Kościół Teatynów w Monachium: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 00:39, 23 lut 2010

Kościół Teatynów (niem. Theatinerkirche, ang. Theatine Church, fr. Église des Théatins) – kościół katolicki pod wezwaniem św. Kajetana, znajdujący się przy Odeonsplatz w Monachium, w Niemczech. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy Bawarii.

Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od Ferdynanda, elektora Bawarii w latach 1651-1670, i jego małżonki Henrietty Adelajdy dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora Maksymiliana II Emanuela (11 lipca 1662). Na życzenie Henrietty wybrano zakon teatynów, którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt Agostino Barelli z Bolonii, natomiast kierownikiem budowy został ojciec Antonio Spinelli z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w Rzymie.

Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia 1663 pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w 1672, co pozwoliło artyście C. B. Morettiemu przystąpić do wykonania imponującej dekoracji stiukowej jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w 1669 Enrico Zuccalli, który w 1674 opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach 1676–1678. W 1679 został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w 1690 wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.

Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat 1765–1768. Powstał na życzenie księcia-elektora Maksymiliana III Józefa, a jego autorem był nadworny architekt Wittelsbachów, mistrz rokoka - François de Cuvilliés Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę E. von Riedela w 1864, dla króla Bawarii Maksymiliana II i jego małżonki, Marii Fryderyki.

Podczas II wojny światowej kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: nastawa ołtarzowa (dzieło A. Zanchiego), tabernakulum oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (za wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia 1955 odbyła się w niej pierwsza msza święta.

Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego baroku i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z transeptem i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim bębnie. Rokokowa fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem, w którym widoczny jest kartusz z herbem elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi hełmami. Wydatne woluty na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni Santa Maria della Salute. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.

Krypta

W krypcie pod kościołem, podobnie jak w kościele św. Michała i katedrze św. Marii Panny, znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:

Księżniczka Henrietta Adelajda Sabaudzka (zm. 13 czerwca 1676)
Elektor Ferdynand Maria Bawarski (zm. 26 maja 1679)
Elektor Maksymilian II Emanuel (zm. 26 lutego 1726)
Księżniczka Teresa Kunegunda Sobieska, księżniczka polska (zm. 10 marca 1730)
Cesarz Karol VII Bawarski (zm. 20 stycznia 1745)
Arcyksiężniczka Maria Amalia Habsburg (zm. 11 grudnia 1756)
Elektor Maksymilian III Józef (zm. 30 grudnia 1777)
Księżniczka Maria Anna Wettyn, księżniczka polska (zm. 17 lutego 1797)
Elektor Karol IV Teodor (zm. 16 lutego 1799)
Król Maksymilian I Józef Bawarski (zm. 13 października 1825)
Księżniczka Karolina Fryderyka Badeńska (zm. 13 listopada 1841)
Arcyksiężniczka Augusta Ferdynanda Toskańska (zm. 26 kwietnia 1864)
Król Otto I Grecki (zm. 26 lipca 1867)
Księżniczka Amelia Oldenburg (zm. 20 maja 1875)
Książę Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907)
Książę Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912)
Księżniczka Maria Gabriela Bawarska (zm. 24 października 1912)
Książę-Regent Luitpold Bawarski (zm. 12 grudnia 1912)
Książę Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914)
Książę Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916)
Książę Ruppert Bawarski (zm. 2 sierpnia 1955)

