udowych. Nie można całkowicie wykluczyć, że domniemane charakterystyczne cechy budowy czaszki są jedynie rezultatami uszkodzeń, jednak wymienione cechy budowy kończyn z pewnością są naturalne^[1]. R. thorntoni został uznany przez Cruickshanka (1996) za młodszy synonim R. zetlandicus^[3]; jednak według Smitha (2007) różnice w budowie szkieletów R. thorntoni i R. zetlandicus uzasadniają utrzymanie ich jako odrębnych gatunków^[1].

Zaliczany niegdyś do tego rodzaju gatunek "Rhomaleosaurus" victor jest obecnie gatunkiem typowym odrębnego rodzaju Meyerasaurus^[4]. Dawniej zaliczany do rodzaju Rhomaleosaurus gatunek "R." megacephalus prawdopodobnie nie jest bliżej spokrewniony z przedstawicielami tego rodzaju niż z innymi przedstawicielami Rhomaleosauridae^[5]^[6]^[7]; Smith (2015) ustanowił go gatunkiem typowym odrębnego rodzaju Atychodracon^[8]. Do rodzaju Rhomaleosaurus część autorów zaliczała też gatunek "Plesiosaurus" longirostris. Jego pozycja filogenetyczna w obrębie plezjozaurów jest jednak niepewna; bywał on też zaliczany do rodzaju Macroplata, a Benson i współpracownicy (2011) zaliczyli go do rodzaju Hauffiosaurus^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Adam Stuart Smith Anatomy and Systematics of the Rhomaleosauridae (Sauropterygia: Plesiosauria) Dysertacja doktorska, National University of Ireland, University College Dublin 2007.
↑ Peggy Vincent i Adam S. Smith. A redescription of Plesiosaurus propinquus Tate & Blake, 1876 (Reptilia, Plesiosauria), from the Lower Jurassic (Toarcian) of Yorkshire, England. „Proceedings of the Yorkshire Geological Society”. 57, s. 133–142, 2009. DOI: 10.1144/pygs.57.3-4.133. (ang.).
↑ ^a ^b Arthur R. I. Cruickshank. The cranial anatomy of Rhomaleosaurus thorntoni Andrews (Reptilia, Plesiosauria). „Bulletin of the Natural History Museum, London”. 52, s. 109–114, 1996. (ang.).
↑ Adam S. Smith i Peggy Vincent. A new genus of pliosaur (Reptilia: Sauropterygia) from the Lower Jurassic of Holzmaden, Germany. „Palaeontology”. 53 (5), s. 1049–1063, 2010. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.00975.x. (ang.).
↑ Adam S. Smith, Gareth J. Dyke. The skull of the giant predatory pliosaur Rhomaleosaurus cramptoni: implications for plesiosaur phylogenetics. „Naturwissenschaften”. 95 (10), s. 975–980, 2008. DOI: 10.1007/s00114-008-0402-z. (ang.).
↑ Hilary F. Ketchum i Roger B. J. Benson. Global interrelationships of Plesiosauria (Reptilia, Sauropterygia) and the pivotal role of taxon sampling in determining the outcome of phylogenetic analyses. „Biological Reviews”. 85 (2), s. 361–392, 2010. DOI: 10.1111/j.1469-185X.2009.00107.x. (ang.).
↑ ^a ^b Roger B. J. Benson, Hilary F. Ketchum, Leslie F. Noé i Marcela Gómez-Pérez. New information on Hauffiosaurus (Reptilia, Plesiosauria) based on a new species from the Alum Shale Member (Lower Toarcian: Lower Jurassic) of Yorkshire, UK. „Palaeontology”. 54 (3), s. 547–571, 2011. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2011.01044.x. (ang.).
↑ Adam S. Smith. Reassessment of 'Plesiosaurus' megacephalus (Sauropterygia: Plesiosauria) from the Triassic-Jurassic boundary, UK. „Palaeontologia Electronica”, s. Numer artykułu 18.1.20A, 2015. (ang.).

Bibliografia

[Smith-1] Adam Stuart Smith Anatomy and Systematics of the Rhomaleosauridae (Sauropterygia: Plesiosauria) Dysertacja doktorska, National University of Ireland, University College Dublin 2007.

[doi10.1144/pygs.57.3-4.133-s133-142-2] Peggy Vincent i Adam S. Smith. A redescription of Plesiosaurus propinquus Tate & Blake, 1876 (Reptilia, Plesiosauria), from the Lower Jurassic (Toarcian) of Yorkshire, England. „Proceedings of the Yorkshire Geological Society”. 57, s. 133–142, 2009. DOI: 10.1144/pygs.57.3-4.133. (ang.).

[Cruickshank-3] Arthur R. I. Cruickshank. The cranial anatomy of Rhomaleosaurus thorntoni Andrews (Reptilia, Plesiosauria). „Bulletin of the Natural History Museum, London”. 52, s. 109–114, 1996. (ang.).

[doi10.1111/j.1475-4983.2010.00975.x-s1049-1063-4] Adam S. Smith i Peggy Vincent. A new genus of pliosaur (Reptilia: Sauropterygia) from the Lower Jurassic of Holzmaden, Germany. „Palaeontology”. 53 (5), s. 1049–1063, 2010. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.00975.x. (ang.).

[SD08-5] Adam S. Smith, Gareth J. Dyke. The skull of the giant predatory pliosaur Rhomaleosaurus cramptoni: implications for plesiosaur phylogenetics. „Naturwissenschaften”. 95 (10), s. 975–980, 2008. DOI: 10.1007/s00114-008-0402-z. (ang.).

[KB10-6] Hilary F. Ketchum i Roger B. J. Benson. Global interrelationships of Plesiosauria (Reptilia, Sauropterygia) and the pivotal role of taxon sampling in determining the outcome of phylogenetic analyses. „Biological Reviews”. 85 (2), s. 361–392, 2010. DOI: 10.1111/j.1469-185X.2009.00107.x. (ang.).

[Bensonetal-7] Roger B. J. Benson, Hilary F. Ketchum, Leslie F. Noé i Marcela Gómez-Pérez. New information on Hauffiosaurus (Reptilia, Plesiosauria) based on a new species from the Alum Shale Member (Lower Toarcian: Lower Jurassic) of Yorkshire, UK. „Palaeontology”. 54 (3), s. 547–571, 2011. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2011.01044.x. (ang.).

[Atychodracon-8] Adam S. Smith. Reassessment of 'Plesiosaurus' megacephalus (Sauropterygia: Plesiosauria) from the Triassic-Jurassic boundary, UK. „Palaeontologia Electronica”, s. Numer artykułu 18.1.20A, 2015. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]