Rysunki naskalne z Alty
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Petroglify z Alty w 2003 roku | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
III |
Numer ref. | |
Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1985 |
Położenie na mapie Norwegii | |
69°56′49,0″N 23°11′16,0″E/69,946944 23,187778 | |
Rysunki naskalne z Alty[1] – zespół petroglifów i malowideł naskalnych znajdujących się w pięciu lokalizacjach w Alcie na północy Norwegii, w obrębie fiordu Altafjorden nad Morzem Norweskim, wpisanych w 1985 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Rysunki z Alty stanowią największe w Europie Północnej skupisko sztuki naskalnej wykonanej przez zamieszkujących te tereny pierwotnych łowców-zbieraczy[2][3]. Znajdują się w dziesięciu lokalizacjach na terenie gminy Alta w północnej Norwegii, z których pięć (Hjemmeluft , Kåfjord , Transfarelv , Storsteinen i Amtmannsnes ) wpisanych jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].
Rysunki datowane są na okres ok. 4200–500 p.n.e.[2] i stanowią zarówno studium kosmologii i wierzeń prehistorycznych mieszkańców tych terenów, jak również ukazanie różnych aspektów ich życia, działalności łowiecko-zbierackiej oraz środowiska, w którym mieszkali[2]. Pierwotnie wykonane zostały na skałach znajdujących się tuż nad brzegiem fiordu, współcześnie ze względu na ruchy izostatyczne Półwyspu Skandynawskiego znajdują się od kilku do kilkunastu metrów ponad poziomem morza[2][4][5].
Na rysunkach z Alty przedstawione zostały liczne postaci ludzkie, w tym biorące udział w tańcach, procesjach i rytuałach oraz podczas polowań czy łowienia ryb[2]. Część obrazów ma charakter niewielkich krajobrazów, na których uwieczniona została fauna okołobiegunowa (m.in. niedźwiedzie, renifery, łosie czy ptaki morskie)[2].
Hjemmeluft
[edytuj | edytuj kod]Największy obszar rytów naskalnych z Alty stanowi Hjemmeluft. Znajduje się tu ponad 3000 petroglifów przedstawiających m.in. motywy polowań na renifery, niedźwiedzie, wieloryby czy halibuty, figury geometryczne, wyobrażenia narzędzi oraz łodzi[4]. Na stanowisku tym znaleziono również pozostałości prehistorycznego osadnictwa[4]. Jest to jedyna lokalizacja rysunków naskalnych z Alty udostępniona dla zwiedzających[4]. Działa tu również Verdensarvsenter for bergkunst – Alta Museum IKS – instytucja zajmująca się zachowaniem, dokumentacją i promocją sztuki naskalnej z Alty[6].
Kåfjord
[edytuj | edytuj kod]Na stanowisku w Kåfjord odkryto ok. 1500 petroglifów wyrzeźbionych w miękkim łupku z czerwonymi i zielonymi pasami. Przedstawiają one liczne wizerunki zwierząt, zwłaszcza niedźwiedzi, oraz ponad 350 śladów stóp tych zwierząt, a także odciski stóp ludzkich i rakiet śnieżnych[5]. Uwagę zwraca również przedstawienie dziewiętnastu osób stojących razem w kręgu wokół niezidentyfikowanego zwierzęcia lub osoby i trzymających się za ręce[5].
Transfarelv
[edytuj | edytuj kod]Rysunki w tym miejscu mają charakter namalowanych na skale piktogramów, które wykonane zostały przy użyciu czerwonej ochry zmieszanej z krwią i tłuszczem zwierzęcym jako środkami wiążącymi. Około 60 wizerunków postaci ludzkich, jeleni bądź reniferów, figur geometrycznych oraz linii i plam namalowano opuszkami palców oraz przy użyciu pędzli wykonanych z sierści zwierzęcej lub włókien roślinnych[7][2].
Storsteinen
[edytuj | edytuj kod]Ryty Storsteinen znajdujące się w Bossekop były jednymi z pierwszych odkrytych w Alcie w latach 70. XX wieku. Są to najstarsze rysunki, mogące pochodzić nawet sprzed 7000 lat. Przedstawiają renifery, łosie i ludzi oraz inne motywy, których interpretacja sprawia trudności ze względu na dużą erozję kamiennej powierzchni oraz fakt, że część wizerunków wyrytych jest jeden na drugim[8].
Amtmannsnes
[edytuj | edytuj kod]Wizerunki w tym miejscu odkryte zostały w 1977 roku. Przedstawiają głównie postacie ludzkie, renifery i inne zwierzęta oraz różne wzory i zygzakowate linie. Petroglify w Amtmannsnes pokrywają silnie zerodowane skały, stad część rysunków pozostaje nieczytelna[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Norwegia. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-09-06].
- ↑ a b c d e f g h UNESCO World Heritage Centre, Rock Art of Alta [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-09-06] (ang.).
- ↑ a b Bergkunstområder [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ a b c d Hjemmeluft [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ a b c Kåfjord [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ About Us [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ Transfarelv [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ Storsteinen [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ Amtmannsnes [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).