Sojusz zaczepny

Sojusz zaczepny – traktat między przynajmniej dwoma państwami, którego celem jest agresja na państwo trzecie. Obecnie, zgodnie z prawem międzynarodowym, taki sojusz jest traktowany jako spisek przeciw pokojowi i bezpieczeństwu międzynarodowemu.

Przykłady historyczne

Trójprzymierze mimo formalnie obronnego charakteru w art. 4 dozwalało podjęcie wojny zaczepnej przez którąś z jego stron. Sojusznicy byli wówczas zobligowani do życzliwej neutralności wobec napastnika, jedynie przystąpienie do wojny po jego stronie zależało od uznania każdego z nich. Pojęcie życzliwej neutralności pozostawiono bez definicji.

Pakt stalowy ustanawiał casus foederis w przypadku, gdy jedna ze stron znajdzie się w komplikacji zbrojnej z innym państwem, bez określenia kto miałby być napastnikiem.

Pakt Ribbentrop-Mołotow wbrew swej nazwie paktu nieagresji miał charakter zaczepny. Widać to w tajnym protokole rozgraniczającym "strefy interesów", lecz i jawna część sformułowana została znacząco. Podczas gdy Traktat berliński (1926) przewidywał w art. 2, że jeśli jedna ze stron, mimo jej pokojowego postępowania, zostanie zaatakowana przez trzecie mocarstwo lub ich grupę, druga strona będzie zachowywać neutralność w czasie trwania konfliktu, pakt z 1939 był mniej konkretny. Art. 2 głosił jeżeli jedna ze stron umawiających się stałaby się przedmiotem akcji wojskowej ze strony trzeciego mocarstwa, druga strona w żadnej formie nie okaże pomocy temu trzeciemu mocarstwu z pominięciem, że nastąpiło by to mimo jej "pokojowego postępowania". Gdy Pakt o nieagresji Polska - ZSRR (1932) w art. 2 b zastrzegał jeżeli jedna z umawiających się stron podejmie napaść na państwo trzecie, to druga strona będzie miała prawo wymówić niniejszy traktat bez uprzedzenia, tu brakło odpowiednika. Wreszcie pakt pomijał zobowiązanie rezygnacji z rozstrzygania sporów w drodze wojny wynikające z Paktu Brianda-Kellogga (którego Niemcy były jednym z państw założycielskich a ZSRR zgłosił do niego akcesję jeszcze przed wejściem w życie) inaczej niż np. Deklaracja polsko-niemiecka o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934.

Zawieranie takich sojuszy uchodzi za sprzeczne z prawem międzynarodowym. Pakt Ligi Narodów art. 10 nakazywał szanować i chronić przed wszelką napaścią z zewnątrz obecną nietykalność terytorialną i niezależność polityczną wszystkich Członków Ligi a w art. 20 unieważniał wszelkie porozumienia sprzeczne z nim i zabraniał zawierania takowych. Art. 17 zobowiązywał do zachowania pokoju także z państwami nie należącymi do Ligi, art. 18 nakazywał rejestrację wszystkich porozumień w Sekretariacie Ligi. Podobnie Karta Narodów Zjednoczonych zakazuje groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych (art. 2.4) dopuszczając prawo do samoobrony (art. 51).

Zobacz też

• ius ad bellum
• sojusz zaczepno-odporny

Linki zewnętrzne

• Sojusz. stosunkimiedzynarodowe.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)]. – hasło w Słowniku pojęć i organizacji międzynarodowych