Wojciech Gerson
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
1 lipca 1831 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
25 lutego 1901 |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
Wojciech Gerson (ur. 1 lipca 1831 w Warszawie, zm. 25 lutego 1901 tamże) – polski malarz, pejzażysta, przedstawiciel realizmu, historyk sztuki, tłumacz i pedagog, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1896 roku[1].

Młodość[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie drobnego przemysłowca. W 1844 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych. W 1853 uzyskał stypendium na dalsze studia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu[2], warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, od 1856 u Leona Cognieta w Paryżu, w 1858 osiedlił się w Warszawie.
Uczniowie[edytuj | edytuj kod]
Wojciech Gerson był członkiem założycielem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1860). Profesor w warszawskiej Klasie Rysunkowej (1872–1896). Był publicystą oraz krytykiem sztuki piszącym do wielu warszawskich czasopism. Napisał kilka książek m.in. biografię zmarłego 1868 malarza Józefa Simmlera oraz podręcznik anatomii dla artystów. Przetłumaczył na język polski Traktat o malarstwie (1651) Leonarda da Vinci.
Kształciło się u niego wielu przyszłych wybitnych artystów, m.in. Alfred Kowalski, Aleksander Borawski, Eligiusz Niewiadomski, Antoni Piotrowski, Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz, Leon Wyczółkowski, Ludomir Benedyktowicz, Wacław Chodkowski, Władysław Podkowiński, Jan Gwalbert Olszewski, Czesław Tański, Józef Rapacki[3], Ignacy Strubel, Michał Marczewski.
Główne dzieła[edytuj | edytuj kod]
Ważniejsze prace wydał w litografiach: Widoki Warszawy, Ubiory ludu polskiego. Ilustruje dzieła historyczne, jak: „Hetmani polscy” i inne. Pierwszy wielki obraz historyczny wystawił w Paryżu, (Margrabia Gero i Słowianie, ob. w Muzeum Narodowym w Krakowie), następnie liczne obrazy z historii Polski (Kopernik w Rzymie, wykładający swój system, Zamordowanie Przemysława II). Bardziej oryginalne są jego dekoracje w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa i w sali Zakładu Kredytowego w Warszawie, jak i krajobrazy tatrzańskie.
Gerson zajmował się także architekturą i krytyką sztuki. W swojej sztuce koncentrował się na tematach patriotycznych, sielankowych i pejzażach górskich.
Aktywny działacz parafii ewangelicko-augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. W latach 1898–1901 Prezes Kolegium Kościelnego.
Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie przy ulicy Młynarskiej (aleja 29, grób 1)[4].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz w górach (1894), Muzeum Narodowe w Warszawie
Kazimierz Wielki i Żydzi (1874), Muzeum Narodowe w Warszawie
Kiejstut i Witold więźniami Jagiełły (1873, Muzeum Sztuki w Łodzi
Królowa Ryksa (1891), Muzeum Mazowieckie w Płocku
Łokietek pod Ojcowem (1890), Lwowska Galeria Sztuki
Odpoczynek w szałasie tatrzańskim (1862), Zamek Królewski w Warszawie
Opłakane apostolstwo (1866), Muzeum Narodowe w Krakowie
Pożegnanie Jana III z rodziną przed wyprawą wiedeńską (1882), Muzeum Mazowieckie w Płocku
Przy studni (1870), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zabójstwo Przemysła II w Rogoźnie (1881), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zjawa Barbary Radziwiłłówny (1868), Muzeum Narodowe w Poznaniu
Zwał skalisty w Dolinie Białej Wody w Tatrach (1892), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zygmunt Stary ze Stańczykiem na Wawelu (1895), Muzeum Narodowe w Warszawie
Potomkowie[edytuj | edytuj kod]
Jego córka Maria Gerson-Dąbrowska była pisarką i malarką, żoną powieściopisarza Ignacego Dąbrowskiego. Prawnukiem Gersona był Michał Witwicki, architekt i konserwator zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. 1909 R.40, s. 9.
- ↑ Witz 1970 ↓, s. 120.
- ↑ Józef Rapacki, desa.pl [dostęp 2020-01-14] .
- ↑ śp. Wojciech Gerson
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934–1939)
- Armand Vetulani: Wojciech Gerson. Wiedza Powszechna, Warszawa 1952.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Wojciecha Gersona w bibliotece Polona
- Absolwenci i studenci Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu
- Absolwenci Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie
- Członkowie Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu
- Ludzie urodzeni w Warszawie (Królestwo Kongresowe)
- Polscy malarze XIX wieku
- Polscy malarze realizmu
- Polscy historycy sztuki
- Polscy tłumacze literatury włoskiej
- Pochowani na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie
- Urodzeni w 1831
- Zmarli w 1901
- Polscy pejzażyści
- Członkowie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych