Pasaż Simonsa w Warszawie

Zachowany fragment konstrukcji pasażu

Pomnik batalionu "Chrobry I"

Pasaż Simonsa – obecnie nieistniejący żelbetowy gmach handlowy, który w latach 1900-1939/44 znajdował się w pobliżu Arsenału − u zbiegu ulic Długiej i Nalewki w Warszawie. Zbudowany z polecenia Alberta Simonsa, według projektu architekta inż. Terleckiego, w miejscu po zburzonym kościele i klasztorze Brygidek.

Wzniesiony w latach 1900-1903 gmach składał się z czterech pięciopiętrowych skrzydeł frontowych wzdłuż ulic Długiej, Nalewek i Wyjazdu oraz oficyny wewnątrz dziedzińca. W późniejszym czasie od strony Nalewek dobudowano dodatkowe skrzydło. Oprócz lokali handlowych wewnątrz budynku znajdowały się również biura, magazyny i hotel.

Pasaż został zbombardowany we wrześniu 1939, w trakcie obrony Warszawy. Podczas powstania warszawskiego stanowił polską redutę ryglującą dostęp na Starówkę, a w jego piwnicach znajdował się powstańczy sanitariat oraz chronili się liczni cywile. Gmach był wielokrotnie bombardowany i ostrzeliwany, a 19 lub 20 sierpnia został poważnie uszkodzony wybuchem pojazdu Borgward IV (niekiedy mylnie identyfikowanym jako goliath). 31 sierpnia budynek uległ zawaleniu wskutek nalotu niemieckich stukasów. Pod gruzami zginęło ponad 200 osób, głównie spośród broniących pasażu żołnierzy batalionu "Chrobry I".

Do dziś przetrwały jedynie szczątki konstrukcji w postaci fragmentów żelbetowych słupów. Pod ziemią znajdują się zawalone piwnice budynku, w których wciąż spoczywa część z poległych (po wojnie wydobyto jedynie 99 ciał). Na miejscu gmachu znajduje się parking oraz tereny zielone (część Ogrodu Krasińskich). Poległych powstańców upamiętnia wzniesiony tam w 1989 roku pomnik.

Istnieją plany wybudowania w obrysie dawnego pasażu nowej budowli przez prywatnego inwestora, nie będzie to jednak wierna rekonstrukcja pierwotnego budynku.

Źródła

• Zagłada w Pasażu Simonsa
• Oddadzą Kino Wars i odbudują Pasaż SimonsaSzablon:Dead link
• Żelbet - odkrycie XIX wieku

Linki zewnętrzne

• Fotografie pasażu Simonsa
• Projekt nowego pasażu Simonsa