Roscelin
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1050 |
|---|---|
| Data śmierci |
1120 |
| Zawód, zajęcie |
teolog i filozof |
Roscelin (ur. ok. 1050 w Compiègne[1], zm. ok. 1120) – filozof, logik i teolog; jedna z czołowych postaci we wczesnym okresie sporu o uniwersalia.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Roscelin był nauczycielem w szkołach katedralnych w Compiegne, Loches, Besançon i Tours. Jego bezpośrednim uczniem był m.in. Abelard. Pozostawał w kontakcie z innymi uczonymi swojej epoki (m.in. Lanfrankiem z Bec, Anzelmem z Canterbury, Iwonem z Chartres) i odbywał podróże zagraniczne (do Rzymu i Anglii). W 1092 r. na synodzie w Soissons oskarżono go o tryteizm, w wyniku czego odwołał swoje poglądy. Powrócił do nich w późniejszym okresie. Nie ma informacji na temat ostatnich lat jego życia, w tym dokładnej daty śmierci[2].
Prawie wszystkie jego pisma zaginęły i ich treść jest znana z tekstów Anzelma, Abelarda, Anonima-epigramisty, Jana z Salisbury oraz z anonimowej pracy De generibus et speciebus. Z prac oryginalnych zachował się List do Abelarda[2].
Poglądy[edytuj | edytuj kod]
Roscelin był znanym w swoich czasach logikiem i dialektykiem., ważną postacią w sporze o uniwersalia. Zajmował stanowisko antyrealistyczne, a być może był nawet jego twórcą. Według Roscelina terminy ogólne (uniwersalia) są po prostu słowami i, w przeciwieństwie do rzeczy, nie mają realnego bytu[2]. Roscelin podpierał się przy tym autorytetem Arystotelesa, zgodnie z którym tylko jednostkowym rzeczom przysługuje realne istnienie. Uniwersalia, jako słowa, istnieją tylko w momencie wypowiadania[3]. Podobnie jakości przedmiotów (barwa, kształt) nie istnieją poza rzeczami jednostkowymi. Nie można jednak Roscelina uznawać za nominalistę, ponieważ jest to pogląd późniejszy, wywodzący się od Williama Ockhama[4].
Stanowisko Roscelina było szeroko dyskutowane, jako że stało w opozycji do większości ówczesnej logiki. Uznanie Roscelina za zwolennika tryteizmu, spowodowało jednak całościowe odrzucenie jego poglądów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Roscelin z Compiègne, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-04-01].
- ↑ a b c Swieżawski, s. 458.
- ↑ Brown, Flores, s. 250.
- ↑ a b Swieżawski, s. 459.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stephen F. Brown, Juan Carlos Flores: Historical Dictionary of Medieval Philosophy and Theology. Lanham, Maryland - Toronto - Plymuth, UK: The Scarecrow Press Inc., 2007. ISBN 978-0-8108-5326-3.
- Stefan Swieżawski: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa - Wrocław: PWN, 2000.