Hejtus: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
dodanie faktów z tego samego źródła |
dodanie faktu ze źródłem |
||
Linia 32: | Linia 32: | ||
Według lustracji królewszczyzn z 1664 r. osada Hejtus należała do starostwa mirachowskiego i była królewszczyzną, stanowiła własność króla. W 1701 r. żyło tu 8 luteran i odnotowano dolnoniemiecką nazwę Hejtus, tzn. ''dom na siano''. W 1701r. w osadzie-pustkowiu Heytus(Hytus) odnotowano hutę szkła. Najpierw została tu wybudowana buda na siano, a następnie gospodarstwo i huta szkła. Od 1775r. Sianowo prowadziło księgi parafialne i do tej parafii należał Heytus.<ref name=":1">Jerzy Schroeder, Pomieczyno.Z dziejów wsi i parafii, Pomieczyno 2006, s.14</ref>. W 1765 r. mieszkał tu Mikołaj Paszeta, który płacił z tego pustkowia 50 złotych pruskich. Jego budynki były w dobrym stanie. Jeśli chodzi o tacę, to ze wsi Pomieczyna i pustkowia Hejtuza każdy powinien dać do Strzepcza księdzu po wiertlu żyta, tyleż owsa.<ref>belgrau.republika.pl</ref> |
Według lustracji królewszczyzn z 1664 r. osada Hejtus należała do starostwa mirachowskiego i była królewszczyzną, stanowiła własność króla. W 1701 r. żyło tu 8 luteran i odnotowano dolnoniemiecką nazwę Hejtus, tzn. ''dom na siano''. W 1701r. w osadzie-pustkowiu Heytus(Hytus) odnotowano hutę szkła. Najpierw została tu wybudowana buda na siano, a następnie gospodarstwo i huta szkła. Od 1775r. Sianowo prowadziło księgi parafialne i do tej parafii należał Heytus.<ref name=":1">Jerzy Schroeder, Pomieczyno.Z dziejów wsi i parafii, Pomieczyno 2006, s.14</ref>. W 1765 r. mieszkał tu Mikołaj Paszeta, który płacił z tego pustkowia 50 złotych pruskich. Jego budynki były w dobrym stanie. Jeśli chodzi o tacę, to ze wsi Pomieczyna i pustkowia Hejtuza każdy powinien dać do Strzepcza księdzu po wiertlu żyta, tyleż owsa.<ref>belgrau.republika.pl</ref> |
||
W 1765r. miejscowość należała do powiatu mirachowskiego, natomiast w 1773r. Heytuss należał do powiatu kartuskiego.<ref>W.Heidn, "Die Ortschaften des Kreises Karthaus Westpreussen in der Vergangenheit, Marburg-Lahn 1965</ref> |
|||
W 1848 r. Heytusem zarządzał Urząd Domen w Kartuzach, stały tu 3 budynki, mieszkało 31 katolików. Obszar wsi zajmował 1 włókę (1 włóka "nowopolska" (od 1819 r.) = 30 morg = 16,79616 ha). W 1852 r. Joseph Miotk posiadał grunty na Heytusie i w Pomieczynie Królewskim. W 1881 r. jego areał w Pomieczynie Królewskim wynosił 1,69ha. |
W 1848 r. Heytusem zarządzał Urząd Domen w Kartuzach, stały tu 3 budynki, mieszkało 31 katolików. Obszar wsi zajmował 1 włókę (1 włóka "nowopolska" (od 1819 r.) = 30 morg = 16,79616 ha). W 1852 r. Joseph Miotk posiadał grunty na Heytusie i w Pomieczynie Królewskim. W 1881 r. jego areał w Pomieczynie Królewskim wynosił 1,69ha. |
Wersja z 09:54, 3 maj 2014
{{{rodzaj miejscowości}}} | |
Państwo | pomorskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) |
75 |
Strefa numeracyjna |
(+48) 58 |
Tablice rejestracyjne |
GKA |
SIMC | |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Hejtus (kaszb. Hejtuz) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Przodkowo. Wieś jest częścią składową sołectwa Pomieczyno.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
