Stefan Meller

Stefan Meller
Data i miejsce urodzenia	4 lipca 1942 Lyon
Data i miejsce śmierci	4 lutego 2008 Warszawa
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 31 października 2005 do 9 maja 2006
Poprzednik	Adam Daniel Rotfeld
Następca	Anna Fotyga
Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
Okres	od 31 października 2005 do 9 maja 2006
Poprzednik	Marek Belka
Następca	Kazimierz Marcinkiewicz
Ambasador RP we Francji
Okres	od 1996 do 2001
Poprzednik	Jerzy Łukaszewski
Następca	Jan Tombiński
Ambasador RP w Rosji
Okres	od 2002 do 2005
Poprzednik	Andrzej Załucki
Następca	Wiktor Ross (chargé d’affairs)
Odznaczenia

Grób Stefana Mellera na Cmentarzu Powązkowskim

Stefan Meller (ur. 4 lipca 1942 w Lyonie, zm. 4 lutego 2008 w Warszawie) – polski dyplomata, historyk, publicysta, profesor nauk humanistycznych, w latach 2005–2006 minister spraw zagranicznych i przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej.

Życiorys

Uczęszczał do szkoły podstawowej im. Klementa Gottwalda, znajdującej się wówczas w budynku późniejszego XIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Warszawie. Od wiosny 1957 uczył się w szkole w Genewie, gdzie przebywał w związku z objęciem tam przez ojca placówki dyplomatycznej, ale został z niej dyscyplinarnie relegowany w 1959. Powrócił do Warszawy, gdzie – mieszkając u stryja – ukończył (tracąc rok nauki) edukację szkolną (w Liceum im. Króla Władysława IV) i zdał maturę. Zdawał na studia historyczne w Warszawie, ale nie zdał egzaminu wstępnego i nie został przyjęty; rok później dostał się na historię w Krakowie, ale po I roku studiów przeniósł się w 1962 do Warszawy. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, który ukończył w 1966. W 1974 uzyskał stopień doktora, zaś w 1985 doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie historii. W 1993 otrzymał tytuł naukowy profesora.

Podczas studiów działał w Związku Młodzieży Socjalistycznej. W 1965 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1966–1968 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, z którego został usunięty po wydarzeniach marcowych. Wydalono go wówczas również z PZPR.

Otrzymał sześcioletni zakaz wykonywania zawodu. Przez ten czas utrzymywał się z pracy kasjera w Spółdzielni Kosmetycznej „Izis” oraz nauczyciela języka francuskiego. W tym czasie napisał i obronił pracę doktorską i w 1974 podjął pracę w filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Od 1975 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, a w latach 1981–1984 był prorektorem tej uczelni. W czasie stanu wojennego pomagał represjonowanym studentom. Współpracował ze środowiskami opozycyjnymi, publikował w wydawnictwach drugiego obiegu.

Sprawował funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Mówią Wieki” (1990–1994), pracował również w Archiwum Państwowym, Spółdzielni Pracy „Lingwista” oraz redakcji tygodnika „Forum”.

W 1992 został zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w randze wicedyrektora, a później dyrektora Departamentu Europy I. W latach 1995–1996 sprawował funkcję podsekretarza stanu, następnie do 2001 ambasadora RP we Francji. Ponownie powierzono mu funkcję wiceministra w MSZ w lutym 2001. Od lutego 2002 do października 2005 był ambasadorem RP w Rosji.

Od 31 października 2005 do 9 maja 2006 zajmował stanowiska ministra spraw zagranicznych oraz przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza. W kwietniu 2006 zapowiedział gotowość do odejścia z rządu w przypadku jego rekonstrukcji po ewentualnym utworzeniu koalicji rządowej Prawa i Sprawiedliwości i Samoobrony RP. 28 kwietnia 2006 podał się do dymisji, odmawiając udziału w gabinecie z udziałem Andrzeja Leppera. Został odwołany 9 maja tego samego roku.

Był pracownikiem naukowym Zakładu Historii XIX wieku w Instytucie Historii na Wydziale Historyczno-Socjologicznym Uniwersytetu w Białymstoku. Wykładał historię w Szkole Nauk Społecznych w Warszawie oraz historię stosunków międzynarodowych w Wyższej Szkole Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, a także na uniwersytetach i szkołach wyższych za granicą, m.in. w École des hautes études en sciences sociales, w Instytucie Spraw Międzynarodowych w Hadze i w Emory University w Atlancie.

W swej działalności naukowej zajmował się historią powszechną XVIII i XIX wieku, historią myśli społecznej i politycznej. Szczególnie wiele uwagi poświęcił historii Francji. Był autorem kilku książek poświęconych historii, w tym przede wszystkim rewolucji francuskiej. Wspólnie z profesorem Janem Baszkiewiczem był konsultantem historycznym filmu Danton w reżyserii Andrzeja Wajdy (1982).

W 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W tym samym roku, za zasługi w popularyzowaniu kultury francuskiej, został odznaczony Orderem Palm Akademickich, najwyższym francuskim odznaczeniem akademickim.

Życie prywatne

Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej z Ustrzyk Dolnych. Był synem Adama Mellera, działacza komunistycznego, uczestnika francuskiego ruchu oporu w trakcie II wojny światowej. Jego żoną była Beata Meller (z domu Galicka), długoletnia kierownik Działu Historii Warszawy 1795–1918 i wicedyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, z którą miał troje dzieci. Starszy z ich synów, Marcin Meller, działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, a następnie został dziennikarzem (m.in. „Polityki”), redaktorem naczelnym polskiego wydania „Playboya” i prezenterem programu Dzień Dobry TVN. Młodszy syn, Andrzej Meller, jest reportażystą i korespondentem wojennym pisującym m.in. dla „Tygodnika Powszechnego”. Córka, Katarzyna Meller, w 2008 została rzecznikiem prasowym spółki PL.2012.

Został pochowany w grobowcu rodzinnym na warszawskich Starych Powązkach w Warszawie.

Wybrane publikacje

Historia

• Kamil Desmoulins, Warszawa 1982
• Rewolucja francuska 1789–1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983 (wspólnie z Janem Baszkiewiczem)
• Rewolucja w dolinie Loary. Miasto Chinon 1788–1798, Warszawa 1987
• Pożegnanie z rewolucją, Chotomów 1991

Poezja

• Zaledwie minuta, Warszawa 2006

Wywiad

• Świat według Mellera (t. I/II), Warszawa 2008 (rozmawiał Michał Komar)

Bibliografia

• Zmarł Stefan Meller, były szef MSZ. gazeta.pl, 25 lutego 2008. [dostęp 13 maja 2015].
• Stefan Meller w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 13 maja 2015].