Rumian psi

Rumian psi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	rumian
Gatunek	rumian psi
	Nazwa systematyczna
	Anthemis cotula L.; Sp. pl. 2:894. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rumian psi (Anthemis cotula L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzimy obszar występowania to niemal cała Europa (bez Finlandii, Irlandii, Islandii), Azja Zachodnia, Kaukaz, Zakaukazie, Dagestan, Arabia Saudyjska, Afryka Północna, Madera i wyspy Kanaryjskie^[3]. Obecnie jednak jest to gatunek o kosmopolitycznym zasięgu, rozprzestrzenił się bowiem jako uciekinier z upraw lub gatunek zawleczony również na Azorach, w niektórych rejonach Afryki, w Australii, Nowej Zelandii i Ameryce Północnej^[3]. W Polsce występuje na całym terenie, po niższe położenia górskie, częsty jest w południowo-zachodniej części kraju^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna naga lub słabo owłosiona^[5]. Osiąga zwykle do 40, rzadziej do 50 cm wysokości^[6].
Łodyga: W dole zwykle gęsto krzaczkowato rozgałęziona^[6].
Liście: Siedzące, w zarysie podługowate^[6]. Dwu- lub trzykrotnie pierzastosieczne, złożone ze szczeciniastorównowąskich łatek o szerokości od 0,1 do 0,5 mm^[5]. Łatki na końcach zaostrzone^[6].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki o średnicy 1–2,5 cm powstające pojedynczo na końcach rozgałęzień pędu. Listki okrywy zewnętrzne lancetowate, wewnętrzne podługowate i zaokrąglone, wszystkie biało obrzeżone z zielonym nerwem, długo owłosione. Dno koszyczka stożkowate, z wąskolancetowatymi plewinkami tylko w górnej części lub na całej powierzchni. Kwiaty języczkowate na brzegu koszyczka białe, w liczbie 12–13, na końcach nieregularnie ząbkowane, odginają się w dół po przekwitnieniu. Kwiaty rurkowate w środku koszyczka żółte, do 3 mm długości^[6].
Owoce: Jasnobrunatne, obłe niełupki o długości do 2 mm^[6], z rzędami niewielkich guzków, delikatnie żeberkowane^[5]^[6], na szczycie zaokrąglone, bez śladu rąbka kielichowego^[6].
Gatunki podobne: Rumian polny A. arvensis i ruski A. ruthenica różnią się szerszymi odcinkami liści (od 0,5 do 1 mm), brakiem cuchnącego zapachu; owockami bez drobnych guzków, ale za to nieco kanciastymi; obecnością plewinek na całym dnie koszyczka. Rumian ruski wyróżnia się dodatkowo kosmatym owłosieniem i frędzlowato postrzępionymi listkami okrywy^[5].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na stanowiskach ruderalnych – przydrożach, terenach kolejowych, przychaciach^[6].

Roślina cechuje się dość silnym zapachem, opisywanym jako nieprzyjemny^[6].

Mieszańce

Rośliny tego gatunku tworzą mieszańce z: rumianem polnym (Anthemis arvensis), rumianem żółtym (Cota tinctoria), rumiankiem pospolitym (Chamomilla recutita) i maruną bezwonną (Tripleurospermum inodorum)^[6].

Zastosowanie

Jest uprawiany jako roślina ozdobna.
Dawniej wykorzystywany jako roślina lecznicza, obecnie zapomniany.

Uprawa

Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, na przepuszczalnej glebie. Można uprawiać z nasion. Łatwo rozmnaża się przez podział jesienią lub wiosną, można też przez sadzonki pobierane latem. Zakwita późnym latem. Po przekwitnieniu roślinę usuwa się.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 61, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 478, ISBN 978-83-01-12218-8 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k TadeuszT. Tacik TadeuszT., Anthemis L., Rumian, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 229 .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 61, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[rutkowski-5] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 478, ISBN 978-83-01-12218-8 .

[tacik-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k TadeuszT. Tacik TadeuszT., Anthemis L., Rumian, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 229 .

[7] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]