1 km na zachód od Pomieczyna Królewskiego znajduje się osada Hejtus. Nazwa osady w 1773 roku została zapisana jako Heytuss, w 1789 Heitus, w 1865 Heytus. Od 1921 nazywa się Hejtus. Podobnych osad powstawało wiele w XVII i XVIII w. W 1773 pustkowie opuścił zarządca Deynert i otrzymał je Andrzej Cirocki. W 1820 stały tutaj 2 królewskie gburstwa, mieszkało tu 12 osób. Jeszcze w 1885 osada należała do Sianowskiej Huty. W 1885 w 8 domach mieszkały 44 osoby.[1]
Według lustracji królewszczyzn z 1664 r. osada Hejtus należała do starostwa mirachowskiego i była królewszczyzną, stanowiła własność króla. W 1701 r. żyło tu 8 luteran i odnotowano dolnoniemiecką nazwę Hejtus, tzn. dom na siano. W 1701r. w osadzie-pustkowiu Heytus(Hytus) odnotowano hutę szkła. Najpierw została tu wybudowana buda na siano, a następnie gospodarstwo i huta szkła. Od 1775r. Sianowo prowadziło księgi parafialne i do tej parafii należał Heytus.[2]. W 1765 r. mieszkał tu Mikołaj Paszeta, który płacił z tego pustkowia 50 złotych pruskich. Jego budynki były w dobrym stanie. Jeśli chodzi o tacę, to ze wsi Pomieczyna i pustkowia Hejtuza każdy powinien dać do Strzepcza księdzu po wiertlu żyta, tyleż owsa.[3] W 1765r. miejscowość należała do powiatu mirachowskiego, natomiast w 1773r. Heytuss należał do powiatu kartuskiego.[4]
W 1848 r. Heytusem zarządzał Urząd Domen w Kartuzach, stały tu 3 budynki, mieszkało 31 katolików. Obszar wsi zajmował 1 włókę (1 włóka "nowopolska" (od 1819 r.) = 30 morg = 16,79616 ha). W 1852 r. Joseph Miotk posiadał grunty na Heytusie i w Pomieczynie Królewskim. W 1881 r. jego areał w Pomieczynie Królewskim wynosił 1,69ha. W latach 1867-1905 dzieci z Hejtusa pobierały naukę (początkowo w języku polskim, a od 1873 r. usuwano polski ze szkolnictwa) w elementarnej szkole katolickiej w Pomieczynie Szlacheckim (budynek Jakuba Konkola naprzeciwko obecnego kościoła). Od 1905 r. dzieci z Hejtusa uczyły się w nowej ceglanej szkole elementarnej w Pomieczynie (obecnie ul.Kartuska 16)[5]. W 1905r. mieszkało tu 75 osób. [6]
Już po odzyskaniu niepodległości w 1921 r. na Hejtusie w 10 domach zamieszkiwało 36 mężczyzn i 33 kobiety. Podczas spisu każdy i każda z nich podali wyznanie rzymsko-katolickie i narodowość polską. 15 listopada 1927 r. osada przeszła z sianowskiej parafii do pomieczyńskiej pw. św. Józefa. Żyło tu wówczas 60 osób.
Corocznie w lipcu przez wieś przechodzą pielgrzymi z Chwaszczyna (ósma pielgrzymka w 2013 r.)[7] oraz z Banina (jedenasta pielgrzymka w 2013 r.) do Sianowa na odpust Matki Boskiej Szkaplerznej, Królowej Kaszub. Towarzyszy im w drodze orkiestra dęta.[8] Niedaleko wsi są dwa przysiółki o nazwach: Brazylia i Syberia. Wieś Hejtus graniczy z otuliną Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, natomiast do granic parku są 4 km.[9]
Miejscowość graniczy z gminą Kartuzy. Kilkaset metrów stąd w kierunku północnym przebiega granica powiatu kartuskiego i wejherowskiego (granica gminy Przodkowo z gminą Szemud). Ok.200 m na południe od wspomnianej granicy powiatów znajduje się wzniesienie o wysokości 242,6 m n.p.m. Odległości drogowe : Gdańsk Port Lotniczy( 29km),Gdańsk Wrzeszcz(33km), Gdynia Główna(39km), Wejherowo(30km),Kartuzy(16km), Szymbark(35km), Sianowska Huta(3km), Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Kaszub w Sianowie(7km),Pomieczyno(1,9km).
