Selahattin Demirtaş
Data urodzenia |
10 kwietnia 1973 |
---|---|
Współprzewodniczący Ludowej Partii Demokratycznej | |
Okres |
od 22 czerwca 2012 |
Poprzednik | |
Następca | |
Współprzewodniczący Partii Pokoju i Demokracji | |
Okres |
od 1 lutego 2010 |
Poprzednik |
Mustafa Ayzit oraz Demir Çelik |
Następca |
partia rozwiązana |
Deputowany do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji | |
Okres |
od 22 lipca 2007 |
Przynależność polityczna |
Selahattin Demirtaş (ur. 10 kwietnia 1973 w Palu) – turecki polityk, prawnik, pisarz i obrońca praw człowieka, z pochodzenia Kurd (Zaza), w latach 2012-2018 jeden z dwójki (obok Figen Yüksekdağ) liderów Ludowej Partii Demokratycznej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Młodość i studia
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w kurdyjskiej rodzinie posługującej się językiem zazaki[1], jednak jego rodzice rozmawiali z nim i z jego rodzeństwem w domu po turecku, uznając, że przyjęcie przez nich tożsamości tureckiej pozwoli im łatwiej funkcjonować w społeczeństwie, niż gdyby byli Kurdami[2]. Przyszły polityk zainteresował się polityką i uznał się za Kurda po tym, gdy w 1991 w Diyarbakırze 80 osób zostało zastrzelonych podczas pogrzebu polityka, który według Kurdów został zamordowany przez służby bezpieczeństwa. Demirtaş rozważał przystąpienie do nielegalnej Partii Pracujących Kurdystanu, ostatecznie jednak postanowił ukończyć studia i zająć się zawodowo obroną praw człowieka[2]. Jest absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu w Ankarze[3]. Następnie wrócił do Diyarbakıru, gdzie prowadził praktykę prawniczą i działał w Stowarzyszeniu Praw Człowieka, które zajmowało się nagłaśnianiem przypadków łamania praw człowieka w walce państwa tureckiego przeciwko Partii Pracujących Kurdystanu[3].
Działalność polityczna
[edytuj | edytuj kod]Działalność partyjna
[edytuj | edytuj kod]W 2007 przystąpił do kurdyjskiej Partii Demokratycznego Społeczeństwa i działał w niej przez dwa lata, do momentu, gdy organizacja została zdelegalizowana[1] z powodu związków z Partią Pracujących Kurdystanu[2]. Z ramienia Partii Demokratycznego Społeczeństwa został wybrany do tureckiego parlamentu i został szefem partyjnego klubu parlamentarnego. Po likwidacji partii razem z innymi należącymi do niej parlamentarzystami utworzył Partię Pokoju i Demokracji; był jednym z dwóch jej liderów. W 2011 został ponownie wybrany do tureckiego parlamentu. Trzy lata później kierowana przez niego partia wspólnie z kilkoma innymi organizacjami lewicowymi utworzyła Ludową Partię Demokratyczną[3]. Współkierując Ludową Partią Demokratyczną, Demirtaş starał się poszerzać jej elektorat poza społeczność kurdyjską[2]. Partia wprowadziła do swojego programu hasła równości, ochrony środowiska i praw osób homoseksualnych[4].
Udział w wyborach
[edytuj | edytuj kod]W 2014 wystartował w wyborach prezydenckich w Turcji z ramienia Ludowej Partii Demokratycznej, z poparciem innych organizacji mniejszości narodowych oraz organizacji feministycznych[5]. Uzyskał najniższy wynik z trzech kandydatów – 9%[5].
W czerwcu 2015 współkierowana przez niego uzyskała 13% głosów. W ten sposób jako pierwsza w historii Turcji partia tworzona przez Kurdów weszła do parlamentu[1]. Według analityków partia odebrała głosy rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju, odbierając jej bezwzględną większość w parlamencie i udaremniając plany uzyskania po wyborach większości konstytucyjnej[6][4].