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:Theatiner Kirche Muenchen.jpg|thumb|200px|Kościół teatynów w Monachium]]
+[[Plik:Theatiner Kirche Muenchen.jpg|thumb|240px|Kościół teatynów w Monachium]]
-[[Plik:Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg|thumb|200px|Kościół i klasztor teatynów w Monachium ok. 1700 r., grafika [[Michael Wening|M. Weninga]]]]
+[[Plik:Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg|thumb|240px|Kościół i klasztor teatynów w Monachium ok. 1700 r., grafika [[Michael Wening|M. Weninga]]]]
-[[Plik:München Theatinerkirche 2.jpg|thumb|200px|Kościół teatynów w Monachium - szczyt fasady]]
+[[Plik:München Theatinerkirche 2.jpg|thumb|240px|Kościół teatynów w Monachium - szczyt fasady]]
 '''Kościół Teatynów''' (niem. ''Theatinerkirche'', ang. ''Theatine Church'', fr. ''Église des Théatins'') – kościół katolicki pod wezwaniem [[Kajetan z Thieny|św. Kajetana]], znajdujący się przy Odeonsplatz w [[Monachium]], w [[Niemcy|Niemczech]]. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy [[Bawaria|Bawarii]].
-Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od [[Ferdynand Maria Bawarski|Ferdynanda]], [[Elektorzy Rzeszy|elektora Bawarii]] w latach [[1651]]-[[1670]], i jego małżonki [[Henrietta Adelajda Sabaudzka|Henrietty Adelajdy]] dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora [[Maksymilian II Emanuel|Maksymiliana II Emanuela]] (11 lipca [[1662]] r.). Na życzenie Henrietty wybrano zakon [[Teatyni|teatynów]], którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt [[Agostino Barelli]] z [[Bolonia|Bolonii]], natomiast kierownikiem budowy został ojciec [[Antonio Spinelli]] z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w [[Rzym]]ie.
+Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od [[Ferdynand Maria Bawarski|Ferdynanda]], [[Elektorzy Rzeszy|elektora Bawarii]] w latach [[1651]]-[[1670]], i jego małżonki [[Henrietta Adelajda Sabaudzka|Henrietty Adelajdy]] dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora [[Maksymilian II Emanuel|Maksymiliana II Emanuela]] (11 lipca [[1662]]). Na życzenie Henrietty wybrano zakon [[Teatyni|teatynów]], którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt [[Agostino Barelli]] z [[Bolonia|Bolonii]], natomiast kierownikiem budowy został ojciec [[Antonio Spinelli]] z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w [[Rzym]]ie.
+Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia [[1663]] pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w [[1672]], co pozwoliło artyście [[Carlo Brentano Moretti|C. B. Morettiemu]] przystąpić do wykonania imponującej dekoracji [[Stiuk|stiukowej]] jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w [[1669]] [[Enrico Zuccalli]], który w [[1674]] opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach [[1676]]–[[1678]]. W [[1679]] został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w [[1690]] wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.
+Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat [[1765]]–[[1768]]. Powstał na życzenie księcia-elektora [[Maksymilian III Józef|Maksymiliana III Józefa]], a jego autorem był nadworny architekt [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], mistrz [[Rokoko|rokoka]] - [[François de Cuvilliés]] Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę [[Eduard von Riedel|E. von Riedela]] w [[1864]], dla króla Bawarii [[Maksymilian II (król Bawarii)|Maksymiliana II]] i jego małżonki, [[Maria Fryderyka Pruska|Marii Fryderyki]].
-Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia [[1663]] r. pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w [[1672]] r., co pozwoliło artyście [[Carlo Brentano Moretti|C. B. Morettiemu]] przystąpić do wykonania imponującej dekoracji [[Stiuk|stiukowej]] jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w [[1669]] r. [[Enrico Zuccalli]], który w [[1674]] r. opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach [[1676]] – [[1678]]. W [[1679]] r. został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w [[1690]] r. wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.
+Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: [[nastawa ołtarzowa]] (dzieło [[Antonio Zanchi|A. Zanchiego]]), [[tabernakulum]] oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (za wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już [[21 sierpnia]] [[1955]] odbyła się w niej pierwsza msza święta.
-Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat [[1765]] – [[1768]]. Powstał na życzenie księcia-elektora [[Maksymilian III Józef|Maksymiliana III Józefa]], a jego autorem był nadworny architekt [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], mistrz [[Rokoko|rokoka]] - [[François de Cuvilliés]] Starszy. Nowe mauzoleum powstało na prośbę [[Eduard von Riedel|E. von Riedela]] w [[1864]] r. po śmierci króla Bawarii [[Maksymilian II (król Bawarii)|Maksymiliana II]].
+Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (architektura)|kartusz]] z [[herb]]em elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.
-Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: [[nastawa ołtarzowa]] (dzieło [[Antonio Zanchi|A. Zanchiego]]), [[tabernakulum]] oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (za wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia [[1955]] r. odbyła się w niej pierwsza Msza św.
+==Krypta==
-Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (architektura)|kartusz]] z [[herb]]em elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami. W jednej z bocznych kaplic znajduje się [[mauzoleum]] z grobami króla Maksymiliana II i jego małżonki, królowej [[Maria Fryderyka Pruska|Marii]]. W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem znajdują się groby wielu innych członków rodu Wittelsbachów.
+W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem, podobnie jak w [[Kościół św. Michała w Monachium|kościele św. Michała]] i [[Katedra Najświętszej Marii Panny w Monachium|katedrze św. Marii Panny]], znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:
+*Księżniczka [[Henrietta Adelajda Sabaudzka]] (zm. 13 czerwca 1676)
+*Elektor [[Ferdynand Maria Bawarski]] (zm. 26 maja 1679)
+*Elektor [[Maksymilian II Emanuel]] (zm. 26 lutego 1726)
+*Księżniczka [[Teresa Kunegunda Sobieska]], księżniczka polska (zm. 10 marca 1730)
+*'''Cesarz [[Karol VII Bawarski]]''' (zm. 20 stycznia 1745)
+*Arcyksiężniczka [[Maria Amalia Habsburg]] (zm. 11 grudnia 1756)
+*Elektor [[Maksymilian III Józef]] (zm. 30 grudnia 1777)
+*Księżniczka [[Maria Anna Wettyn]], księżniczka polska (zm. 17 lutego 1797)
+*Elektor [[Karol IV Teodor Wittelsbach|Karol IV Teodor]] (zm. 16 lutego 1799)
+*'''Król [[Maksymilian I Józef Wittelsbach|Maksymilian I Józef Bawarski]]''' (zm. 13 października 1825)
+*Księżniczka [[Karolina Fryderyka Badeńska]] (zm. 13 listopada 1841)
+*Arcyksiężniczka [[Augusta Ferdynanda Toskańska]] (zm. 26 kwietnia 1864)
+*'''Król [[Otton I Wittelsbach|Otto I Grecki]]''' (zm. 26 lipca 1867)
+*Księżniczka [[Amelia Oldenburg]] (zm. 20 maja 1875)
+*Książę Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907)
+*Książę Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912)
+*Księżniczka [[Maria Gabriela Bawarska]] (zm. 24 października 1912)
+*Książę-Regent [[Luitpold Karol Wittelsbach|Luitpold Bawarski]] (zm. 12 grudnia 1912)
+*Książę Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914)
+*Książę Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916)
+*Książę [[Ruppert (książę Bawarii)|Ruppert Bawarski]] (zm. 2 sierpnia 1955)
 [[de:Theatinerkirche (München)]]