Księstwa Wierchowskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 11:05, 28 lip 2011

Księstwa Wierchowskie (ros. Верховские княжества) – historyczne określenie 12 księstw ruskich, położonych u źródeł i w górnym biegu rzeki Oki (tzw. Poocze) i jej dopływu Ugry stanowiących przedmiot sporu pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim na przełomie XV i XVI wieku.

Powstały w wyniku postępującej dezintegracji Księstwa Siewierskiego, wywołanej najazdem Mongołów na Ruś Kijowską w połowie XIII wieku. Po ustąpieniu Mongołów, od końca XIV wieku poszczególni kniaziowie wierchowscy zmuszeni zostali do płacenia trybutu Wielkiemu Księstwu Litewskiemu.

W 1406 roku książę moskiewski Wasyl I napadł na Wiaźmę, Sierpiejsk i Kozielsk jednak wojna z Litwą skończyła się dla niego niepomyślnie w związku z czym zawarto trwały pokój, który uznał rzekę Ugrę za granicę między dwoma państwami^[1].

W miejsce drobnych księstw ruskich kniaziów (dzielnice Odojewskich, Nowosilskich, Worotyńskich, Peremyszlskich, Bielewskich) król Kazimierz Jagiellończyk stworzył jedną dzielnicę związaną stosunkiem lennym z Wielkim Księstwem Litewskim i powierzył ją kniaziowi Fedorowi Worotyńskiemu. Jego syn Dymitr Worotyński poddał w 1487 roku całą dzielnicę księciu moskiewskiemu, co spowodowało utratę całej Wierchowszczyzny^[2]. Próba przeciągnięcia Worotyńskich z powrotem na stronę Litwy się nie powiodła, co więcej pod koniec XV wieku inni książęta wierchowscy poszli ich śladem i przeszli na stronę Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (tzw. otjezdy), co zostało poparte moskiewską interwencją zbrojną księcia Iwana III Srogiego rozpoczętą po śmierci króla Polski Kazimierza Jagiellończyka w 1492 roku. W efekcie rozpoczętej wtedy tzw. "wojny wierchowskiej" Wielkie Księstwo Litewskie utrzymało kontrolę nad część Księstw Wierchowskich z Lubeckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem. Jednakże wkrótce w 1499 roku na stronę moskiewską przeszedł (otjezd) kniaź Semen Bielski, co stanowiło pogwałcenie postanowień pokoju wieczystego z 1494.

Na skutek rozpoczętej na skutek tego wojny Wielkie Księstwo Litewskie zrzekło się w rozejmie z 28 marca 1503 roku pozostałych Księstw Wierchowskich na rzecz Księstwa Moskiewskiego.

Lista księstw

Księstwo Nowosilskie (istniejące w latach 1376-1425). W wyniku jego rozpadu w 1425 roku powstały:
- Księstwo Odojewskie (1425-1547) – siedziba kniaziów Odojewskich
- Księstwo Worotyńskie (1425—1573)– ośrodek dóbr kniaziów Worotyńskich
- Księstwo Bielewskie (1425-1558) – Siedziba kniaziów Bielewskich
Masalsk (1350—1494) – siedziba książąt Massalskich
Karaczew (1246-1360) – siedziba kniaziów Chotietowskich
Kozielsk (1235-1445) i Peremyszl – siedziba rodu Gorczakow
Tarusa i Mieszczowsk – siedziba kniaziów Mezeckich
Bariatino – ośrodek kniaziów Bariatyńskich
Oboleńsk – (1270-1494) siedziba książąt Oboleńskich
Lubuck
Mceńsk
Sierpiejsk
Zwienigorod (1340-1504)– siedziba kniaziów Zwienigorodskich i Nozdrewatych

Linki zewnętrzne

Bibliografia

Lubawski M.K. Regional Division and Local Administration in the Lithuanian-Russian State. Moscow, 1892.
Bazilewicz K.V. Foreign Affairs of the Russian Centralized State. Moscow, 1952.

↑ Henryk Łowmiański "Polityka Jagiellonów", Poznań 1999, s.171
↑ Ecyklopedia Kresów, Wyd. Kluszczyński, s.507, ISBN 83-89550-93-8

[1] Henryk Łowmiański "Polityka Jagiellonów", Poznań 1999, s.171

[2] Ecyklopedia Kresów, Wyd. Kluszczyński, s.507, ISBN 83-89550-93-8

[1]

