Kyanit

Plik:Cyanit ( dysten), Madagaskar.jpg

cjanit

Plik:Cyjanit, Brazylia, Mins Gerias.jpg

kryształy cjanitu

kyanit (Cyjanit, dawniej Dysten) – polimorficzna odmiana krzemianu glinu, minerał zaliczany do glinokrzemianów.

Nazwa cyjanit pochodzi od gr. kyanos = niebieski; nazwa dysten od gr. dis = dwukrotnie, podwójnie oraz sthenos = siła, moc i nawiązuje do zmiennej twardości tego minerału.

Właściwości

• Wzór chemiczny: Al₂ [SiO₅] - krzemian glinu.
• Układ krystalograficzny: trójskośny.
• Pokrój: tabliczkowy.
• Barwa: niebieska, rzadziej żółtawa zielonkawa i czarna.
• Twardość w skali Mohsa: 4,5-7 w zależności od kierunku (4,5- wzdłuż tabliczek, 7- prostopadle do dług. tabliczek
• Rysa: bezbarwna .
• Połysk: szklisty, perłowy.
• Łupliwość: doskonała ,dwukierunkowa.
• Przełam: pręcikowy, na ogół niewidoczny.
• Gęstość: 3,6-3,7 g/cm³.
• współczynnik załamania światła: 1,71-1,73.

Tworzy spłaszczone, wydłużone kryształy tabliczkowe, listewkowe, czasami słupkowe lub pręcikowe. Występuje w formie skupień ziarnistych, płytkowych, igiełkowych włóknistych, promienistych. Jest kruchy, przezroczysty, cechą charakterystyczną jest duża anizotropia twardości (zmienia się w zależności od kierunku badania i ściany kryształu). Jest polimorficzny z andaluzytem i sillimanitem. Łatwo podatny na wietrzenie.

Występowanie:

Powstaje w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia (metamorfizm wysokociśnieniowy), składnik wielu skał metamorficznych bogatych w glin.

• na świecie: występuje w Szwecji, Rosji, Brazylii, Finlandii, USA, Indiach, Kenii.

• W Polsce spotykany w skałach metamorficznych Sudetów,w Górach Sowich, okolicach Śnieżnika i Złotoryi oraz w piaskach złotonośnych Bobru.

Zastosowanie

• w przemyśle - stosowany do:
  • wyrobu materiałów kwasoodpornych i
  • ogniotrwałych oraz
  • ceramiki szlachetnej
  • materiałów izolacyjnych
• ma znaczenie naukowe (wskaźnik określający charakter i warunki metamorfizmu)
• ma znaczenie kolekcjonerskie
• stosowany jako kamień ozdobny czasami jako jubilerski

Zobacz też: minerał