Ochra

Ochra
Przybliżone współrzędne barw1
Hex (szesnastkowo)	#CC7722
RGB [0-255]	(204, 119, 34)
CMYK [0–100%]	(0, 42%, 83%, 20%)
HSV [°, %, %]	(30°, 83%, 80%)
1dla większości barw są to tylko dane orientacyjne

Strumyk zabarwiony ochrą

Ochra (stgr. ὤχρα ōchra, z ὠχρός ōchrós – żółty, blady) – rodzaj pelitycznej zwietrzeliny skał albo iłów bogatych w związki żelaza, wykorzystywany jako naturalny, nieorganiczny pigment o barwie od żółtej do brązowej.

Występowanie

Powstaje przez zmieszanie glinokrzemianów i substancji barwnych, głównie tlenków żelaza. Ilość i rozdrobnienie tlenków wpływa na uzyskaną barwę. Barwnik ten jest wykrywany makroskopowo, między innymi dzięki analizie fizyko-chemicznej. Ponieważ ochra występuje w naturze jako proszek, nie można jej użyć bezpośrednio do malowania, stosuje się ją wraz z wypełniaczem.

Złoża ochry w Roussillon we Francji

Ochry powstają w strefie wietrzenia swych "macierzystych" minerałów. Stąd można wyróżnić ochrę żelazistą, żółtą ochrę antymonową, kremowo-żółtą ochrę bizmutową, czarną ochrę molibdenową, cytrynowo-żółtą ochrę uranową. Obok metali, które mogą występować w postaci różnych związków chemicznych (tlenki, tlenowodorotlenki, krzemiany, siarczany), występują domieszki, przeważnie minerały ilaste, kwarc drobnoziarnisty, szczątki organiczne i inne substancje charakterystyczne dla danego miejsca.

Kolor i odcień ochry może być modyfikowany przez obróbkę termiczną. W wyniku podgrzewania żółtej ochry do 200 stopni Celsjusza następuje zmiana jej koloru w kierunku pomarańczowo-czerwonym. Stosowanie wyższych temperatur pozwala uzyskać ciemniejsze odcienie, aż do ciemnowiśniowego i ciemnobrunatnego.

Historia i zastosowania

Ochra znana jest ludzkości od wielu tysięcy lat. Dla człowieka neandertalskiego, a także współczesnego ochra, obok hematytu, była symbolem życia. Czerwony kolor ochry kojarzony był z krwią, przez co uważano ją za pierwiastek życia. Używano jej do barwienia ciała przed uczestnictwem w rytuałach i tańcach, a także do posypywania pochówków, co było symbolem wiary w ponowne narodziny lub życie po śmierci.

Ochra była używana przez społeczności paleolitu, mezolitu i neolitu także do konserwacji i obróbki skór oraz jako barwnik wyrobów artystycznych.

Ochra stosowana jest w przemyśle do produkcji farb, lakierów, zabarwiania wyrobów ceramicznych, materiałów budowlanych, także w przemyśle kosmetycznym.

W języku polskim funkcjonuje termin ugier (skała ilasto-linomitowa), który odnosi się do żółtej ochry.

Farby ochry i ugru w malarstwie

• ugier ciemny
• ugier jasny
• ugier naturalny
• ugier żółty
• ugier złoty
• ugier czerwony
• ocre de rue

Zobacz też

• Roussillon – miejscowość we Francji
• ochronoza - genetycznie uwarunkowana choroba, z ochrowym zabarwieniem tkanki łącznej

Bibliografia

Ryka W. i Maliszewska A. Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982. ​ISBN 83-220-0150-9​.