Katedra Notre-Dame w Paryżu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Rezabot (dyskusja | edycje)
10 065 edycji
m r2.7.1) (Robot dodał ga:Ardeaglais Notre Dame
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Ciekawostki: drobne merytoryczne
Linia 332: Linia 332:


[[Wrzesień 2006#3 września 2006|3 września 2006]] plac przed katedrą, zaprojektowany przez barona [[Georges Haussmann|Georges'a Haussmanna]] w czasach [[Napoleon III|Napoleona III]] dla podkreślenia świetności zachodniej fasady katedry, noszący dotąd nazwę ''Place du Parvis Notre-Dame'', czyli "plac Kościelny Notre-Dame" poświęcono papieżowi [[Jan Paweł II|Janowi Pawłowi II]] nadając mu nową nazwę ''Parvis Notre-Dame - place Jean-Paul II'', czyli "[[Dziedziniec Notre-Dame - Plac Jana Pawła II]]".
[[Wrzesień 2006#3 września 2006|3 września 2006]] plac przed katedrą, zaprojektowany przez barona [[Georges Haussmann|Georges'a Haussmanna]] w czasach [[Napoleon III|Napoleona III]] dla podkreślenia świetności zachodniej fasady katedry, noszący dotąd nazwę ''Place du Parvis Notre-Dame'', czyli "plac Kościelny Notre-Dame" poświęcono papieżowi [[Jan Paweł II|Janowi Pawłowi II]] nadając mu nową nazwę ''Parvis Notre-Dame - place Jean-Paul II'', czyli "[[Dziedziniec Notre-Dame - Plac Jana Pawła II]]".

== Polonica ==
W skarbcu katedralnym znajduje się relikwiarz drzewa świętego, który był obecny przy koronacji królów Polski od czasów Władysława Jagiełły poczynając. Stanowił on część skarbca koronnego, który w 1669 roku wywiózł bezprawnie po abdykacji król [[Jan II Kazimierz]].
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


Wersja z 10:17, 15 lut 2012

Katedra Notre-Dame w Paryżu
Cathédrale Notre-Dame de Paris
Ilustracja
Państwo

 Francja

Miejscowość

Paryż

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Najświętszej Marii Panny

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: FRA-J Paryż
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Widok na katedrę z mostu na Sekwanie
Dolna część frontowej fasady z wyraźnie widocznymi portalami
Prospekt organów wielkich

Notre-Dame de Paris – gotycka katedra w Paryżu. Jedna z najbardziej znanych katedr na świecie, między innymi dzięki powieści Dzwonnik z Notre Dame francuskiego pisarza Victora Hugo.

Jej nazwa tłumaczy się jako Nasza Pani i odnosi się do Matki Boskiej. Wzniesiono ją na wyspie na Sekwanie, zwanej Île de la Cité w 4 okręgu Paryża, na śladach po dwóch kościołach powstałych jeszcze w IX wieku. Jej budowa trwała ponad 180 lat (1163-1345).

Budowla

Jest to kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową(z krótkim transeptem), dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. Pierwotnie miało ono tylko trzy małe kapliczki. W drugiej połowie XIII wieku usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic.

Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) na cokołach lub wspornikach ustawiono figury zwieńczone baldachimami.

Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok. 1210 roku i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie.

Filar dzielący odrzwia ozdobiony jest figurą NMP z Dzieciątkiem, w górnych częściach widać m.in. Koronację Maryi. Łuk portalu wpisany jest w trójkątne obramowanie. Prawy portal - portal św. Anny - powstał ok. roku 1220, ale zdobiący go ostrołukowy tympanon zawiera rzeźby sprzed 1180 roku, a więc najstarsze spośród wszystkich zachowanych w katedrze.

W najwyższej części łuku znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem, obok niej inicjator budowy katedry – biskup Maurice de Sully i król Ludwik VII w otoczeniu aniołów. Środkowy, największy portal Sądu Ostatecznego, pochodzi z ok. 1220-1230, ale jedynie kilka fragmentów rzeźb (m.in. postać Chrystusa w górnej części tympanonu) pochodzi z I połowy XIII wieku, reszta to XIX-wieczna rekonstrukcja.

