Skarbiec Sykiończyków
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
VI w. p.n.e. |
Położenie na mapie Grecji  | |
 38°28′53,98″N 22°30′06,06″E/38,481661 22,501683
| |
Skarbiec Sykiończyków (gr. Θησαυρός των Σικυωνίων) – ruiny skarbca na terenie sanktuarium Apollina w Delfach, w którym przechowywano wota składane przez Sykiończyków.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Muzeum Archeologiczne w Delfach podaje, że skarbiec wznoszono w trzech etapach[1]:
- pierwszy budynek – tolos – powstał najprawdopodobniej ok. 580 r. p.n.e. z inicjatywy tyrana Sykionu Klejstenesa po I wojnie świętej[1]. Tolos miał 6,32 m średnicy[2]; był to naos otoczony kolumnadą z 13 kolumn doryckich i doryckim architrawem[1].
- drugi budynek – monopteros – był zdobiony fryzem datowanym na ok. 560 r. p.n.e.[1] Dach podtrzymywało 14 kolumn o wysokości 2,78 m[1], a sam budynek liczył 4,20 × 5,50 m[2]. Według jednego z przekazów, w monopterosie wystawiony miał być rydwan tyrana Klejstenesa, który zwyciężył w igrzyskach pytyjskich w 582 roku p.n.e.[2]
- trzeci budynek – skarbiec właściwy – powstał najprawdopodobniej ok. 525 r. p.n.e.[1] przy wykorzystaniu wszystkich bloków kamiennych pochodzących z dwóch wcześniejszych budynków, które zostały rozebrane[3]. Został wzniesiony przez oligarchów po tym jak odsunęli oni od władzy tyranów z rodu Orthagorydów[2][3].
Wójcikowska (2009) podaje, że skarbiec datowany jest na koniec VI w. p.n.e.[4]; inne źródła mówią o drugiej połowie VI w.[1] lub o roku 500 p.n.e.[5][2]
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek skarbca właściwego stał jako pierwszy skarbiec od wejścia do Sanktuarium Apollina, po południowej stronie Świętej Drogi[5]. W czasach antycznych ze Świętej Drogi widoczna była jego wschodnia część[6].
Była to niewielka budowla przypominająca świątynię (6,73 × 11,85 m[7][a]), wzniesiona w porządku doryckim[5]. Obejmowała naos otwarty na wschód, prowadzący do pronaosu, zakończonego antami[5]. Miała taką samą orientację jak pobliski Skarbiec Syfnijczyków[1].
Współcześnie z budowli zachowały się pozostałości fundamentów[8], które zostały wzniesione przy wykorzystaniu wszystkich bloków kamiennych pochodzących z dwóch wcześniejszych budynków (tolosu i monopterosu), które rozebrano na potrzeby rozbudowy tarasu świątynnego[3].
Podłoga nowego skarbca została wyłożona metopami z monopterosu, które ułożono dekoracjami rzeźbiarskimi do dołu[3].
Metopy[edytuj | edytuj kod]
Z nowego skarbca zachowały się niektóre z metop i tryglifów zdobiących jego ściany i fasadę[7].
Pięć dobrze zachowanych metop odkryto w skarbcu i jego najbliższym sąsiedztwie w 1894 roku[9] Ich powstanie datowane jest na lata ok. 570–550 p.n.e.[9] Ich dekoracje rzeźbiarskie przedstawiają m.in. statek Argonautów, Kastora i Polluksa, Europę na byku czy dzika kalidońskiego[9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Muzeum Archeologiczne w Delfach podaje wymiary 8,27 × 6,24 m, zob. Muzeum Archeologiczne w Delfach ↓.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Muzeum Archeologiczne w Delfach ↓.
- ↑ a b c d e Petsas 2019 ↓, s. 41.
- ↑ a b c d Scott 2014 ↓, s. 62.
- ↑ Wójcikowska 2009 ↓, s. 300.
- ↑ a b c d Perseus Digital Library Project ↓.
- ↑ Petsas 2019 ↓, s. 40.
- ↑ a b Wójcikowska 2009 ↓, s. 290.
- ↑ Petsas 2019 ↓, s. 40–41.
- ↑ a b c Perseus Digital Library Project – Metopes of the Sikyonian Treasury ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Archeologiczne w Delfach: The Sicyonian Treasury. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
- Perseus Digital Library Project: Delphi, Sikyonian Treasury (Monopteros) Metopes (Sculpture). [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
- Perseus Digital Library Project: Delphi, Treasury of the Sikyonians (III) (Building). [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
- Photios M. Petsas: Delphi: Monuments and Museum. Athens: Krene Editions, 2019. (ang.).
- Michael Scott: Delphi: A History of the Center of the Ancient World. Princeton University Press, 2014. ISBN 978-1-4008-5132-4. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
- Wójcikowska, Katarzyna. Skarbce greckie w okresie archaicznym i klasycznym. Analiza i porównanie architektoniczne na przykładzie sanktuariów w Delfach i Olimpii. „Studia i Materiały Archeologiczne”. 14, s. 285–303, 2009. Uniwersytet Warszawski. ISSN 0867-6542. [dostęp 2022-06-25]. (pol.).