Róża francuska: Różnice pomiędzy wersjami

Róża francuska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	klad różowych
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	róża
Gatunek	róża francuska
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; Sp. pl. 1:492. 1753
	[[wikispecies:{{{wikispecies}}}\|Systematyka w Wikispecies]]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:41, 27 lip 2013

Róża francuska (Rosa gallica L.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Występuje w południowej, wschodniej i centralnej Europie oraz w Turcji i na Kaukazie^[2]. Kiedyś pospolity na terenie Polski, obecnie w środowisku naturalnym rzadki. Występuje w południowej Polsce, głównie na Nizinie Śląskiej, w pasie wyżyn, w górach w piętrze pogórza^[3]. Uprawiany był w Europie już przed rokiem 1500^[4].

Morfologia

Pokrój: Rozłożysty krzew dorastający do 1,2 m wysokości. Pędy cienkie, nagie i proste z dwoma rodzajami drobnych kolców (nie cierni); sierpowato zakrzywionych i prostych, a także z drobnymi igiełkowatymi szczecinkami. Pędy podziemne: krótkie, czołgające się dość grube kłącze.
Liście: Liście pierzasto-złożone, najczęściej 5-listkowe, o listkach szerokojajowatych, brzegiem gruczołkowato ząbkowanych. Wierzch ciemnozielony, pozornie skórzasty, spodem jaśniejszy, na nerwach delikatnie owłosione.
Kwiaty: Duże, pojedyncze, pięciopłatkowe, w ciemnoróżowym kolorze, charakteryzujące się silnym zapachem. Kielich o pierzastych działkach, mocno odgiętych w dół, szybko odpadający. Szyjki słupka nagie, lub nieco tylko owłosione.
Owoce: Niełupki. Duża liczba niełupek powstaje w czerwonym, kulistopodłużnym owocu pozornym, powstającym z rozrośniętego dna kwiatowego.

Biologia i ekologia

Rośnie w zaroślach, na miedzach, przydrożach. Preferuje miejsca suche.

Zmienność

Tworzy mieszańce z różą drobnokwiatową, r. dziką, r. Jundziłła, r. kutnerowatą, r. polną, r. rdzawą, r. siną, r. Sherarda^[5].

Odmiany ozdobne. Z krzyżówek róży francuskiej powstało wiele hybryd, które ogólnie stanowią grupę zwaną różami francuskimi, zalicza się je do najstarszych róż ogrodowych określanych jako "Róże historyczne". Do najbardziej znanych odmian zalicza się:
- Rosa galica var. officinalis – o czerwono-karminowych kwiatach, zwana u nas różą aptekarzy. Róża ta w Wojnie dwóch róż była emblematem rodu Lancasterów. Z tego powodu róża ta jest znana także pod nazwą "róży Lancasterów".
- Rosa galica var. violacea – o pąkach ciemnofioletowych, wpadających prawie w czerń i purpurowych kwiatach
- Rosa galica var. complicata – o kwiatach czerwonych z białymi środkami.
- Rosa galica var. versicolor – dwukolorowa, czerwono-różowa zwana też Rosa Mundi.

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową od 2004 r. Ścisłą ochroną objęte są dziko rosnące okazy. Na wielu stanowiskach wyginęła w wyniku zniszczenia siedlisk. Jest także zagłuszana i zacieniana w wyniku naturalnej sukcesji zespołów leśnych^[3]. Jedno z liczniejszych stanowisk róż francuskich dziko rosnących w Polsce znajduje się w Wielkopolsce (droga z Nowieczka do Ostrowieczna).

W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest umieszczona w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V)^[6]. Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – gatunek narażony na wymarcie (kategoria zagrożenia VU)^[7].

Zastosowanie

Roślina ozdobna – częsta w uprawie jako jedna z grup "róż parkowych" (jej odmiany i mieszańce). Strefy mrozoodporności 5-9^[4]. Jest odporna na choroby liści. Znana była od czasów antycznych i uprawiana już przez Rzymian na terenie prawie całego Imperium. W tekstach Pliniusza Starszego (23-79 n.e.), identyfikowana jest z opisaną przez niego Różą z Miletu. Można ją też rozpoznać na freskach z Pompeii. Rembertus Dodonaeus (ok. 1550) nazywa ją Rosa sativa. Od Średniowiecza była szeroko używana ze względu na swe właściwości medyczne. W 1596 w swym katalogu roślin angielski chemik i botanik John Gerard nazywa ją Rosa rubra, natomiast w "Hortus Eystettensis" niemieckiego botanika Basiliusa Beslera (1561-1629) występuje pod nazwą Rosa Milesia rubra flore pleno. W 1753 Linneusz skatalogował ją pod nazwa Rosa gallica.
Roślina lecznicza. Ma podobne własności, jak róża dzika.

↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-04-29]. (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ ^a ^b Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzyski: Red list of plants and fungi in Poland. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

[apweb-1] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-04-29]. (ang.).

[grin-2] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[C-3] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[E-4] Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.

[5] Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

[6] Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzyski: Red list of plants and fungi in Poland. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 16: / Linia 16: @@
  | łacina = Rosa gallica
  | autor = [[Karol Linneusz|L.]]
- | takson = [[Species Plantarum|Sp. pl. 1:492. 1753]]
+ | cytat = [[Species Plantarum|Sp. pl. 1:492. 1753]]
  | synonim = ''Rosa provincialis'' Mill.<ref name=grin/>
  | status CzK = VU
@@ Linia 27: / Linia 27: @@
 === Morfologia ===
-; Pokrój: Rozłozysty krzew dorastający do 1,2 m wysokości. Pędy cienkie, nagie i proste z dwoma rodzajami drobnych [[kolec|kolców]] (nie [[cierń|cierni]]); sierpowato zakrzywionych i prostych, a także z drobnymi igiełkowatymi szczecinkami. Pędy podziemne: krótkie, czołgające się dość grube [[kłącze]].
+; Pokrój: Rozłożysty krzew dorastający do 1,2 m wysokości. Pędy cienkie, nagie i proste z dwoma rodzajami drobnych [[kolec|kolców]] (nie [[cierń|cierni]]); sierpowato zakrzywionych i prostych, a także z drobnymi igiełkowatymi szczecinkami. Pędy podziemne: krótkie, czołgające się dość grube [[kłącze]].
 ; [[Liść|Liście]]: Liście pierzasto-złożone, najczęściej 5-listkowe, o listkach szerokojajowatych, brzegiem gruczołkowato ząbkowanych. Wierzch ciemnozielony, pozornie skórzasty, spodem jaśniejszy, na nerwach delikatnie owłosione.
 ; [[Kwiat]]y: Duże, pojedyncze, pięciopłatkowe, w ciemnoróżowym kolorze, charakteryzujące się silnym zapachem. [[Kielich (botanika)|Kielich]] o pierzastych działkach, mocno odgiętych w dół, szybko odpadający. Szyjki słupka nagie, lub nieco tylko owłosione.
@@ Linia 50: / Linia 50: @@
 === Zastosowanie ===
-* [[Rośliny ozdobne|Roślina ozdobna]] – częsta w uprawie jako jedna z grup "róż parkowych" (jej odmiany i mieszańce). [[Strefy mrozoodporności]] 5-9<ref name=E/>. Jest odporna na choroby liści. Znana była od czasów antycznych i uprawiana już przez Rzymian na terenie prawie całego Imperium. W tekstach [[Pliniusz Starszy|Pliniusza Starszego]] (23-79 n.e.), identyfikowana jest z opisaną przez niego ''Różą z Miletu''. Można ją też rozpoznać na freskach z Pompeii. Rembertus Dodonaeus (ok. 1550) nazywa ją ''Rosa sativa''. Od Średniowiecza była szeroko używana ze względu na swe właściwości medyczne. W 1596 w swym katalogu roślin angielski chemik i botanik John Gerard nazywa ją ''Rosa rubra'', natomiast w "Hortus Eystettensis" niemieckiego botanika Basiliusa Beslera (1561-1629) występuje pod nazwą ''Rosa Milesia rubra flore pleno''. W 1753 [[Karol Linneusz|Linneusz]] skatologował ją pod nazwa ''Rosa gallica''.
+* [[Rośliny ozdobne|Roślina ozdobna]] – częsta w uprawie jako jedna z grup "róż parkowych" (jej odmiany i mieszańce). [[Strefy mrozoodporności]] 5-9<ref name=E/>. Jest odporna na choroby liści. Znana była od czasów antycznych i uprawiana już przez Rzymian na terenie prawie całego Imperium. W tekstach [[Pliniusz Starszy|Pliniusza Starszego]] (23-79 n.e.), identyfikowana jest z opisaną przez niego ''Różą z Miletu''. Można ją też rozpoznać na freskach z Pompeii. Rembertus Dodonaeus (ok. 1550) nazywa ją ''Rosa sativa''. Od Średniowiecza była szeroko używana ze względu na swe właściwości medyczne. W 1596 w swym katalogu roślin angielski chemik i botanik John Gerard nazywa ją ''Rosa rubra'', natomiast w "Hortus Eystettensis" niemieckiego botanika Basiliusa Beslera (1561-1629) występuje pod nazwą ''Rosa Milesia rubra flore pleno''. W 1753 [[Karol Linneusz|Linneusz]] skatalogował ją pod nazwa ''Rosa gallica''.
 * [[Rośliny lecznicze|Roślina lecznicza]]. Ma podobne własności, jak [[róża dzika]].