Katedra św. Michała Archanioła w Łomży: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
grafiki |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Obecna katedra wzniesiona w latach [[1504]]-[[1525]] z fundacji księżnej mazowieckiej [[Anna Radziwiłłówna|Anny]] i jej synów [[Janusz III|Janusza III]] i [[Stanisław mazowiecki|Stanisława]], jako kościół św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela. Budowniczym świątyni i prawdopodobnie jego pierwszym proboszczem był ksiądz [[Jan Wojsławski]]. [[Konsekracja kościoła]] odbyła się po [[1531]] przez biskupa płockiego [[Andrzej Krzycki|Andrzeja Krzyckiego]]. |
Obecna katedra wzniesiona w latach [[1504]]-[[1525]] z fundacji księżnej mazowieckiej [[Anna Radziwiłłówna|Anny]] i jej synów [[Janusz III|Janusza III]] i [[Stanisław mazowiecki|Stanisława]], jako kościół św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela. Budowniczym świątyni i prawdopodobnie jego pierwszym proboszczem był ksiądz [[Jan Wojsławski]]. W 1525 konsekracja i przeniesienie parafii z kościoła św. Wawrzyńca. Kolejna [[Konsekracja kościoła]] odbyła się po [[1531]] przez biskupa płockiego [[Andrzej Krzycki|Andrzeja Krzyckiego]]. Około 1550 roku przebudowany na pseudobazylikę i przesklepiony. |
||
W wyniku zniszczeń w czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w latach [[1691]]-[[ |
W wyniku zniszczeń w czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w latach [[1691]]-[[1692]] odbył się remont, w wyniku którego wystrój kościoła zmienił się z gotyckiego na [[barok]]owy wg projektu [[Józef Szymon Bellotti|Józefa Szymona Bellottiego]]. Wzniesiono nowy szczyt zachodni i szczyt nad łukiem tęczowym oraz podniesiono mury prezbiterium, a także obniżono dachy. Ponowna konsekracja świątyni odbyła się w [[1783]], lecz w [[1819]] została czasowo zamknięta z uwagi na zły stan techniczny. W 1886 roku restaurację sklepień przeprowadził J.Hinz. W 1886 roku dobudowano od południa zakrystię. Od [[1921]] znajduje się w rejestrze zabytków. [[28 października]] [[1925]] podniesiony do rangi katedry w wyniku utworzenia [[Diecezja łomżyńska|diecezji łomżyńskiej]]. W latach 1932-1934 przebudowano pod kierunkiem S.Cybichowskiego poprzez dostawienie piętra na zakrystii południowej oraz drewnianych empor w prezbiterium, wybito otwory w ścianie południowej i przeniesiono nagrobki z prezbiterium i kaplicy Różańcowej do nawy. |
||
W czasie II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu i dzięki zabiegom biskupa [[Stanisław Kostka Łukomski|Stanisława K. Łukomskiego]] nie został wysadzony. |
W czasie II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu i dzięki zabiegom biskupa [[Stanisław Kostka Łukomski|Stanisława K. Łukomskiego]] nie został wysadzony. Odbudowany w 1952 rokiem i regotyzowany w latach 1953-1958 wg. projektu W.Paszkowskiego. Jest przykładem tzw. [[gotyk|gotyku mazowieckiego]]. |
||
== Wnętrze == |
== Wnętrze == |
Wersja z 23:27, 13 lut 2011
nr rej. 39 z 28.02.1953[1] | |
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
Państwo | {{{państwo}}} |
---|---|
Miejscowość |
{{{miejscowość}}} |
Wyznanie | |
Rodzaj | |
Wezwanie | |
Historia | |
Data budowy |
{{{data budowy}}} |
Data poświęcenia |
{{{data poświęcenia}}} |
Data likwidacji |
{{{data likwidacji}}} |
Data zniszczenia |
{{{data zniszczenia}}} |
Data zburzenia |
{{{data zburzenia}}} |
Data reaktywacji |
{{{data reaktywacji}}} |
Dane świątyni | |
Styl |
{{{styl}}} |
Budulec | |
Stan obecny |
{{{stan obecny}}} |
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
[{{{www}}} Strona internetowa] |
Katedra św. Michała Archanioła w Łomży – późnogotycki kościół św. Michała Archanioła wzniesiony ok. 1526.
Historia
Obecna katedra wzniesiona w latach 1504-1525 z fundacji księżnej mazowieckiej Anny i jej synów Janusza III i Stanisława, jako kościół św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela. Budowniczym świątyni i prawdopodobnie jego pierwszym proboszczem był ksiądz Jan Wojsławski. W 1525 konsekracja i przeniesienie parafii z kościoła św. Wawrzyńca. Kolejna Konsekracja kościoła odbyła się po 1531 przez biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego. Około 1550 roku przebudowany na pseudobazylikę i przesklepiony.
