Anthony Ashley-Cooper (3. hrabia Shaftesbury): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z en:Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury, de:Anthony Ashley-Cooper, 3. Earl of Shaftesbury.; zmiany kosmetyczne |
|||
Linia 11: | Linia 11: | ||
=== Filozofia moralna === |
=== Filozofia moralna === |
||
Lord Shaftesbury bronił specyficznej idei dobra. Twierdził, że [[teologia|teologiczna]] koncepcja dobra jest [[Egoizm etyczny|samolubna]], interesuje ją bowiem spodziewana po śmierci nagroda. Wtedy tylko, twierdzi Shaftesbury, można mówić o prawdziwej cnocie, gdy posiada się pewnego umiłowania wobec dobrych rzeczy, związanego wyłącznie z ich dobrem samym w sobie. Jednym z obiektów krytyki filozofa był społeczny kontrakt oparty na postulatach pielęgnowania egoizmu promowany przez [[Thomas Hobbes|Hobbesa]]. Celem edukacji moralnej nie jest, wg brytyjskiego filozofa, automatyczne reagowanie na strach przed karą, ale wychowanie w człowieku bezinteresownej miłości dla najwyższego dobra, wykształcenie ''zmysłu moralnego'' (''moral sense''). Najpoważniejszym współczesnym krytykiem filozofii moralnej lorda |
Lord Shaftesbury bronił specyficznej idei dobra. Twierdził, że [[teologia|teologiczna]] koncepcja dobra jest [[Egoizm etyczny|samolubna]], interesuje ją bowiem spodziewana po śmierci nagroda. Wtedy tylko, twierdzi Shaftesbury, można mówić o prawdziwej cnocie, gdy posiada się pewnego umiłowania wobec dobrych rzeczy, związanego wyłącznie z ich dobrem samym w sobie. Jednym z obiektów krytyki filozofa był społeczny kontrakt oparty na postulatach pielęgnowania egoizmu promowany przez [[Thomas Hobbes|Hobbesa]]. Celem edukacji moralnej nie jest, wg brytyjskiego filozofa, automatyczne reagowanie na strach przed karą, ale wychowanie w człowieku bezinteresownej miłości dla najwyższego dobra, wykształcenie ''zmysłu moralnego'' (''moral sense''). Najpoważniejszym współczesnym krytykiem filozofii moralnej lorda Shaftesbury był [[Bernard de Mandeville]], który zarzucał jej zbytnie idealizm nieprzystającą do rzeczywistości, oraz bronił ludzkich przywar jako czynników spajających społeczeństwo. |
||
=== Twórczość === |
=== Twórczość === |
||
Linia 28: | Linia 28: | ||
* [http://web.archive.org/web/20060517013430/http://ljaffro.chez-alice.fr/letter_concerning_enthusiasm.pdf "List dotyczący entuzjazmu"] (po [[język angielski|ang.]], format [[PDF|pdf]]) |
* [http://web.archive.org/web/20060517013430/http://ljaffro.chez-alice.fr/letter_concerning_enthusiasm.pdf "List dotyczący entuzjazmu"] (po [[język angielski|ang.]], format [[PDF|pdf]]) |
||
* [http://plato.stanford.edu/entries/shaftesbury/ Shaftesbury w ''Stanford Encyclopedia of Philosophy''] |
* [http://plato.stanford.edu/entries/shaftesbury/ Shaftesbury w ''Stanford Encyclopedia of Philosophy''] |
||
{{Kontrola autorytatywna|VIAF=41846508|LCCN=n/50/2516|GND=118613693|TYP=p}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Shaftesbury}} |
{{DEFAULTSORT:Shaftesbury}} |
Wersja z 01:28, 6 kwi 2013
Lord Shaftesbury (The 3rd Earl of Shaftesbury) Anthony Ashley Cooper (ur. 26 lutego 1671, zm. 4 lutego 1713) – brytyjski filozof i etyk.
Elementy biograficzne
Edukacja trzeciego księcia Shaftesbury nadzorowana była przez jego dziadka, Anthony Ashleya Coopera, pierwszego księcia Shaftesbury, i on właśnie polecił Johnowi Locke zająć się wnuczkiem. Trzeci książę Shaftesbury służył w brytyjskim parlamencie oraz w Izbie Lordów, stan jego zdrowia jednak zmusił go do porzucenia kariery politycznej w wieku 30 lat. Jego najważniejsze prace powstały w latach 1705-1710; zbiór esejów Characteristics był, do końca XIX wieku, jednym z fundamentalnych tekstów poświęconych etyce w filozofii brytyjskiej.
