Dardanele: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:09, 25 lis 2010

Nieprawidłowe parametry: {40|16|00|N|26|31|00|E|scale:200000}

Dardanele (tur. Çanakkale Boğazı) – cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, łączy Morze Egejskie z Morzem Marmara. Długość 120,5 km, szerokość 1,3-18,5 km, główne porty to Gelibolu i Çanakkale. W starożytności znana jako Hellespont.

Przez cieśninę przepływa silny prąd z Morza Marmara do Morza Egejskiego. Jest, obok Bosforu, drugim wąskim gardłem na drodze do Morza Czarnego.

W starożytności Dardanele nosiły nazwę Hellespont. Cieśnina stanowiła część szlaku wodnego biegnącego między Europą i Anatolią. Nazwa wywodzi się od imienia mitycznej Helle, która zginęła w wodach cieśniny. Greckie Hellespontos oznacza "Morze Helle". Tłumaczono ją także jako "most Hellenów".

Wąska cieśnina była doskonałym miejscem do kontroli przepływających statków, co stanowiło źródło bogactwa okolicznych miast. Najwcześniejszym z nich była Troja, której zniszczenie było spowodowane najprawdopodobniej chęcią zapewnienia sobie swobodnego importu metali przez Greków. W pierwszej połowie I tysiąclecia p.n.e. Grecy założyli nad Hellespontem liczne kolonie.

Wojska perskie pod koniec VI w. p.n.e. oraz w 480 r. p.n.e. przekroczyły cieśninę po moście z łodzi.

Hellespont był newralgicznym punktem dla Aten, które były uzależnione od importu zboża z portów Morza Czarnego. Od V w. p.n.e. Ateny pobierały 10% cła od wszystkich nieateńskich statków dzięki utrzymywanej w Sestos flocie wojennej.

W roku 405 p.n.e. flota spartańska pod dowództwem Lizandra zwyciężyła flotę Aten pod Ajgospotamoj. Po tym Spartanie zablokowali import zboża, co przyczyniło się ostatecznie do przegranej Aten w wojnie peloponeskiej.

Podczas I wojny światowej o Dardanele toczyły się ciężkie walki (→ operacje morskie w Cieśninie Dardanelskiej).

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:Dardanelles map2.png|thumb|right|250px|Cieśnina Dardanele]]
+[[Plik:mapa hellespont.png|thumb|300px|Hellespont i Propontyda w starożytności]]
-[[Plik:mapa_hellespont.png|thumb|300px|Hellespont i Propontyda w starożytności]]
+[[Plik:Dardanelles map2.png|thumb|300px|Cieśnina Dardanele]]
 {{Koordynaty|40|16|00|N|26|31|00|E|scale:200000|umieść=na górze|zapis=kątowo}}
-'''Dardanele''' ([[język turecki|tur.]] ''Çanakkale Boğazı'') – [[cieśnina]] między [[Półwysep Bałkański|Półwyspem Bałkańskim]] a [[Azja Mniejsza|Azją Mniejszą]], łączy [[Morze Egejskie]] z [[Morze Marmara|Morzem Marmara]]. Długość 120,5&nbsp;km, szerokość 1,3-18,5&nbsp;km.
+'''Dardanele''' ([[język turecki|tur.]] ''Çanakkale Boğazı'') – [[cieśnina]] między [[Półwysep Bałkański|Półwyspem Bałkańskim]] a [[Anatolia|Azją Mniejszą]], łączy [[Morze Egejskie]] z [[Morze Marmara|Morzem Marmara]]. Długość 120,5&nbsp;km, szerokość 1,3-18,5&nbsp;km, główne porty to [[Gallipoli (miasto w Turcji)|Gelibolu]] i [[Çanakkale]]. W starożytności znana jako '''Hellespont'''.
+Przez cieśninę przepływa silny prąd z Morza Marmara do Morza Egejskiego. Jest, obok [[Bosfor]]u, drugim wąskim gardłem na drodze do [[Morze Czarne|Morza Czarnego]].
-Główne porty to [[Gallipoli (miasto w Turcji)|Gelibolu]] i [[Çanakkale]]. W starożytności znana jako '''Hellespont'''.
-Przez cieśninę przepływa silny prąd z Morza Marmara do Morza Egejskiego. Jest obok [[Bosfor]]u drugim wąskim gardłem na drodze do [[Morze Czarne|Morza Czarnego]].
-Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] o Dardanele toczyły się ciężkie walki (zobacz [[operacje morskie w cieśninie Dardanelskiej]]).
-== Hellespont ==
 W starożytności Dardanele nosiły nazwę '''Hellespont'''. Cieśnina stanowiła część szlaku wodnego biegnącego między [[Europa|Europą]] i [[Anatolia|Anatolią]]. Nazwa wywodzi się od imienia mitycznej [[Helle]], która zginęła w wodach cieśniny. [[język grecki|Greckie]] ''Hellespontos'' oznacza "Morze Helle". Tłumaczono ją także jako "most Hellenów".
@@ Linia 22: / Linia 16: @@
 Hellespont był newralgicznym punktem dla [[Ateny|Aten]], które były uzależnione od importu zboża z portów Morza Czarnego. Od [[V wiek p.n.e.|V w. p.n.e.]] Ateny pobierały 10% cła od wszystkich nieateńskich statków dzięki utrzymywanej w [[Sestos]] flocie wojennej.
-W roku [[405 p.n.e.]] flota spartańska pod dowództwem [[Lizander|Lizandra]] zwyciężyła flotę Aten pod [[bitwa pod Aigospotamoi|Ajgospotamoj]]. Po tym Spartanie zablokowali import zboża, co przyczyniło się ostatecznie do przegranej Aten w [[Wojny peloponeskie|wojnie peloponeskiej]].
+W roku [[405 p.n.e.]] flota spartańska pod dowództwem [[Lizander|Lizandra]] zwyciężyła flotę Aten pod [[Bitwa u ujścia Ajgospotamoj|Ajgospotamoj]]. Po tym Spartanie zablokowali import zboża, co przyczyniło się ostatecznie do przegranej Aten w [[Wojny peloponeskie|wojnie peloponeskiej]].
+Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] o Dardanele toczyły się ciężkie walki (→ [[operacje morskie w Cieśninie Dardanelskiej]]).
 [[Kategoria:Cieśniny Europy]]