Orogeneza kaledońska: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
zmiany merytoryczne uzupełniające na podstawie licznej fachowej literatury geologicznej. |
m lit. |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Orogeneza kaledońska ''' – [[Orogeneza|ruchy górotwórcze]] trwające od późnego[[kambr]]u po wczesny [[dewon]]. Największe nasilenie w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] osiągnęły u schyłku [[ordowik]]u i na początku [[sylur]]u ([[faza takońska]]), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały [[Góra|góry]] zwane [[kaledonidy|kaledonidami]]. |
'''Orogeneza kaledońska ''' – [[Orogeneza|ruchy górotwórcze]] trwające od późnego [[kambr]]u po wczesny [[dewon]]. Największe nasilenie w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] osiągnęły u schyłku [[ordowik]]u i na początku [[sylur]]u ([[faza takońska]]), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały [[Góra|góry]] zwane [[kaledonidy|kaledonidami]]. |
||
Fazy orogeniczne: |
Fazy orogeniczne: |
||
*Finmark (kambr - ordowik)- powstały g.Skandynawskie |
*Finmark (kambr - ordowik)- powstały g.Skandynawskie |
Wersja z 17:20, 20 wrz 2012
Orogeneza kaledońska – ruchy górotwórcze trwające od późnego kambru po wczesny dewon. Największe nasilenie w Ameryce Północnej osiągnęły u schyłku ordowiku i na początku syluru (faza takońska), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały góry zwane kaledonidami. Fazy orogeniczne:
- Finmark (kambr - ordowik)- powstały g.Skandynawskie
- Grampian (kambr - ordowik)- powstała Szkocja i Szwecja; morze wycofało się
- Sardyńska (kambr - ordowik)- przerwa w sedymentacji;regresja morza w Ameryce Północnej
- Sandomierska (wczesny ordowik po wczesnym tremadoku)- wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich
- Takońska (ordowik - sylur)- w europie następuje zmiana facji (spłycenie)
- Ardeńska/Eryjska (koniec syluru)- wypiętrzenie Ardenów oraz Irlandii
- Orkadyjska (ems) - wypiętrzenie Orkad,Reńskich Gór Łupkowych, Spitsbergenu
- Akadyjska (środkowy dewon)- wypiętrzenie Appalachów, Kandy oraz pogłębienie Bruzdy Środkowo-Polskiej, powstanie północnej Anglii
Powstały wówczas:
- Góry Kaledońskie, Grampiany i Góry Skandynawskie
- północno-wschodnia część Appalachów (Ameryka Północna)
- góry zachodniego Kazachstanu
- północny Tienszan (Azja)
- Sajany (Azja)
- Ałtaj (Azja)
- Góry Jabłonowe (Azja)
- Góry Świętokrzyskie (Polska)
- góry Flinders (Australia)
- Wyspy Brytyjskie
- Grenlandia
Nazwa orogenezy pochodzi od słowa Caledonia, oznaczającego po łacinie Szkocję.
Według teorii tektoniki płyt orogen kaledoński powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego oceanu Iapetus. W sylurze doszło do kolizji kontynentuBaltiki z Laurencjąi Avalonią w wyniku czego powstał superkontynent Laurosja (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład Ameryki Północnej, Europy i Grenlandii.
Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki sedymentacji w obszarze dzisiejszych Sudetów, choć również tu obserwuje się zmiany facjalne, bardzo ograniczony przestrzennie metamorfizm i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania orogenezy hercyńskiej.