[2]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 historyczne określenie 12 księstw ruskich, położonych u źródeł i w górnym biegu rzeki [[Oka (dopływ Wołgi)|Oki]] (tzw. Poocze) i jej dopływu [[Ugra|Ugry]] stanowiących przedmiot sporu pomiędzy [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkim Księstwem Litewskim]] i [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkim Księstwem Moskiewskim]] na przełomie XV i XVI wieku.
-Powstały w wyniku postępującej dezintegracji [[Siewierszczyzna|Księstwa Siewierskiego]], wywołanej najazdem [[Mongołowie|Mongołów]] na [[Ruś Kijowska|Ruś Kijowską]] w połowie XIII wieku. Po ustąpieniu Mongołów, od końca XIV wieku poszczególni kniaziowie wierchowscy zmuszeni zostali do płacenia [[trybut]]u [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiemu Księstwu Litewskiemu]]. W 1406 roku książę moskiewski [[Wasyl I]] napadł na [[Wiaźma|Wiaźmę]], Sierpiejsk i [[Kozielsk]] jednak wojna z Litwą skończyła się dla niego niepomyślnie w związku z czym zawarto trwały pokój, który uznał rzekę Ugrę za granicę między dwoma państwami<ref>[[Henryk Łowmiański]] "Polityka Jagiellonów", Poznań 1999, s.171</ref>. W miejsce drobnych księstw ruskich kniaziów (dzielnice Odojewskich, Nowosilskich, Worotyńskich, Peremyszlskich, Bielewskich) król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] stworzył jedną dzielnicę związaną stosunkiem lennym z Wielkim Księstwem Litewskim i powierzył ją kniaziowi Fedorowi Worotyńskiemu. Jego syn [[Dymitr Worotyński]] poddał w 1487 roku całą dzielnicę księciu moskiewskiemu, co spowodowało utratę całej Wierchowszczyzny<ref>Ecyklopedia Kresów, Wyd. Kluszczyński, s.507, ISBN 83-89550-93-8</ref>. Próba przeciągnięcia Worotyńskich z powrotem na stronę Litwy się nie powiodła, co więcej pod koniec XV wieku inni książęta wierchowscy poszli ich śladem i przeszli na stronę [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkiego Księstwa Moskiewskiego]] (tzw. ''otjezdy''), co zostało poparte moskiewską interwencją zbrojną i potwierdzone w 1503 zrzeczeniem się tych ziem przez Wielkie Księstwo Litewskie.
+Powstały w wyniku postępującej dezintegracji [[Siewierszczyzna|Księstwa Siewierskiego]], wywołanej najazdem [[Mongołowie|Mongołów]] na [[Ruś Kijowska|Ruś Kijowską]] w połowie XIII wieku. Po ustąpieniu Mongołów, od końca XIV wieku poszczególni kniaziowie wierchowscy zmuszeni zostali do płacenia [[trybut]]u [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiemu Księstwu Litewskiemu]].
+W 1406 roku książę moskiewski [[Wasyl I]] napadł na [[Wiaźma|Wiaźmę]], Sierpiejsk i [[Kozielsk]] jednak wojna z Litwą skończyła się dla niego niepomyślnie w związku z czym zawarto trwały pokój, który uznał rzekę Ugrę za granicę między dwoma państwami<ref>[[Henryk Łowmiański]] "Polityka Jagiellonów", Poznań 1999, s.171</ref>.
+W miejsce drobnych księstw ruskich kniaziów (dzielnice Odojewskich, Nowosilskich, Worotyńskich, Peremyszlskich, Bielewskich) król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] stworzył jedną dzielnicę związaną stosunkiem lennym z Wielkim Księstwem Litewskim i powierzył ją kniaziowi Fedorowi Worotyńskiemu. Jego syn [[Dymitr Worotyński]] poddał w 1487 roku całą dzielnicę księciu moskiewskiemu, co spowodowało utratę całej Wierchowszczyzny<ref>Ecyklopedia Kresów, Wyd. Kluszczyński, s.507, ISBN 83-89550-93-8</ref>. Próba przeciągnięcia Worotyńskich z powrotem na stronę Litwy się nie powiodła, co więcej pod koniec XV wieku inni książęta wierchowscy poszli ich śladem i przeszli na stronę [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkiego Księstwa Moskiewskiego]] (tzw. ''otjezdy''), co zostało poparte moskiewską interwencją zbrojną księcia [[Iwan III Srogi|Iwana III Srogiego]] rozpoczętą po śmierci króla Polski Kazimierza Jagiellończyka w 1492 roku. W efekcie rozpoczętej wtedy [[Wojna litewsko-moskiewska 1492-1494|tzw. "wojny wierchowskiej"]] Wielkie Księstwo Litewskie utrzymało kontrolę nad część Księstw Wierchowskich z Lubeckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem. Jednakże wkrótce w 1499 roku na stronę moskiewską przeszedł (otjezd) kniaź Semen Bielski, co stanowiło pogwałcenie postanowień pokoju wieczystego z 1494.
+Na skutek rozpoczętej na skutek tego [[Wojna litewsko-moskiewska 1500-1503|wojny]] Wielkie Księstwo Litewskie zrzekło się w rozejmie z 28 marca 1503 roku pozostałych Księstw Wierchowskich na rzecz Księstwa Moskiewskiego.
 == Lista księstw ==

Własne	Księstwa Wierchowskie Jahołdajewszczyzna
Wspólne z Koroną Królestwa Polskiego	Księstwo Kurlandii i Semigalii