Skrzydłoszpon rogaty

Skrzydłoszpon rogaty
	Anhima cornuta
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	skrzydłoszpony
Rodzaj	Anhima; Brisson, 1760
Gatunek	skrzydłoszpon rogaty
Synonimy
	Palamedea cornuta Linnaeus, 1766;
	Palamedea cornuta Linnaeus, 1766;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skrzydłoszpon rogaty^[7] (Anhima cornuta) – gatunek dużego ptaka z rodziny skrzydłoszponów (Anhimidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Nie jest zagrożony.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 1766 roku w 12. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Palamedea cornuta, a jako miejsce typowe wskazał łac. Habitat in Brasilia, Guiania^[5], ograniczone przez Hellmayra w 1908 roku do wschodniej Brazylii^[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Anhima, opisanego przez francuskiego ornitologa Mathurina Brissona w 1760 roku^[3]^[4]. Nie wyróżnia się podgatunków^[9].

Etymologia

Anhima: tupi Anhuma lub Inhuma – czarny ptak, nazwa dla krzyczącego lub innego dużego ptaka^[10].
cornuta: łac. cornutus – rogaty, od cornu – róg^[11].

Morfologia

Długość ciała 80–94 cm, rozpiętość skrzydeł 170 cm; masa ciała 3000–3150 g^[12]. Upierzenie błyszcząco czarne, z białym brzuchem i białym łuskowaniem na głowie oraz szyi. Na czole łatwo zauważyć z bliska kostny kolec. W locie widoczna duża biała plama na pokrywach skrzydłowych.

Zasięg występowania

Kolumbia i Wenezuela przez Amazonię do Boliwii i południowo-wschodniej Brazylii^[6]^[9]. Izolowane populacje w zachodniej Kolumbii i zachodnim Ekwadorze^[12].

Ekologia i zachowanie

Charakterystyczny mieszkaniec bagien i pobrzeży jezior w dorzeczu Amazonki; rzadki na innych terenach.

Żeruje w roślinności bagiennej, często przesiaduje na wierzchołkach krzewów lub nawet wysokich drzew. Lot szybki; czasami szybuje na dużej wysokości.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje skrzydłoszpona rogatego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za prawdopodobnie spadkowy^[6].

Przypisy

↑ Anhima cornuta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Anhima, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-06] (ang.).
↑ ^a ^b M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).
↑ ^a ^b M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 518. (fr. • łac.).
↑ ^a ^b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Cz. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 232. (łac.).
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Anhima cornuta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-19] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Anhimidae Stejneger, 1885 - skrzydłoszpony - Screamers (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-19].
↑ C.E. Hellmayr. An Account of the Birds collected by Mons. G. A. Baer in the State of Goyaz, Brazil. „Novitates Zoologicae”. 15, s. 102, 1908. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-19]. (ang.).
↑ Anhima, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-08] (ang.).
↑ cornuta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-08] (ang.).
↑ ^a ^b Carboneras, C., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Horned Screamer (Anhima cornuta). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-08-03]. (ang.).

Bibliografia

A. Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Anhima cornuta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Anhima, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-06] (ang.).

[Brisson1-3] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).

[Brisson2-4] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 518. (fr. • łac.).

[Linnaeus-5] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Cz. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 232. (łac.).

[iucn-6] BirdLife International, Anhima cornuta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-19] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-7] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Anhimidae Stejneger, 1885 - skrzydłoszpony - Screamers (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-19].

[Hellmayr-8] C.E. Hellmayr. An Account of the Birds collected by Mons. G. A. Baer in the State of Goyaz, Brazil. „Novitates Zoologicae”. 15, s. 102, 1908. (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-19]. (ang.).

[10] Anhima, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-08] (ang.).

[11] cornuta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-08] (ang.).

[hbwalive-12] Carboneras, C., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Horned Screamer (Anhima cornuta). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-08-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]