Konflikt z władzami
[edytuj | edytuj kod]We wrześniu 2015, ponad miesiąc po rozpoczęciu przez Turcję kampanii przeciwko Partii Pracujących Kurdystanu[7], Demirtaş zarzucił rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju prowadzenie kraju do wojny domowej[8]. W grudniu 2015 wziął udział w kongresie działających w Turcji organizacji kurdyjskich, podczas którego domagał się nadania Kurdom tureckim szerszego zakresu autonomii. Stwierdził również, że państwo kurdyjskie powstanie w przyszłości i prawdopodobnie będzie państwem niepodległym. W sprawie tej wypowiedzi, którą prezydent Turcji określił jako prowokację, czy wręcz zdradę państwa, wszczęte zostało śledztwo[9].
W nocy z 3 na 4 listopada 2016 został aresztowany, podobnie jak współprzewodnicząca partii, za niestawianie się na wezwania do złożenia zeznań w postępowaniach dotyczących terroryzmu[10]. Przed kongresem partyjnym planowanym na 11 lutego 2018 oznajmił, że nie będzie ubiegał się o reelekcję, by na czele partii mógł stanąć polityk będący na wolności i by była ona skuteczniejsza w działaniu[11]. We wrześniu 2018 został skazany na 4 lata i 8 miesięcy więzienia[12].
W listopadzie 2018 Europejski Trybunał Praw Człowieka nakazał zwolnienie go z więzienia, jednak Turcja nie zastosowała się do wyroku[13]. W grudniu 2020 zapadł wyrok Wysokiej Izby Trybunału ponownie nakazujący uwolnienie Demirtaşa. Trybunał orzekł przy tym, że uwięzienie Demirtaşa miało przyczyny polityczne i miało na celu ograniczenie pluralizmu i swobody debaty politycznej[14].
W marcu 2021 r. został skazany na karę 3,5 roku więzienia za obrazę prezydenta Turcji[15].
Polityk odbywa karę w więzieniu w Edirne[16]. Przebywając w więzieniu napisał i opublikował dwa zbiory opowiadań: Seher i Devran[17].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jest żonaty z nauczycielką Başak Demirtaş[16], ma dwie córki[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Alev Scott. Kurdish party leader Selahattin Demirtas defiant in face of threats. „Financial Times”, 2015-08-04. ISSN 0307-1766. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ a b c d e 'Kurdish Obama' challenges perceptions with Turkish presidential bid. „Reuters”, 2014-08-09. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ a b c Turkish presidential candidates: Selahattin Demirtas. RFI. [dostęp 2015-10-26]. (ang.).
- ↑ a b Turcja: Rządząca partia traci większość. Niewykluczone wcześniejsze wybory. Newsweek.pl. [dostęp 2015-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-01)]. (pol.).
- ↑ a b Erdoğan wygrywa wybory prezydenckie w Turcji. www.polityka.pl. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ Kurdyjski wstrząs | Tygodnik Powszechny. www.tygodnikpowszechny.pl. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ Turcja uderza w Kurdów (i dżihadystów) | OSW. www.osw.waw.pl. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ Turkey's Demirtas warns leaders heading towards civil war - BBC News. BBC News. [dostęp 2015-10-26]. (ang.).
- ↑ Erdogan: 'clear provocation' from pro-Kurdish HDP leader, „Reuters”, 29 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-30] .
- ↑ Turkey detains HDP leaders Demirtas and Yuksekdag [online], www.aljazeera.com [dostęp 2016-11-04] .
- ↑ HDP lawmaker given more than 16 years prison sentence [online], www.rudaw.net [dostęp 2018-02-12] .
- ↑ Former head of Turkey pro-Kurdish party sentenced to 4 years in prison for terrorist propaganda: CNN Turk [online], Reuters [dostęp 2019-10-15] .
- ↑ Turcja odmawia trybunałowi praw człowieka [online], Interia [dostęp 2019-10-15] .
- ↑ Grand Chamber judgment in the case of Selahattin Demirtaş v. Turkey (no. 2). LSE Human Rights. [dostęp 2021-10-23]. (ang.).
- ↑ Turkish court sentences Demirtas to jail for insulting president: lawyer | Reuters [online], web.archive.org, 24 marca 2021 [dostęp 2023-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-24] .
- ↑ a b Başak Demirtaş: This is a good trek [online], www.cumhuriyet.com.tr, 6 czerwca 2018 [dostęp 2023-05-29] (tur.).
- ↑ Devran: Selahattin Demirtaş and stubborn hope | Ahval [online], web.archive.org, 16 stycznia 2020 [dostęp 2023-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-16] .