Przejdź do zawartości

Rysunki naskalne z Alty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rysunki naskalne z Alty[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Petroglify z Alty w 2003 roku
Państwo

 Norwegia

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III

Numer ref.

352

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1985
na 9. sesji

Położenie na mapie Norwegii
Mapa konturowa Norwegii, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rysunki naskalne z Alty”
Ziemia69°56′49,0″N 23°11′16,0″E/69,946944 23,187778

Rysunki naskalne z Alty[1] – zespół petroglifów i malowideł naskalnych znajdujących się w pięciu lokalizacjach w Alcie na północy Norwegii, w obrębie fiordu Altafjorden nad Morzem Norweskim, wpisanych w 1985 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Scena polowania na renifery (2012)

Rysunki z Alty stanowią największe w Europie Północnej skupisko sztuki naskalnej wykonanej przez zamieszkujących te tereny pierwotnych łowców-zbieraczy[2][3]. Znajdują się w dziesięciu lokalizacjach na terenie gminy Alta w północnej Norwegii, z których pięć (Hjemmeluft(inne języki), Kåfjord(inne języki), Transfarelv(inne języki), Storsteinen(inne języki) i Amtmannsnes(inne języki)) wpisanych jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].

Rysunki datowane są na okres ok. 4200–500 p.n.e.[2] i stanowią zarówno studium kosmologii i wierzeń prehistorycznych mieszkańców tych terenów, jak również ukazanie różnych aspektów ich życia, działalności łowiecko-zbierackiej oraz środowiska, w którym mieszkali[2]. Pierwotnie wykonane zostały na skałach znajdujących się tuż nad brzegiem fiordu, współcześnie ze względu na ruchy izostatyczne Półwyspu Skandynawskiego znajdują się od kilku do kilkunastu metrów ponad poziomem morza[2][4][5].

Na rysunkach z Alty przedstawione zostały liczne postaci ludzkie, w tym biorące udział w tańcach, procesjach i rytuałach oraz podczas polowań czy łowienia ryb[2]. Część obrazów ma charakter niewielkich krajobrazów, na których uwieczniona została fauna okołobiegunowa (m.in. niedźwiedzie, renifery, łosie czy ptaki morskie)[2].

Hjemmeluft

[edytuj | edytuj kod]
Ścieżka edukacyjna przy muzeum w Alcie (2018)

Największy obszar rytów naskalnych z Alty stanowi Hjemmeluft. Znajduje się tu ponad 3000 petroglifów przedstawiających m.in. motywy polowań na renifery, niedźwiedzie, wieloryby czy halibuty, figury geometryczne, wyobrażenia narzędzi oraz łodzi[4]. Na stanowisku tym znaleziono również pozostałości prehistorycznego osadnictwa[4]. Jest to jedyna lokalizacja rysunków naskalnych z Alty udostępniona dla zwiedzających[4]. Działa tu również Verdensarvsenter for bergkunst – Alta Museum IKS – instytucja zajmująca się zachowaniem, dokumentacją i promocją sztuki naskalnej z Alty[6].

Kåfjord

[edytuj | edytuj kod]

Na stanowisku w Kåfjord odkryto ok. 1500 petroglifów wyrzeźbionych w miękkim łupku z czerwonymi i zielonymi pasami. Przedstawiają one liczne wizerunki zwierząt, zwłaszcza niedźwiedzi, oraz ponad 350 śladów stóp tych zwierząt, a także odciski stóp ludzkich i rakiet śnieżnych[5]. Uwagę zwraca również przedstawienie dziewiętnastu osób stojących razem w kręgu wokół niezidentyfikowanego zwierzęcia lub osoby i trzymających się za ręce[5].

Transfarelv

[edytuj | edytuj kod]

Rysunki w tym miejscu mają charakter namalowanych na skale piktogramów, które wykonane zostały przy użyciu czerwonej ochry zmieszanej z krwią i tłuszczem zwierzęcym jako środkami wiążącymi. Około 60 wizerunków postaci ludzkich, jeleni bądź reniferów, figur geometrycznych oraz linii i plam namalowano opuszkami palców oraz przy użyciu pędzli wykonanych z sierści zwierzęcej lub włókien roślinnych[7][2].

Storsteinen

[edytuj | edytuj kod]
Scena połowu ryb (2005)

Ryty Storsteinen znajdujące się w Bossekop(inne języki) były jednymi z pierwszych odkrytych w Alcie w latach 70. XX wieku. Są to najstarsze rysunki, mogące pochodzić nawet sprzed 7000 lat. Przedstawiają renifery, łosie i ludzi oraz inne motywy, których interpretacja sprawia trudności ze względu na dużą erozję kamiennej powierzchni oraz fakt, że część wizerunków wyrytych jest jeden na drugim[8].

Amtmannsnes

[edytuj | edytuj kod]

Wizerunki w tym miejscu odkryte zostały w 1977 roku. Przedstawiają głównie postacie ludzkie, renifery i inne zwierzęta oraz różne wzory i zygzakowate linie. Petroglify w Amtmannsnes pokrywają silnie zerodowane skały, stad część rysunków pozostaje nieczytelna[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Norwegia. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-09-06].
  2. a b c d e f g h UNESCO World Heritage Centre, Rock Art of Alta [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-09-06] (ang.).
  3. a b Bergkunstområder [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  4. a b c d Hjemmeluft [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  5. a b c Kåfjord [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  6. About Us [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  7. Transfarelv [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  8. Storsteinen [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  9. Amtmannsnes [online], www.altamuseum.no [dostęp 2023-09-07] (ang.).