Skakuszka północna

Skakuszka północna
	Notomys aquilo
	O. Thomas, 1921
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	skakuszka
Gatunek	skakuszka północna
Synonimy
	Notomys carpentarius D.H. Johnson, 1959;
	Notomys carpentarius D.H. Johnson, 1959;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skakuszka północna^[5] (Notomys aquilo) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący wyłącznie w północnej części Australii^[4]^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1921 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Notomys aquilo^[2]. Holotyp pochodził z półwyspu Jork, w północnym Queenslandzie, w Australii^[6], ale może to być błędna informacja^[4]^[7].

Proponowany gatunek N. carpentarius z Groote Eylandt jest synonimem N. aquilo^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[7].

Etymologia

Notomys: gr. νοτος notos „południe”; μυς mus, μυός muos „mysz”^[8].
aquilo: łac. aquilo, aquilonis „północny wiatr, wiatr”^[9].

Nazewnictwo zwyczajowe

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę skakuszka północna^[5]. W Australii zwierzę nosi angielską nazwę northern hopping-mouse, oraz aborygeńską nazwę Woorrentinta^[10].

Zasięg występowania

Skakuszka północna jest australijskim endemitem. Występowała w północnym Queenslandzie i w północnej części Terytorium Północnego, na Ziemi Arnhema i wyspie Groote Eylandt^[6]. Od lat 90. XX wieku nie stwierdzono jej występowania na kontynencie i jej współczesny zasięg prawdopodobnie ogranicza się do Groote Eylandt^[4]^[10]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 85–115 mm, długość ogona 150–173 mm, długość ucha 15–21 mm, długość tylnej stopy 33–40 mm; masa ciała 28–44 g^[11]. Jest to niewielki gryzoń. Wierzch ciała jest blady, piaskowy, spód jest biały^[2]^[12]. Podobnie jak inne skakuszki ma duże oczy i uszy, a na podgardlu gruczoł, którego wydzieliną zwierzątko oznacza terytorium. Długie i wąskie tylne nogi stanowią przystosowanie do poruszania się skokami. Długi ogon jest zakończony kitką włosów^[12].

Tryb życia

Gryzoń ten występuje w różnorodnej roślinności porastającej gleby piaszczyste, jest pospolity na wydmach i piaskach porośniętych przez przybrzeżne wrzosowiska, zarośla i tussock^[6]^[10].

Skakuszka północna prowadzi skryty, naziemny, nocny tryb życia. Kopie długie i rozległe nory, które w przypadku samic mają do 5 m długości. Nory mają wiele ukrytych wyjść, umożliwiających ucieczkę i mylących drapieżniki^[10]. Skakuszka porusza się skokami jak miniaturowy kangur^[10] i zostawia charakterystyczne tropy, świadczące o występowaniu tych gryzoni^[12]. Jest trudna do schwytania^[4]. Niewiele wiadomo o jej zwyczajach; w kolonii w niewoli po około siedmiotygodniowej ciąży samice rodziły do pięciu młodych. Nowo narodzone skakuszki były nagie i ślepe, otwierały oczy po 21–22 dniach^[12].

Populacja i zagrożenia

Skakuszka północna ma ograniczony zasięg występowania^[4] i nie jest objęta planem ochronnym^[10]. Jej liczebność spada. Za najważniejsze zagrożenia uznawane jest drapieżnictwo ze strony zdziczałych kotów, wydobycie rud manganu i boksytów oraz zmiany w występowaniu pożarów buszu. Gatunek wydaje się radzić sobie z niewielkimi, rozproszonymi pożarami. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody obecnie uznaje skakuszkę północną za gatunek zagrożony^[4].

Przypisy

↑ Notomys aquilo, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Thomas. Notes on the species of Notomys, the Australian jerboa-rats. „The Annals of Magazine of Natural History”. Ninth Series. 8, s. 540, 1921. (ang.).
↑ D.H. Johnson. Four new mammals from the Northern Territory of Australia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 72, s. 186, 1959. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g J. Woinarski & A.A.J.W.& A.A. Burbidge J. Woinarski & A.A.J.W.& A.A., Notomys aquilo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T14862A22401364.en [dostęp 2022-03-08] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Notomys aquilo. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-08].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 506. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 463, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 20, OCLC 637083062 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Department of the Environment: Notomys aquilo — Northern Hopping-mouse, Woorrentinta. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government, 2018. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 725. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Northern hopping mouse (Notomys aquilo). Wildscreen Arkive. [dostęp 2017-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)]. (ang.).

[itis-1] Notomys aquilo, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Thomas1921-2] O. Thomas. Notes on the species of Notomys, the Australian jerboa-rats. „The Annals of Magazine of Natural History”. Ninth Series. 8, s. 540, 1921. (ang.).

[Johnson-3] D.H. Johnson. Four new mammals from the Northern Territory of Australia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 72, s. 186, 1959. (ang.).

[iucn-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g J. Woinarski & A.A.J.W.& A.A. Burbidge J. Woinarski & A.A.J.W.& A.A., Notomys aquilo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T14862A22401364.en [dostęp 2022-03-08] (ang.).

[miiz-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw3-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Notomys aquilo. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-08].

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 506. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 463, 1904. (ang.).

[Jaeger-9] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 20, OCLC 637083062 (ang.).

[sprat-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Department of the Environment: Notomys aquilo — Northern Hopping-mouse, Woorrentinta. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government, 2018. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).

[Denys&inni-11] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 725. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[arkive-12] Northern hopping mouse (Notomys aquilo). Wildscreen Arkive. [dostęp 2017-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]