Space Launch System
Space Launch System (SLS) – projektowana od 2011 r. przez National Aeronautics and Space Administration (NASA) ciężka rakieta nośna mająca zastąpić wahadłowce kosmiczne STS. Projekt ten jest realizowany zamiast rakiet Ares I i Ares V przewidzianych w odwołanym programie Constellation. Rakieta SLS ma powstać na bazie modułów programu STS. Będzie przeznaczona do wynoszenia na orbitę pojazdów załogowych jak i bezzałogowych. Przewidziany jest z czasem jej rozwój do cięższych wersji. Podstawowym zadaniem nowej rakiety będzie realizacja programów dalekiej eksploracji kosmosu, m.in. umożliwienie powrotu na Księżyc i lotów załogowych na Marsa.
Spis treści
Ogólna koncepcja[edytuj | edytuj kod]
Według wstępnego projektu rakiety SLS, z programu Space Transportation System (STS) zostaną przejęte następujące najważniejsze, jego części:
- główne silniki promów (Space Shuttle Main Engines, SSME),
- rakiety dodatkowe (boczne) na paliwo stałe (Solid Rocket Booster, SRB),
- zewnętrzne zbiorniki paliwa (External Tank, ET).
Przewidziano 2 warianty drugiego stopnia: pierwszy wariant to zmodyfikowany człon DCSS z rakiety Delta IV, wyposażony w silnik RL-10, drugi wariant to człon Earth Departure Stage, który będzie korzystał z trzech silników J-2X. Dzięki podejściu polegającemu na wykorzystaniu już istniejących elementów, prace nad rakietą zajmą o wiele mniej czasu niż gdyby realizowano zarzucony projekt Ares V.
Projekt Space Launch System będzie z czasem rozwijany. Początkowy udźwig bez górnego członu będzie wynosił od 70 do 100 t na niską orbitę wokółziemską (LEO). Po dodaniu górnego członu Earth Departure Stage, udźwig zwiększy się do 130 t.
Równocześnie NASA podjęła decyzję o modyfikacji projektu kapsuły załogowej Orion, której nadano nazwę Multi-Purpose Crew Vehicle (MPCV).
Schemat SLS z września 2011 r.[edytuj | edytuj kod]
W lipcu 2011 r. NASA przedstawiła wstępną koncepcję rakiety nośnej oraz plan prac. Natomiast 14 września 2011 r. NASA przedstawiła oficjalny schemat rakiety SLS. Ustalono następującą architekturę rakiety[1]:
- Pierwszy stopień rakiety napędzany pięcioma silnikami RS-25D (docelowo wersja RS-25E), paliwo i utleniacz – ciekły wodór i ciekły tlen. Pierwotnie wykorzystane zostaną silniki pochodzące z programu wahadłowców, następnie zastosowana zostanie ich uproszczona wersja rozwojowa.
- Rakiety pomocnicze przynajmniej początkowo na paliwo stałe. Pojawiła się również informacja, że docelowo zostaną wprowadzone pomocnicze rakiety pochodzące z sektora komercyjnego.
- Drugi (górny) stopień rakiety napędzany budowanym i testowanym silnikiem J-2X, paliwo i utleniacz – ciekły wodór i ciekły tlen.
Plan lotów[edytuj | edytuj kod]
Wstępny plan lotów rakiety SLS, który został opublikowany przy założeniu ograniczonego finansowania projektu, przewiduje, że pierwszy lot oznaczony symbolem SLS-1 nastąpi w 2018 r., wówczas kapsuła MPCV bez załogi obleci Księżyc. Drugi lot SLS-2 nastąpi w 2021 r., będzie to już lot załogowy, również z kapsułą MPCV i wokół Księżyca. Dalsze plany należy traktować jako wstępne propozycje. Szósty lot SLS-6 ma wynieść w 2025 r. kapsułę MPCV do misji ku planetoidzie NEO. Finalna wersja rakiety wystartuje dopiero w trzynastym locie SLS-13 w 2032 r. Będzie ona wyposażona w dwie rakiety pomocnicze oraz pełnowymiarowy górny stopień i będzie miała udźwig przynajmniej 130 ton na niską orbitę wokółziemską[2].
Obecnie planowane starty SLS:
| Start | Misja | Konfiguracja | Data | Cel |
|---|---|---|---|---|
| SLS-1 | Exploration Mission 1 | Block I | Listopad 2018 | Bezzałogowy lot MPCV wokół Księżyca |
| SLS-2 | Exploration Mission 2 | Block IB | Sierpień 2021 | Załogowy lot MPCV wokół Księżyca |
Mimo przedstawienia przez NASA powyższego planu, istnieją duże obawy, czy ze względu na ograniczenia budżetu NASA zostanie on zrealizowany. Wątpliwości rodzi również mała częstotliwość startów rakiety SLS, wynosząca ok. 1 startu rocznie, co spowoduje wysokie koszty stałe obsługi całego systemu[3]. Istnieją jednak również bardziej optymistyczne plany NASA, według których program ten będzie mógł zostać przyspieszony, a załogowy lot wokół Księżyca SLS-2 będzie możliwy już w 2019 r.[4].
Zobacz także[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ K. Kanawka i M. Mickiewicz, NASA oficjalnie przedstawia nową rakietę nośną, kosmonauta.net (dostęp 14.10.2011)
- ↑ Ch. Bergin, Preliminary NASA Plan Shows Evolved SLS Vehicle 21 Years Away, nasaspaceflight.com (dostęp: 27.07.2011)
- ↑ K. Kanawka, Wersja finalna rakiety SLS za 21 lat?, kosmonauta.net (dostęp 29.07.2011)
- ↑ C. Bergin, SLS mission schedule improving – Crewed Moon mission moving to 2019, nasaspaceflight.com (dostęp 1.10.2011)