Ogólna postawa filozoficzna
Anthony Ashley Cooper był pod filozoficznym wpływem Johna Locke'a, który był przez kilka lat sekretarzem lorda – wpływ ten jednak nie oznaczał zaakceptowania przez niego wszystkich poglądów mistrza, zwłaszcza tych na istnienie idei wrodzonych (innate ideas). Lord Shaftesbury sprzeciwiał się także kartezjańskiemu dowodowi na istnienie (Cogito ergo sum), gdyż wydawało mu się wystarczającym zaufanie w tej dziedzinie zdrowemu rozsądkowi (sensus communis).
Postawę Shaftesbury'ego charakteryzowała teleologia, przekonanie o celowości świata i o jego harmonii, a w nim o celowości życia człowieka, którego obserwacja dostarcza wiedzę na temat owego celu. Spłycaniem wizji człowieka było, wg lorda, rozważanie na jego temat poza tym konkretnym kontekstem, a winnymi tego spłycania są, m.in., Locke i Kartezjusz.
Filozofia moralna
Lord Shaftesbury bronił specyficznej idei dobra. Twierdził, że teologiczna koncepcja dobra jest samolubna, interesuje ją bowiem spodziewana po śmierci nagroda. Wtedy tylko, twierdzi Shaftesbury, można mówić o prawdziwej cnocie, gdy posiada się pewnego umiłowania wobec dobrych rzeczy, związanego wyłącznie z ich dobrem samym w sobie. Jednym z obiektów krytyki filozofa był społeczny kontrakt oparty na postulatach pielęgnowania egoizmu promowany przez Hobbesa. Celem edukacji moralnej nie jest, wg brytyjskiego filozofa, automatyczne reagowanie na strach przed karą, ale wychowanie w człowieku bezinteresownej miłości dla najwyższego dobra, wykształcenie zmysłu moralnego (moral sense). Najpoważniejszym współczesnym krytykiem filozofii moralnej lorda Shaftesbury był Bernard de Mandeville, który zarzucał jej zbytnie idealizm nieprzystającą do rzeczywistości, oraz bronił ludzkich przywar jako czynników spajających społeczeństwo.
Twórczość
- Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times (1711):
- "A Letter Concerning Enthusiasm"
- "Sensus Communis, an essay on the Freedom of Wit and Humor"
- "Soliloquy, or Advice to an Author"
- "An Inquiry Concerning Virtue and Merit"
- "The Moralist, a Philosophical Rhapsody"
- "Miscellaneous Reflections on the said Treatises, and other critical Subjects,"
- "A Notion of the Historical Draught or Tablature of the Judgment of Hercules, with a Letter concerning Design"
- "An Inquiry Concerning Virtue and Merit."
- Second Characters or the Language of Forms by the Right Honourable Anthony, Early of Shaftesbury, edited by Benjamin Rand, Cambridge: Cambridge University Press, 1914.
Linki zewnętrzne
- ISNI: 0000000121296523
- VIAF: 41846508
- ULAN: 500316131
- LCCN: n50002516
- GND: 118613693
- LIBRIS: 53hlrfnp4sghfs5
- BnF: 11924603x
- SUDOC: 028721918
- SBN: CFIV033191
- NLA: 35491769
- BNE: XX1120378
- NTA: 068503296
- BIBSYS: 2038188
- CiNii: DA01585023
- Open Library: OL73988A
- PLWABN: 9810664470605606
- NUKAT: n02001193
- OBIN: 6209
- J9U: 987007268065105171
- PTBNP: 1551311
- CANTIC: a10459753
- LNB: 000055308
- NSK: 000740334
- BNA: 000047116
- ΕΒΕ: 161681
- BLBNB: 000429207
- LIH: LNB:Bwcr;=CY
- WorldCat: lccn-n50002516
- Britannica: biography/Anthony-Ashley-Cooper-3rd-Earl-of-Shaftesbury
- Universalis: anthony-ashley-cooper-3er-comte-de-shaftesbury
- SEP: shaftesbury
- БРЭ: 4942352
- NE.se: anthony-ashley-cooper-shaftesbury
- SNL: Lord_Shaftesbury_-_filosof
- VLE: anthony-ashley-cooper-shaftesbury-1
- Catalana: 0062423
- DSDE: Anthony_Ashley_Cooper_Shaftesbury_-_engelsk_filosof_og_forfatter
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 55648