Sokole Góry (Wyżyna Częstochowska)
Sokole Góry – skupisko wzniesień na Wyżynie Mirowsko-Olsztyńskiej, w północnej części Wyżyny Częstochowskiej[1]. Leży pomiędzy Olsztynem, Zrębicami i Biskupicami w województwie śląskim. Od zachodniej strony Sokole Góry opadają do obniżenia, którym poprowadzono drogę z Olsztyna do Biskupic, po północno-wschodniej stronie ciągną się po wzniesienie Knieja[2]. Wyróżniają się wyjątkowo bogatą morfologią i naturalną, dobrze zachowaną szatą roślinną[3].
Kopulaste wzgórza, w szczytowych partiach często skaliste, zbudowane są z wapieni przykrytych lessem[1]. Odcinają się w krajobrazie dzięki stosunkowo dużej wysokości bezwzględnej, sięgającej 400 m n.p.m.[4] Ich względna wysokość nad otaczającymi je suchymi dolinami wynosi około 50–100 m[5].
Do Sokolich Gór należy 9 wzniesień: Sokola Góra, Kamienne Górki, Setki, Donica, Pustelnica, Karzełek, Puchacz, Jodłowa Góra i Knieja[2]. Sokole Góry są w całości porośnięte lasem. U podnóży dominują drzewostany dębowo-sosnowe, wyżej lasy bukowe z domieszką grabu[4]. W wielu miejscach odsłaniają się wapienne ostańce w postaci bloków, ścian, murów, grani i baszt. Największe z nich to: Boniek, Harfa, Pielgrzym, Ponton, Przewieszony Mur, Skały Kadry, Sokola Baszta, Taksówka, Turnie Simonda. Na dwóch z nich (Boniek i Pielgrzym) dopuszczalne jest uprawianie wspinaczki skalnej[6]. W skałach są liczne jaskinie i schroniska podskalne.
Nazwa „Sokole Góry” została nadana przez miejscową ludność, według której wzgórza te, a zwłaszcza ich formacje skalne, stanowiły miejsca gnieżdżenia się sokołów i puchaczy. Również ludowe jest pochodzenie nazw poszczególnych wzgórz, uroczysk i niektórych jaskiń[4]. Większą część nazw poszczególnym formacjom skalnym i jaskiniom nadali współcześnie turyści, wspinacze i speleolodzy.
Ze względu na wyjątkowe bogactwo przyrodnicze tego fragmentu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej większą część obszaru Sokolich Gór objęto ochroną w rezerwacie przyrody Sokole Góry, jednym z największych w tym makroregionie[7].
Przy szosie Olsztyn-Biskupice po zachodniej stronie pasma są dwa parkingi, z których wychodzą szlaki turystyki pieszej i rowerowej oraz ścieżki edukacyjne prowadzące po najciekawszych miejscach rezerwatu[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ a b c Mapa. Jura Krakowsko-Częstochowska. Część północna 1:52 000, Warszawa: ExpressMap, 2015, ISBN 978-83-88112-71-3.
- ↑ Stefan Michalik: Wyżyna Krakowsko-Wieluńska. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974, s. 31-32, seria: Przyroda polska.
- ↑ a b c Julian Zinkow: Szlak Orlich Gniazd. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1971, s. 180-182.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2018-06-17].
- ↑ Grzegorz Rettinger, Jura Północna. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2017, ISBN 978-83-947825-0-4.
- ↑ Portal "Jura" - Rezerwat Sokole Góry. [dostęp 2024-03-25].