Nad środkowym portalem umieszczono rozetę rozświetlającą wnętrze świątyni. W całej budowli umieszczono dużą ilość witraży, które wprowadzają grę światła w wielkiej i zazwyczaj, jak to bywa w gotyckich katedrach, mrocznej budowli.

Pod rozetą ciągnie się tzw. galeria królewska, element charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich.

Organy główne

Twórcami wielkich organów katedry Notre-Dame są: François Thierry (1733), François-Henri Clicquot (1788), Louis-Paul Dallery (1838), Aristide Cavaillé-Coll (1868), Charles Mutin (1904), Joseph Beuchet (1932), Jean Hermann (1963), Robert Boisseau (1965), Boisseau-Cattiaux-Emeriau-Giroud-Société Synaptel (1992).

Od 1992 roku, po gruntownej renowacji, organy posiadają 7374 piszczałki, 111 głosów rozłożonych na 5 manuałów (C–g3) i pedał (C-f1) oraz elektryczną trakturę gry i rejestrów w pełni sterowaną za pomocą systemu komputerowego (MIDI-Conwerter, Replay).

Dyspozycja (od 1992 roku)

I. Grand-Orgue
C–g3 		II. Positif
C–g3 		III. Récit
C–g3 		IV. Solo
C–g3 		V. Grand-Chœur
C–g3 		Grande Pédale
C-f1 		Petite Pédale
C-g1

Violon Basse 16'
Bourdon 16'
Montre 8'
Viole de Gambe 8'
Flûte harmonique 8'
Bourdon 8'
Prestant 4'
Octave 4'
Doublette 2'
Fourniture 2-5 rgs
Cymbale 2-5 rgs
Bombarde 16'
Trompette 8'
Clairon 4'

Chamades :
Chamade 8'
Chamade 4'

Chamade REC 8'

Montre 16'
Bourdon 16'
Salicional 8'
Flûte harmonique 8'
Bourdon 8'
Unda Maris (c°) 8'
Prestant 4'
Flûte douce 4'
Nazard 2 2/3'
Doublette 2'
Tierce 1 3/5'
Plein jeu 3-6 rgs
Fourniture 5 rgs
Cymbale 4 rgs
Clarinette 16'
Clarinette 8'
Clarinette 4'

Récit expressif :
Quintatön 16'
Diapason 8'
Flûte Traversière 8'
Viole de Gambe 8'
Bourdon Céleste 8'
Voix Céleste (c°) 8'
Octave 4'
Flûte Octaviante 4'
Quinte 2 2/3'
Octavin 2'
Bombarde 16'
Trompette 8'
Basson Hautbois 8'
Clarinette 8'
Voix Humaine 8'
Clairon 4'

Récit classique (f°) :
Cornet 5 rgs
Hautbois 8'

Chamades :
Chamade 8'
Chamade 4'
Chamade Regale 8'

Chamade GO 8'
Chamade GO 4'

Bourdon 32'
Principal 16'
Montre 8'
Flûte harmonique 8'
Quinte 5 1/3'
Prestant 4'
Tierce 3 1/5'
Nazard 2 2/3'
Septième 2 2/7'
Doublette 2'
Fourniture 3 rgs
Fourniture 5 rgs
Cymbale 4 rgs
Cornet 2-5 rgs
Cromorne 8'

Chamade GO 8'
Chamade GO 4'

Principal 8'
Bourdon 8'
Prestant 4'
Quinte 2 2/3'
Doublette 2'
Tierce 1 3/5'
Larigot 1 1/3'
Septième 1 1/7'
Piccolo 1'
Plein jeu 4-6 rgs
Tuba Magna 16'
Trompette 8'
Clairon 4'

Principal 32'
Contre-Basse 16'
Soubasse 16'
Quinte 10 2/3'
Flûte 8'
Violoncelle 8'
Tierce 6 2/5'
Quinte 5 1/3'
Septième 4 4/7'
Octave 4'
Contre Bombarde 32'
Bombarde 16'
Basson 16'
Trompette 8'
Basson 8'
Clairon 4'

