Hejtus

Hejtus

{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	pomorskie
Powiat	kartuski
Gmina	Przodkowo
Liczba ludności (2006)	75
Strefa numeracyjna	(+48) 58
Tablice rejestracyjne	GKA
SIMC
Położenie na mapie brak Brak mapy: pomorskie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | rodzaj miejscowości = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "sekundE", "herb wsi", "minutE", "stopniN", "minutN", "sekundN", "stopniE", "mapa wsi", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Hejtus (kaszb. Hejtuz) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Przodkowo. Wieś jest częścią składową sołectwa Pomieczyno.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

1 km na zachód od Pomieczyna Królewskiego znajduje się osada Hejtus. Nazwa osady w 1773 roku została zapisana jako Heytuss, w 1789r. Heitus, w 1865r. Heytus. Od 1921r. nazywa się Hejtus. Podobnych osad powstawało wiele w XVII i XVIII w. W 1773r. pustkowie opuścił zarządca Deynert i otrzymał je Andrzej Cirocki. W 1820r. stały tutaj 2 królewskie gburstwa, mieszkało tu 12 osób. Jeszcze w 1885r. osada należała do Sianowskiej Huty. Wówczas w 8 domach mieszkało 75 osób.

Według lustracji królewszczyzn z 1664 r. osada Hejtus należała do starostwa mirachowskiego i była królewszczyzną, stanowiła własność króla. W 1701 r. żyło tu 8 luteran i odnotowano dolnoniemiecką nazwę Hejtus, tzn. dom na siano. W 1701r. w osadzie-pustkowiu Heytus(Hytus) odnotowano hutę szkła. Najpierw została tu wybudowana buda na siano, a następnie gospodarstwo i huta szkła. Od 1775r. Sianowo prowadziło księgi parafialne i do tej parafii należał Heytus.. W 1765 r. mieszkał tu Mikołaj Paszeta, który płacił z tego pustkowia 50 złotych pruskich. Jego budynki były w dobrym stanie. Jeśli chodzi o tacę, to ze wsi Pomieczyna i pustkowia Hejtuza każdy powinien dać do Strzepcza księdzu po wiertlu żyta, tyleż owsa. W 1765r. miejscowość należała do powiatu mirachowskiego, natomiast w 1773r. Heytuss należał do powiatu kartuskiego.

W 1848 r. Heytusem zarządzał Urząd Domen w Kartuzach, stały tu 3 budynki, mieszkało 31 katolików. Obszar wsi zajmował 1 włókę (1 włóka "nowopolska" (od 1819 r.) = 30 morg = 16,79616 ha). W 1852 r. Joseph Miotk posiadał grunty na Heytusie i w Pomieczynie Królewskim. Do 1882 r. jego areał ziemi ornej na Heytusie wynosił 1,69ha, zaś w Pomieczynie Królewskim 6,83ha. Ziemie te, wraz z budynkiem mieszkalnym na Heytusie, małym podwórkiem z ogrodem o powierzchni 3/4 morga(ok.0,42ha)oraz stodołą, na mocy umowy sądowej z 24.03.1882r. weszły w skład wspólności ustawowej małżeńskiej Albrechta i Marianny Wilczewskich. Umowa opiewała na rentę dożywotnią na kwotę 1200 marek dla Josepha Miotk i Magdalene z d. Meise. Wspomniane gospodarstwo rolne Wilczewscy sprzedali jakiś czas później Johannowi Schulz. Środki ze sprzedaży pozwoliły im nabyć majątek o powierzchni 82 mórg za zgodą pruskich władz od niemieckiego osadnika Brücknera. Część tego majątku pochodziła od rodziny Hoenego z Pępowa(Pempau). Wskutek pruskich prześladowań Wilczewscy zdecydowali się opuścić Heytus w 1904r. Po 1904r. część gospodarstwa po Wilczewskich na Heytusie nabyło małżeństwo Joseph Schroeder i Rosalia z d. Hoeft.

W III tomie Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wydanego w 1882r., czytamy: Hejtus, inaczej Haytus, wybudowanie do Sianowskiej Huty, powiat kartuski, w okolicy lesistej i piaszczystej, niedaleko traktu bitego lezeńsko-pomieczyńskiego(wejherowskiego), przedtem posiadłość starostwa mirachowskiego, na własność wydana w 1820r. Parafia Sianowo, szkoła Pomieczyno, poczta Kartuzy. Słowa " na własność wydana w 1820r." oznaczają, że tutejsi chłopi z woli króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III zostali uwłaszczeni i otrzymali wolność osobistą.

