Rybkożerek stokowy

Rybkożerek stokowy
	Chibchanomys trichotis
	(O. Thomas, 1897)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Ichthyomyini
Rodzaj	Chibchanomys; Voss, 1988
Gatunek	rybkożerek stokowy
Synonimy
	Ichthyomys trichotis O. Thomas, 1897; Chibchanomys trichotis: Voss, 1988;
	Ichthyomys trichotis O. Thomas, 1897; Chibchanomys trichotis: Voss, 1988;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Systematyka w Wikispecies

Rybkożerek stokowy^[5] (Chibchanomys trichotis) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Występuje w Ameryce Południowej; według IUCN dane są niewystarczające do określenia zagrożenia.

Zasięg występowania

Rybkożerek stokowy występuje we wschodnich Andach w skrajnie południowo-zachodniej Wenezueli i północno-środkowej Kolumbii^[6]^[7]^[8].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1897 roku angielski zoolog Oldfield Thomas, nadając mu nazwę Ichthyomys trichotis^[3]. Opis ukazał się w czasopiśmie The Annals and Magazine of Natural History (obecnie Journal of Natural History). Jako miejsce typowe odłowu holotypu Thomas wskazał niziny w pobliżu rzeki Magdalena, w zachodniej Cundinamarce, w Kolumbii (w oryg. ang. W. Cundinamarca, in low country near to Magdalena R.)^[3]. Na holotyp o numerze B.M. 97.7.2.2., który został odłowiony przez G.D. Childa jakiś czas przed 1897 rokiem składała się skóra i pęknięta czaszka^[3]. W rodzaju Chibchanomys takson ten został umieszczony przez Roberta Vossa w 1988 roku^[2] którego jest obecnie (2023) jedynym przedstawicielem^[9]^[10].

Etymologia

Chibchanomys: Czibcza (hiszp. Chibcha) – kultura ludów żyjących w okresie konkwisty na wyżu Kolumbii, na wschód od górnego biegu rzeki Magdalena; μυς mus, μυος muos „mysz”^[2].
trichotis: gr. θριξ thrix, τριχος trikhos „włosy”^[11]; -ωτις ōtis „-uchy”, od ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 113–125 mm, długość ogona 115–133 mm, długość ucha 6–10 mm, długość tylnej stopy 30–33 mm; masa ciała 35–50 g^[7]. Futro na grzbiecie jest koloru matowo szarego lub czarnego, z kontrastującym bladoszarym spodem ciała. Ogon jest dłuższy niż długość tułowia^[7]. Gatunek ten nie posiada wibrysów nadoczodołowych, a małżowiny uszne są ukryte w sierści na głowie. Na przedniej stopie znajduje się pięć oddzielnych opuszek kończynowych. Tylna stopa ma dobrze rozwiniętą grzywkę ze sztywnych, srebrzystych włosów, a pazur piątego palca wystaje poza staw międzypaliczkowy bliższy czwartego palca^[7].

Ekologia

Rybkożerek stokowy występuje w pobliżu małych górskich potoków graniczących z lasem mglistym na wysokości od 2400 do 2900 m n.p.m.^[4] Prowadzi półwodny i najprawdopodobniej nocny tryb życia^[7]. Głównym pożywieniem rybkożerka stokowego są wodne owady, w tym larwy chrząszczy należących do Scirtidae, larwy muchówek z rodziny Tipulidae, larwy chruścików z rodziny Leptoceridae i nimfy jętek z rodzin Leptophlebiidae i Tricorythidae oraz widelnice z rodziny Perlidae^[7].

Na temat zachowań godowych i rozrodczych jest bardzo mało informacji: dorosła samica schwytana w środku pory suchej (styczeń) miała pojedynczy zarodek^[7].

Nie ma żadnych informacji na temat organizacji społecznych, areału osobniczego i migracji^[7].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii DD (ang. Data Deficient „brak danych”)^[4] ze względu na brak aktualnych informacji na temat jego zagrożeń, stanu populacji oraz wymagań ekologicznych. Zachodzi konieczność dalszych badań dotyczących rozmieszczenia i specyfiki siedlisk tego gatunku^[4]. Rybkożerek stokowy ten występuje na dwóch obszarach chronionych: Parque nacional El Tamá w Wenezueli i Parku Narodowym Chingaza w Kolumbii^[4].

Przypisy

↑ Chibchanomys trichotis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d R.S. Voss. Systematics and ecology of ichthyomyine rodents (Muroidea): patterns of morphological evolution in a small adaptive radiation. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 188, s. 321–322, 1988. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d O. Thomas. Descriptions of Four new South-American Mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 220, 1897. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R.P.R.P. Anderson R.P.R.P., M.M. Gómez-Laverde M.M., M.M. Weksler M.M., Chibchanomys trichotis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-11-29] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 247. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 388. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 405. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Chibchanomys trichotis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-28].
↑ J. Salazar-Bravo, N. Tinoco, H. Zeballos, J. Brito, D. Arenas-Viveros, D. Marín-C., J.D. Ramírez-Fernández, A.R. Percequillo, T.E. Lee, Jr., S. Solari, J. Colmenares-Pinzon, C. Nivelo, B. Rodríguez-Herrera, W. Merino, C.E. Medina, O. Murillo-García & U.F.J. Pardiñas. Systematics and diversification of the Ichthyomyini (Cricetidae, Sigmodontinae) revisited: evidence from molecular, morphological, and combined approaches. „PeerJ”. 11, s. e14319, 2023. DOI: 10.7717/peerj.14319. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-06]. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 236.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 158.

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Chibchanomys trichotis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Voss-2] R.S. Voss. Systematics and ecology of ichthyomyine rodents (Muroidea): patterns of morphological evolution in a small adaptive radiation. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 188, s. 321–322, 1988. (ang.).

[Thomas-3] O. Thomas. Descriptions of Four new South-American Mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 220, 1897. (ang.).

[iucn-4] R.P.R.P. Anderson R.P.R.P., M.M. Gómez-Laverde M.M., M.M. Weksler M.M., Chibchanomys trichotis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-11-29] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 247. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 388. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 405. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Chibchanomys trichotis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-28].

[bra&inni-9] J. Salazar-Bravo, N. Tinoco, H. Zeballos, J. Brito, D. Arenas-Viveros, D. Marín-C., J.D. Ramírez-Fernández, A.R. Percequillo, T.E. Lee, Jr., S. Solari, J. Colmenares-Pinzon, C. Nivelo, B. Rodríguez-Herrera, W. Merino, C.E. Medina, O. Murillo-García & U.F.J. Pardiñas. Systematics and diversification of the Ichthyomyini (Cricetidae, Sigmodontinae) revisited: evidence from molecular, morphological, and combined approaches. „PeerJ”. 11, s. e14319, 2023. DOI: 10.7717/peerj.14319. (ang.).

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-06]. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=266_236]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 236.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=188_158]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 158.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]