Bourdon 8'
Flûte 4'
Tierce 3 1/5'
Quinte 2 2/3'
Flûte 2'
Tierce 1 3/5'
Larigot 1 1/3'
Piccolo 1'
Fourniture 3 rgs
Cymbale 4 rgs
Sordun 16'
Chalumeau 4'
Clairon 2'

Chamade REC 8'
Chamade REC 4'
Chamade Regale 8
Chamade GO 8'
Chamade GO 4'

Detale tympanonu i archiwolt
Maszkarony
Wnętrze katedry
Jeden z witraży
Rozeta

Połączenia: II-I, III-I, IV-I, V-I ; III-II, IV-II, V-II ; IV-III, V-III ; V-IV, Pédale-Grand-orgue, Octave grave general, inversion Positif/Grand-orgue, Tirasses (Grand-orgue, Positif, Récit, Solo, Grand-Chœur; Positif en 4, Récit en 4, Solo en 4), Octaves graves et octaves aiguës.

Urządzenia dodatkowe: Appel d’anches (Pédale, Grand-orgue, Positif, Récit, Grand-Chœur, Chamade), Coupure Pédale, Division Pédale, Tremblants ajustables Positif et Grand-Chœur, Trémolo Récit, Sostenuto, Crescendo, Tutti, elektroniczna pamięć 5400 kombinacji.

Organiści tytularni

Organy chórowe

Organy chórowe wybudował w 1969 roku Robert Boisseau. Instrument posiada 30 głosów, 2 manuały i pedał, mechaniczną trakturę gry oraz elektryczną trakturę rejestrów (elektroniczna pamięć 5000 kombinacji).

Dyspozycja

I. Grand-Orgue
C–g3 		II. Positif
C–g3 		Pédale
C–f1

Bourdon 16'
Montre 8'
Bourdon 8'
Prestant 4'
Nazard 2 2/3'
Doublette 2'
Tierce 1 3/5'
Fourniture 2 rgs
Cymbale 4 rgs
Trompette 8'
Clairon 4'
Chamade 8'

Bourdon 8'
Viole 8'
Prestant 4'
Flûte 4'
Nazard 2 2/3'
Doublette 2'
Tierce 1 3/5'
Larigot 1 1/3'
Cymbale 4 rgs
Cromorne 8'

Tremblant

Flûte 16'
Soubasse 16'
Flûte 8'
Flûte 4'
Flûte 2'
Bombarde 16'
Trompette 8'
Clairon 4'

Połączenia: II/I, Tirasse (Grand Chœur, Positif)

Organiści tytularni

  • od 1988 : Yves Castagnet
  • od 2004 : Johann Vexo

Ciekawostki

Katedra utraciła zadaszenie wież podczas Rewolucji Francuskiej, sama zaś uniknęła zburzenia dzięki rzekomemu ryzyku uszkodzenia sąsiednich budynków podczas tej operacji, co sugerował pewien niezbyt chętny Rewolucji paryski mieszczanin. Dzięki temu zdarzeniu katedra przetrwała do naszych czasów. W okresie Rewolucji nosiła nazwę "Świątyni Rozumu"[1].

3 września 2006 plac przed katedrą, zaprojektowany przez barona Georges'a Haussmanna w czasach Napoleona III dla podkreślenia świetności zachodniej fasady katedry, noszący dotąd nazwę Place du Parvis Notre-Dame, czyli "plac Kościelny Notre-Dame" poświęcono papieżowi Janowi Pawłowi II nadając mu nową nazwę Parvis Notre-Dame - place Jean-Paul II, czyli "Dziedziniec Notre-Dame - Plac Jana Pawła II".

Polonica

W skarbcu katedralnym znajduje się relikwiarz drzewa świętego, który był obecny przy koronacji królów Polski od czasów Władysława Jagiełły poczynając. Stanowił on część skarbca koronnego, który w 1669 roku wywiózł bezprawnie po abdykacji król Jan II Kazimierz.

  1. ↑ Jan Baszkiewicz, Stefan Meller: Rewolucja francuska 1789-1794 Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 458. ISBN 83-06-00848-0.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_Notre-Dame_w_Paryżu&oldid=29849753”