W wyniku zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego w latach 1691-1692 odbył się remont, w wyniku którego wystrój kościoła zmienił się z gotyckiego na barokowy wg projektu Józefa Szymona Bellottiego. Wzniesiono nowy szczyt zachodni i szczyt nad łukiem tęczowym oraz podniesiono mury prezbiterium, a także obniżono dachy. Ponowna konsekracja świątyni odbyła się w 1783, lecz w 1819 została czasowo zamknięta z uwagi na zły stan techniczny. W 1886 roku restaurację sklepień przeprowadził J.Hinz. W 1886 roku dobudowano od południa zakrystię. Od 1921 znajduje się w rejestrze zabytków. 28 października 1925 podniesiony do rangi katedry w wyniku utworzenia diecezji łomżyńskiej. W latach 1932-1934 przebudowano pod kierunkiem S.Cybichowskiego poprzez dostawienie piętra na zakrystii południowej oraz drewnianych empor w prezbiterium, wybito otwory w ścianie południowej i przeniesiono nagrobki z prezbiterium i kaplicy Różańcowej do nawy.
W czasie II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu i dzięki zabiegom biskupa Stanisława K. Łukomskiego nie został wysadzony. Odbudowany w 1952 rokiem i regotyzowany w latach 1953-1958 wg. projektu W.Paszkowskiego. Jest przykładem tzw. gotyku mazowieckiego.
Wnętrze
W nawie głównej ma sklepienia gwiaździste i sieciowe, natomiast w nawach bocznych, kryształowe, spotykane na Mazowszu dość rzadko. Wewnątrz wiele cennych dzieł sztuki, gotyckich i późniejszych. Na pierwszym filarze po prawej jest późnogotycki nagrobek zmarłego w 1549 ks. Jana Wojsławskiego. Z wielu innych nagrobków zwraca uwagę na południowej ścianie prawej nawy podwójny, renesansowy pomnik Elżbiety i Andrzeja Modliszewskich z 1589 wykonany w warsztacie Santi Gucciego. W kaplicy południowej znajduje się w późnorenesansowym ołtarzu cudowny obraz Matki Boskiej Łomżyńskiej z XVI w., koronowany 4 czerwca 1991 przez Jana Pawła II. W prawej nawie umieszczony jest duży obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy namalowany w 1900 przez Wojciecha Gersona.
W zewnętrznym murze wieży katedry wmurowany jest kamień przypominający maskę, być może przedmiot kultu pogańskiego. Tego typu maski znajdują się jeszcze w murach kościoła w Pralnicy koło Lubawy na Mazurach i kolegiaty w Pułtusku.
Podczas prac remontowych, które odbyły się w prezbiterium katedry w II poł. 2005 natrafiono pod posadzką na kryptę. Po rozpoczęciu prac wykopaliskowych prowadzonych przez Macieja Czarneckiego odnaleziono w sumie dziesięć krypt, z co najmniej dwoma pochówkami duchownych (w tym budowniczego katedry z XV w.). Było także wiele innych pochówków – także poza kryptami (przysypane tylko ziemią). Do poł. grudnia 2005 odkopana ok. 70 pochowanych pod prezbiterium ciał.
Katedra w sztuce
Łomżyńska katedra jest źródeł inspiracji dla wielu artystów. Świadczy o tym malarstwo poświęcone łomżyńskiej świątyni oraz wytwory kultury popularnej[2]. W 2004 roku na znaczku pocztowym z serii Sanktuaria Maryjne został uwieczniony wizerunek Matki Boskiej Łomżyńskiej[3]. W 2007 roku wybito monetę z cyklu Historyczne Miasta Polski poświęconą miastu Łomży, na której rewersie umieszczono stylizowany wizerunek łomżyńskiej katedry[4].
-
Obraz Wita Majewskiego z 1909 roku
-
Obraz Zygmunta Bujnowskiego z dwudziestolecia międzywojennego
-
Drzeworyt z XIX wieku dłuta Kryńskiego
Ciekawostki
- Od listopada do końca 2005 w Muzeum Północnego Mazowsza w Łomży wystawione były znalezione przedmioty i zdjęcia łomżyńskiego fotografika i "dokumentatora" muzeum Bolesława Deptuły przedstawiające prace wykopaliskowe.
- W zewnętrzne ściany świątyni wmurowane są kule armatnie.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-10-13] .
- ↑ Katedra Łomżyńska: Przeszłość i współczesność, s. 90-93
- ↑ Poczta Polska S.A.: Rocznik znaczków niestemplowanych z roku 2004. filatelistyka.poczta-polska.pl. [dostęp 2010-12-27]. (pol.).
- ↑ Narodowy Bank Polski: 32 Historyczne miasta w Polsce: Łomża 2 zł. nbportal.pl. [dostęp 2010-12-27]. (pol.).
Bibliografia
- Katedra Łomżyńska: Przeszłość i współczesność, 2010, Parafia św. Michała Archanioła w Łomży