Rybitwa amazońska
| Phaetusa simplex[1] | |||
| (Gmelin, 1789) | |||
 osobnik dorosły w szacie godowej | |||
_(28920047991).jpg) osobnik dorosły w szacie spoczynkowej | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Phaetusa | ||
| Gatunek |
rybitwa amazońska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Rybitwa amazońska[4] (Phaetusa simplex) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny rybitw (Sterninae) w rodzinie mewowatych (Laridae), zamieszkujący Amerykę Południową. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisał Johann Friedrich Gmelin w 1789 roku, nadając mu nazwę Sterna simplex. Holotyp pochodził z Kajenny (obecnie Gujana Francuska)[2]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Phaetusa, którego jest jedynym przedstawicielem[4][5]. Autorzy Handbook of the Birds of the World oraz serwis Birds of the World wyróżniają dwa podgatunki[2][6]:
- P. s. simplex (Gmelin, 1789) – wschodnia Kolumbia na wschód do Trynidadu i na południe przez Amazonię
- P. s. chloropoda (Vieillot, 1819) – dorzecza rzek Paragwaj i Parana na południowy zachód po północno-środkową Argentynę (po prowincję Santiago del Estero, bardzo rzadko Córdobę); poza sezonem lęgowym odwiedza także Urugwaj.
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje P. simplex za gatunek monotypowy, gdyż uważa, że różnice między wyżej wymienionymi populacjami mają charakter ekokliny[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje na większości obszaru Ameryki Południowej na wschód od Andów aż po północną Argentynę[5]; odrębna, izolowana populacja w zachodnim w Ekwadorze na zachód od Andów najprawdopodobniej wymarła[3][7]. Zimuje na rzekach i wybrzeżach[6]. Zabłąkane osobniki spotykane były m.in. w stanach Illinois, New Jersey, na Bermudach i Kubie[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jest to większy gatunek rybitwy osiągający długość ciała 38–42 cm; masa ciała 208–247 g[6].
Czapeczka (gęstsze pióra na głowie) i lotki pierwszego rzędu czarne[8][7][6]. Ogon i krawędzie skrzydeł są szaro-popielate[7], lotki drugiego rzędu i pokrywy skrzydłowe duże – białe[6]. Masywny dziób koloru żółtego podobnie jak nogi i stopy[8][7]. W szacie spoczynkowej czoło białe[7]. Brak dymorfizmu płciowego[7]. Młode osobniki mają czapeczkę i skrzydła koloru brązowego[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje blisko rzek, jezior, na łachach, okazjonalnie na wybrzeżach lagun[7][8].
Gatunek drapieżny, nad rzekami stadami lecą bardzo szybko, następnie zanurzają dziób i chwytają rybę[7]. Poza rybami łapią także owady w locie[7].
W okresie godowym rybitwy amazońskie w wielkich stadach gniazdują na plażach i wydmach[7]. Co ciekawe stada rybitw co roku zmieniają miejsca lęgów, najprawdopodobniej ze względu na występowanie drapieżników[7]. Gniazdo to dołek w piasku, samica składa od 2 do 3 brązowych jaj z brunatnym plamkowaniem[7].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje rybitwę amazońską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie jest znana, ale jej globalny trend uznaje się za stabilny, choć niektóre populacje mają nieznany trend liczebności[3][9]. Do zagrożeń dla gatunku należą m.in. prześladowanie przez węże czy wycinka lasów[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Phaetusa simplex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Large-billed Tern (Phaetusa simplex). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
- ↑ a b c Phaetusa simplex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sterninae Vigors, 1825 - rybitwy (wersja: 2021-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-31].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
- ↑ a b c d e Gochfeld, M., J. Burger, G. M. Kirwan & E. F. J. Garcia: Large-billed Tern (Phaetusa simplex), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Inni słodkowodni drapieżcy, [w:] David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Peter Barrett, Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 96, ISBN 978-83-8172-650-4.
- ↑ a b c Rybitwa amazońska (Large-billed Tern). [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Phaetusa simplex. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).