Spatholirion

*Spatholirion*
	; Spatholirion ornatum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	komelinowce
Rodzina	komelinowate
Rodzaj	Spatholirion
	Nazwa systematyczna
	Spatholirion Ridley; J. Bot. 34: 329 (1896)
	Typ nomenklatoryczny
	Spatholirion ornatum Ridley
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Spatholirion Ridl. – rodzaj roślin z rodziny komelinowatych. Obejmuje sześć gatunków występujących w południowych Chinach, Tajlandii, Wietnamie i Malezji^[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów σπάθη (spathi – rodzaj miecza, także rodzaj podsadki) i λείριων (leirion – lilia)^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie, pnące lub wzniesione rośliny zielne^[6].

Liście: Ulistnienie naprzemianległe^[7].

Kwiat Spatholirion calcicola

Kwiaty: Wyrastają w dwurzędkach zebranych licznie w wydłużoną wiechę^[7] (tyrs^[6]), wyłaniającą się z ujścia pochwy liściowej (ale nie przebijając jej^[7]), naprzeciwlegle liścia^[7]. Najniżej położona dwurzędka wsparta jest dużą, liściowatą podsadką, składa się ona wyłącznie z kwiatów obupłciowych. Wyżej położone dwurzędki pozbawione są podsadki i składają się wyłącznie z kwiatów męskich^[7]. Okwiat promienisty^[7]. Listki zewnętrznego okółka wolne, łódkowate, kapturkowate wierzchołkowo; te wewnętrznego okółka wolne, szeroko równowąskie lub odwrotnie lancetowate, fioletowe lub białe^[7]. Sześć pręcików równej wielkości, o wełnistych nitkach^[7]. Pylniki elipsoidalne, pękające wzdłużnie^[7]. Zalążnia trójkomorowa, z 4–8 zalążkami w każdej komorze^[7].

Owoce: Jajowate, trójgraniaste torebki^[7].

Gatunki podobne: Rośliny z rodzaju Streptolirion, u których podsadki występują u wszystkich dwurzędek, kwiatostany wyrastają z każdego węzła łodygi, a zalążnia zawiera dwa zalążki w każdej komorze^[7].

Genetyka[edytuj | edytuj kod]

Liczba chromosomów 2n wynosi 20^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z podplemienia Streptoliriinae w plemieniu Tradescantieae podrodziny Commelinoideae w rodzinie komelinowatych (Commelinaceae)^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Spatholirion calcicola K.Larsen & S.S.Larsen
Spatholirion decumbens Fukuoka & N.Kurosaki
Spatholirion elegans (Cherfils) C.Y.Wu
Spatholirion longifolium Gagnep.) Dunn
Spatholirion ornatum Ridl.
Spatholirion puluongense Aver.

Znaczenie użytkowe[edytuj | edytuj kod]

Rośliny lecznicze: W Chinach liście roślin z gatunku Spatholirion longifolium wykorzystywane są jako środek ściągający, stosowane do leczenia nieregularnych menstruacji oraz bólów głowy na tle nerwowym^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).
↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. T. 4 (R-Z). CRC Press, 2000. ISBN 0-8493-2678-8. (ang.).
↑ ^a ^b ^c R.B. Faden: Commelinaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 119. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Spatholirion. Flora of China @ efloras.org. [dostęp 2023-02-17].
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Comprehensive Chinese Materia Medica. Brookline: Paradigm Publications, 1990. ISBN 978-0-912111-21-6.

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).

[ruggiero-2] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[crc-5] Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. T. 4 (R-Z). CRC Press, 2000. ISBN 0-8493-2678-8. (ang.).

[kub-6] R.B. Faden: Commelinaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 119. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).

[foc-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Spatholirion. Flora of China @ efloras.org. [dostęp 2023-02-17].

[grin-8] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[cmm-9] Comprehensive Chinese Materia Medica. Brookline: Paradigm Publications, 1990. ISBN 978-0-912111-21-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]