Odległości do najbliższych jezior: 4,5 km Otalżyno (powierzchnia 79,6ha), 3,5 km Białe(54,6ha) i Czarne, 2,5 km Dębice. Z Pomieczyna na Hejtus prowadzi ulica Słupia [10] W 1951r. państwo Dampc zbudowali ceglaną kapliczkę, która znajduje się przed lasem przy drodze prowadzącej w kierunku Sianowskiej Huty. W 1962r. na Hejtusie zabłysła pierwsza żarówka, pojawiła się elektryczność.
W okolicznych mokradłach znajdują się siedliska żurawia.
Działa tu Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków "Ostoja". Ośrodek w Hejtusie prowadzony jest przez Stowarzyszenie Pomocy Zwierzętom Ostoja, którego siedzibą jest klinika weterynaryjna w Gdyni. Przyjmowane są tu ptaki od wróbla po orła oraz ssaki: jeżowate, wiewiórki, gryzonie z rodziny pilchowatych i zające.[11]
Przez Hejtus przebiega całoroczny szlak do turystyki pieszej, rowerowej i narciarstwa biegowego na odcinku Chwaszczyno - Sianowo[12] Tu bierze początek żółty (3,7 km), czerwony (15 km) i zielony (14,6 km) szlak Nordic Walking[13] Przez Hejtus prowadzi Błękitny Szlak Rowerowy, łączący stację kolejową w Gdańsku-Osowej z Sianowem (34 km)[14]. Hejtus znajduje się również na zielonej trasie rowerowej, tzw Kartuska Przyrodnicza Trasa Rowerowa Kartuzy – Łapalice – Jez. Białe – Pomieczyńska Huta – Sianowo o długości 26,5 km. W odległości ponad 1 km znajduje się droga wojewódzka nr 224. Część tej drogi (Leźno-Pomieczyno) wybudowano w l. 1866-1869.[15], natomiast 5,5 km stąd znajduje się nieczynna dziś linia kolejowa Kartuzy-Lębork (powstała w październiku 1905 r.)[16]
Hejtus jest położony w obrębie obwodu łowieckiego nr 47 "Smolne Błoto" w sektorze VI[17]
Z Hejtusa pochodził Ignacy Wilczewski - polski działacz społeczny w Wolnym Mieście Gdańsku, kolejarz i muzyk, który w 1941 roku poniósł bohaterską śmierć w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen wskutek stanięcia w obronie maltretowanego współwięźnia. Obecnie jego imię nosi skwer w Gdańsku-Siedlcach, położony u zbiegu ulic Kartuskiej, Bema i Zakopiańskiej.[18]
- ↑ J.Belgrau,fragment książki „Wśród dolin i wzgórz”, belgrau.republika.pl
- ↑ Jerzy Schroeder, Pomieczyno.Z dziejów wsi i parafii, Pomieczyno 2006, s.14
- ↑ belgrau.republika.pl
- ↑ W.Heidn, "Die Ortschaften des Kreises Karthaus Westpreussen in der Vergangenheit, Marburg-Lahn 1965
- ↑ Jerzy Schroeder, Pomieczyno...,s.22 i następne
- ↑ www.westpreussen.de
- ↑ portal kartuzy.info ; expresskaszubski.pl
- ↑ www.szwajcaria-kaszubska.pl ; naszekaszuby.pl
- ↑ www.kpk.org.pl/page,362,O_PARKU
- ↑ mapy.geoportal.gov.pl
- ↑ http://www.dziennikbaltycki.pl/artykul/957700,powiat-kartuski-jak-dziala-osrodek-rehabilitacji-dzikich-ptakow-i-malych-ssakow,id,t.html#sondaPodglad www.porp-ostoja.pl
- ↑ www.przodkowo.pl
- ↑ 11.www.zwiedzajkaszuby.pl
- ↑ www.zukowo.pl
- ↑ www.forum.dawnygdansk.pl
- ↑ Kurier Kartuski, wydanie z 17.06.2008r., strona 16
- ↑ http://www.gluszeckartuzy.pl
- ↑ Uchwała Nr X/128/11 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 kwietnia 2011 roku w sprawie nadania nazwy skwerowi (Ignacego Wilczewskiego)