Karol IV Teodor Wittelsbach
![]() | |
![]() | |
elektor Palatynatu | |
Okres | |
---|---|
elektor Bawarii | |
Okres | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Ojciec | |
Matka |
Maria Anna de Turenne |
Żona |
1. Elżbieta Wittelsbach (Pfalz-Sulzbach), |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Karol Filip Teodor Wittelsbach (ur. 12 grudnia 1724, Drogenbos – zm. 16 lutego 1799, Monachium) – hrabia palatyn i książę Palatynatu Neuburg i Sulzbach, książę Jülich i Berg, od 1742 roku elektor Palatynatu Reńskiego jako Karol IV Teodor, od 1777 roku elektor Bawarii jako Karol II.
Młodość[edytuj | edytuj kod]
- Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,
Syn Jana Christiana, księcia Palatynatu-Sulzbach i Marii Anny de Turenne (1708-1728). W 1729 zmarł jego wuj Józef Karol, którego synowie zgodnie z rodową umową mieli dziedziczyć elektorat reński. Józef Karol pozostawił po sobie jedynie dwie córki. Wychowywany przez jezuitów na następcę elektora Palatynatu Karola III Filipa. Był miłośnikiem sztuki, wspierał artystów.
17 stycznia 1742 roku poślubił swoją kuzynkę Elżbietę, córkę wuja Józefa Karola i Elżbiety Augusty (córki elektora Palatynatu Karola II Filipa). 31 grudnia tego roku zmarł dziadek panny młodej i elektor Palatynatu Karol II Filip. Karol Teodor został jego następcą.
Rządy[edytuj | edytuj kod]
- Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,
Karol Teodor i elektor Bawarii Maksymilian III Józef podpisali 22 września 1766 roku porozumienie, na mocy którego po śmierci Maksymiliana, Karol Teodor odziedziczy Bawarię. Miało to być pierwsze od roku 1253 połączenie w rękach jednej osoby terenów Bawarii i Palatynatu Reńskiego (ostatnim władcą będącym jednocześnie księciem Bawarii i Palatynatu był żyjący w XIII wieku Otton II). Maksymilian III zmarł 30 grudnia 1777 roku.
Karol Teodor jako elektor Bawarii przeniósł swój dwór z Mannheim do Monachium. Nie zdobył serc mieszkańców Bawarii, gdyż przystał na propozycję cesarza Józefa II oddania części Bawarii w zamian za Niderlandy Austriackie. Wywołało to wybuch wojny prusko-austriackiej 1778-1779, zakończonej pokojem w Cieszynie. Na mocy tego pokoju elektoraty Bawarii i Palatynatu po śmierci Karola Teodora miały nadal pozostać połączone w osobie Maksymiliana I Józefa.
Jako władca ufundował Akademię Nauk. Uczynił ze swojej rezydencji w Mannheim centrum kultury. Gościł wielu pisarzy, malarzy, muzyków (m.in. Mozarta, Voltaire'a). Był również kolekcjonerem sztuki. Doprowadził do rozkwitu gospodarczego i ekonomicznego Mannheim i całego Palatynatu. Przebudował zamek oraz kościół zamkowy, wybudował największy w Europie barokowy ogród.
Choć Karol nie był do końca swojego życia lubiany przez poddanych w Bawarii, przyczynił się do rozwoju stolicy. W Monachium stworzył Englischer Garten.
Likwidacja zakonu iluminatów[edytuj | edytuj kod]
Zlikwidował założony przez Adama Weishaupta zakon iluminatów. Edyktem z 22 czerwca 1784 roku wydał zakaz działalności wszystkich tajnych związków, zaś w edyktach z 2 marca i 15 sierpnia 1785 wymienił wprost nazwy Iluminatów i masonów[1]. Na rozkaz elektora wydrukowano w Monachium w latach 1786, 1787, 1794 znalezione pisma i dokumenty odnoszące się do Iluminatów.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Wielki Mistrz Orderu Świętego Huberta[2]
- Wielki Mistrz Orderu Świętego Jerzego[2]
- Wielki Mistrz Orderu Lwa Palatyńskiego[2]
- Wielki Mistrz Orderu Świętego Michała (w 1777 przekazał order Palatynowi Dwóch Mostów ks. Karolowi)[3]
- Order Złotego Runa – Austria
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
- Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,
Dopiero dziewiętnaście lat po ślubie z Elżbietą, 28 czerwca 1761 roku przyszedł na świat długo oczekiwany następca tronu, Franciszek Józef Ludwik; mały książę umarł jednak dzień później. Małżonkowie oddalili się od siebie. Elektor otoczył się licznymi kochankami, z którymi miał szóstkę nieślubnych dzieci.
15 lutego 1795 ożenił się z 19-letnią arcyksiężną Marią Leopoldyną Habsburg-Este, córką Ferdynanda Habsburga i Marii Beatrycze d'Este. Arcyksiężna odmówiła jakichkolwiek kontaktów fizycznych z Karolem Teodorem, w związku z czym para nie doczekała się dzieci.
Zmarł w 1799 roku w wyniku udaru.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ J.S.Pelczar – "Masoneria" – Lwów 1914.s. 99
- ↑ a b c Churfürstlich-Pfalzbaierischer Hof- und Staatskalender auf das Jahr 1798. Monachium. s. 1, 9, 21.
- ↑ Thomas Robson: The British Herald or Cabinet of Armorial Bearings of the Nobility & Gentry of Great Britain & Ireland. Sunderland: Turner & Marwood, 1830. s. 136
- Urodzeni w 1724
- Wittelsbachowie
- Władcy Bawarii
- Władcy Palatynatu
- Wikariusze Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- Niemieccy kolekcjonerzy sztuki
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Odznaczeni Orderem Świętego Huberta
- Stowarzyszenia tajne
- Zmarli w 1799
- Odznaczeni Orderem Zasługi Świętego Michała (Bawaria)
- Odznaczeni Orderem Lwa Palatyńskiego