Stonka ziemniaczana: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) poprawa linków, ilustracja, drobne redakcyjne |
linki zewnętrzne, poprawa linków, drobne redakcyjne |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
== Opis == |
== Opis == |
||
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego [[owady|owada]] jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. Czułki są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy. |
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego [[owady|owada]] jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. [[Czułki]] są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy. |
||
== Pokarm == |
== Pokarm == |
||
Żeruje na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami. |
[[Żerowisko|Żeruje]] na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami. |
||
== Rozmnażanie == |
== Rozmnażanie == |
||
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego [[gatunek (biologia)|gatunku]] [[zero fizjologiczne]] wynosi 11,5 °C, a [[Suma temperatur efektywnych (entomologia)|suma temperatur efektywnych]] 390 °C<ref name="Boczek">{{cytuj książkę |nazwisko = Boczek| imię = Jan| tytuł = Nauka o szkodnikach roślin uprawnych| wydawca = Wydawnictwo SGGW| miejsce = Warszawa | rok = 1995| strony = 17| isbn = 83-00-02905-2}}</ref>. |
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach [[Larwa|larwy]] pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego [[gatunek (biologia)|gatunku]] [[zero fizjologiczne]] wynosi 11,5 °C, a [[Suma temperatur efektywnych (entomologia)|suma temperatur efektywnych]] 390 °C<ref name="Boczek">{{cytuj książkę |nazwisko = Boczek| imię = Jan| tytuł = Nauka o szkodnikach roślin uprawnych| wydawca = Wydawnictwo SGGW| miejsce = Warszawa | rok = 1995| strony = 17| isbn = 83-00-02905-2}}</ref>. |
||
== Występowanie == |
== Występowanie == |
||
Linia 41: | Linia 41: | ||
</ref>. |
</ref>. |
||
Władze od razu wypowiedziały stonce bezlitosną wojnę. Problemem zainteresowały się najwyższe czynniki partyjne i rządowe. W sierpniu 1951 stonką zajęło się [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego |
Władze od razu wypowiedziały stonce bezlitosną wojnę. Problemem zainteresowały się najwyższe czynniki partyjne i rządowe. W sierpniu 1951 stonką zajęło się [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego]]<ref name=Zblewski/>. W okresie lat 40. i 50., przed upowszechnieniem się chemicznych środków walki z owadami organizowano akcje zbierania chrząszczy i larw stonki. W następnych latach stosowano środki zawierające [[Dichlorodifenylotrichloroetan|DDT]]. |
||
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej, głównie "mobilizacji mas". Przez pierwsze dziesięciolecia [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki ("pasiastego dywersanta") tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów [[socjalizm]]u ("Trybuna Ludu" w maju [[1950]] r. zatytułowała tekst nt. stonki: "Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich"), a 18 stycznia [[1953]] roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej "żukiem kolorado"). |
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej, głównie "mobilizacji mas". Przez pierwsze dziesięciolecia [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki ("pasiastego dywersanta") tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów [[socjalizm]]u ("Trybuna Ludu" w maju [[1950]] r. zatytułowała tekst nt. stonki: "Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich"), a 18 stycznia [[1953]] roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej "żukiem kolorado"). |
||
Linia 59: | Linia 59: | ||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/search/apachesolr_search/stonka Polskie kroniki filmowe o stonce ziemniaczanej] – [[Filmoteka Narodowa]] |
|||
[[Kategoria:Stonkowate]] |
[[Kategoria:Stonkowate]] |
Wersja z 16:58, 2 paź 2013
Leptinotarsa decemlineata[1] | |
Say, 1824 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
stonka ziemniaczana |
Zasięg występowania | |
Kolor żółty – kolebka stonki, pomarańczowy – obecny zasięg; zielony – kolebka ziemniaka. |
Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) – chrząszcz z rodziny stonkowatych, gatunek zawleczony do Europy. Pospolity szkodnik upraw ziemniaków.
Opis
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego owada jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. Czułki są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy.
Pokarm
Żeruje na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami.
Rozmnażanie
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego gatunku zero fizjologiczne wynosi 11,5 °C, a suma temperatur efektywnych 390 °C[2].
Występowanie
Ameryka Północna i Środkowa, Europa i Azja. Pochodzi z Kolorado (USA) i dlatego zwana była też żukiem z Kolorado, kolorado lub chrząszczem kolorado. Do Europy została zawleczona na przełomie XIX i XX wieku. Przyjmuje się, że owad przywędrował przypadkowo na pokładach statków przewożących żywność.
Plaga stonki w PRL
Pierwsze chrząszcze zaobserwowano w Polsce w latach 40. XX wieku, wędrujące z zachodu na wschód. Upowszechniła się i zaczęła stanowić poważny problem w latach 50. Według komunikatu Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych zamieszczonego 1 czerwca 1950 roku w Trybunie Ludu chrząszcz ten miał zostać zrzucony w masowych ilościach przez amerykańskie samoloty do Bałtyku, skąd wypełzł na wybrzeże i rozplenił się po całym kraju, rozpoczynając wymierzone w socjalistyczną Polskę dywersyjno-sabotażowe działania, polegające na zachłannej konsumpcji upraw ziemniaczanych[3].
Władze od razu wypowiedziały stonce bezlitosną wojnę. Problemem zainteresowały się najwyższe czynniki partyjne i rządowe. W sierpniu 1951 stonką zajęło się Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego[3]. W okresie lat 40. i 50., przed upowszechnieniem się chemicznych środków walki z owadami organizowano akcje zbierania chrząszczy i larw stonki. W następnych latach stosowano środki zawierające DDT.
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej, głównie "mobilizacji mas". Przez pierwsze dziesięciolecia PRL-u, a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki ("pasiastego dywersanta") tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów socjalizmu ("Trybuna Ludu" w maju 1950 r. zatytułowała tekst nt. stonki: "Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich"), a 18 stycznia 1953 roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej "żukiem kolorado").
Galeria
-
Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem
-
Żerujące larwy
-
Holenderska kronika filmowa z 1947 o stonce
-
Ekspansja stonki w Europie w latach 1921-1964
Zobacz też
- ↑ Leptinotarsa decemlineata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Jan Boczek: Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1995, s. 17. ISBN 83-00-02905-2.
- ↑ a b Zdzisław Zblewski: Leksykon PRL-u. Kraków: Znak, 2000, s. 146. ISBN 83-7006-793-X.