W latach 1867-1905 dzieci z Hejtusa pobierały naukę (początkowo w języku polskim, a od 1873 r. usuwano polski ze szkolnictwa) w elementarnej szkole katolickiej w Pomieczynie Szlacheckim (budynek Jakuba Konkola naprzeciwko obecnego kościoła). Od 1905 r. dzieci z Hejtusa uczyły się w nowej ceglanej szkole elementarnej w Pomieczynie (obecnie ul.Kartuska 16). W 1905r. mieszkało tu 75 osób.

Już po odzyskaniu niepodległości w 1921 r. na Hejtusie w 10 domach zamieszkiwało 36 mężczyzn i 33 kobiety. Podczas spisu każdy i każda z nich podali wyznanie rzymsko-katolickie i narodowość polską. 15 listopada 1927 r. osada przeszła z sianowskiej parafii do pomieczyńskiej pw. św. Józefa. Żyło tu wówczas 60 osób.

Corocznie w lipcu przez wieś przechodzą pielgrzymi z Chwaszczyna (ósma pielgrzymka w 2013 r.) oraz z Banina (jedenasta pielgrzymka w 2013 r.) do Sianowa na odpust Matki Boskiej Szkaplerznej, Królowej Kaszub. Towarzyszy im w drodze orkiestra dęta. Niedaleko wsi są dwa przysiółki o nazwach: Brazylia i Syberia. Wieś Hejtus graniczy z otuliną Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, natomiast do granic parku są 4 km.

Miejscowość graniczy z gminą Kartuzy. Kilkaset metrów stąd w kierunku północnym przebiega granica powiatu kartuskiego i wejherowskiego (granica gminy Przodkowo z gminą Szemud). Ok.200 m na południe od wspomnianej granicy powiatów znajduje się wzniesienie o wysokości 242,6 m n.p.m. Odległości drogowe  : Gdańsk Port Lotniczy( 29km),Gdańsk Wrzeszcz(33km), Gdynia Główna(39km), Wejherowo(30km),Kartuzy(16km), Szymbark(35km), Sianowska Huta(3km), Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Kaszub w Sianowie(7km),Pomieczyno(1,9km).

Odległości do najbliższych jezior: 4,5 km Otalżyno (powierzchnia 79,6ha), 3,5 km Białe(54,6ha) i Czarne, 2,5 km Dębice. Z Pomieczyna na Hejtus prowadzi ulica Słupia W 1951r. państwo Dampc zbudowali ceglaną kapliczkę, która znajduje się przed lasem przy drodze prowadzącej w kierunku Sianowskiej Huty. W 1962r. na Hejtusie zabłysła pierwsza żarówka, pojawiła się elektryczność.

W okolicznych mokradłach znajdują się siedliska żurawia.

Działa tu Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków "Ostoja". Ośrodek w Hejtusie prowadzony jest przez Stowarzyszenie Pomocy Zwierzętom Ostoja, którego siedzibą jest klinika weterynaryjna w Gdyni. Przyjmowane są tu ptaki od wróbla po orła oraz ssaki: jeżowate, wiewiórki, gryzonie z rodziny pilchowatych i zające.

Przez Hejtus przebiega całoroczny szlak do turystyki pieszej, rowerowej i narciarstwa biegowego na odcinku Chwaszczyno - Sianowo Tu bierze początek żółty (3,7 km), czerwony (15 km) i zielony (14,6 km) szlak Nordic Walking Przez Hejtus prowadzi Błękitny Szlak Rowerowy, łączący stację kolejową w Gdańsku-Osowej z Sianowem (34 km). Hejtus znajduje się również na zielonej trasie rowerowej, tzw Kartuska Przyrodnicza Trasa Rowerowa Kartuzy – Łapalice – Jez. Białe – Pomieczyńska Huta – Sianowo o długości 26,5 km. W odległości ponad 1 km znajduje się droga wojewódzka nr 224. Część tej drogi (Leźno-Pomieczyno) wybudowano w l. 1866-1869., natomiast 5,5 km stąd znajduje się nieczynna dziś linia kolejowa Kartuzy-Lębork (powstała w październiku 1905 r.)

Hejtus jest położony w obrębie obwodu łowieckiego nr 47 "Smolne Błoto" w sektorze VI

Z Hejtusa pochodził Ignacy Wilczewski - polski działacz społeczny w Wolnym Mieście Gdańsku, kolejarz i muzyk, który w 1941 roku poniósł bohaterską śmierć w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen wskutek stanięcia w obronie maltretowanego współwięźnia. Obecnie jego imię nosi skwer w Gdańsku-Siedlcach, położony u zbiegu ulic Kartuskiej, Bema i Zakopiańskiej.