Kula armatnia

Różne rodzaje kul kamiennych, żelaznych i ołowianych znalezione na pokładzie karaki Mary Rose

Mons Meg z pociskami kalibru 560 mm

Kula armatnia (lub po prostu kula) to używany w przeszłości pełny pocisk bez ładunku wybuchowego, wystrzeliwywany z działa. Jak nazwa wskazuje przed wynalezieniem lufy gwintowanej, nadającej pociskowi ruch obrotowy, miała ona kształt sferyczny, a jej średnica była nieco mniejsza niż przekrój lufy działa, z którego miała być wystrzelona. Kule mniejszych kalibrów wykorzystywane były do strzelania z broni strzeleckiej (arkebuz, muszkiet, pistolet).

Kule były pierwotnie sporządzane z gładzonego kamienia, ale od XVI stulecia z żeliwa. Ze względu na kształt były najbardziej precyzyjnymi pociskami, jakie mogły być wystrzeliwywane z gładkolufowych dział, celem kruszenia drewnianych burt statków, murów i obwałowań fortyfikacji, a także jako broń przeciwpiechotna dalekiego zasięgu.

Podobnie jak śrut i lotki kartacza, kula była jednym z używanych do XIX wieku pocisków broni palnej.

Kule były używane w działach okrętowych przez większość epoki statków z napędem żaglowym, a wyparły je dopiero pociski stożkowate, wynalezione w połowie XIX wieku.

Podczas bitew na lądzie kula armatnia mogła powalić wielu żołnierzy stojących jeden za drugim w ciasnych szeregach. Gdy uderzyła o ziemię mogła zacząć się odbijać, zabijając lub raniąc ludzi przy każdym odbiciu.

Niedoskonałość kuli polegała na tym, że nie mogła być (dla uniknięcia zakleszczenia i rozerwania działa) zbyt dobrze dopasowana do przekroju lufy. To powodowało utratę części gazów powstałych przy spalaniu prochu i mogło powodować, że pocisk obijał się o wewnętrzne ściany lufy, opuszczając ją pod dowolnym kątem, nie zawsze zamierzonym przez kanonierów. Temu zapobiegło dopiero wprowadzenie do użycia przybitki.

Kule zostały całkowicie wyparte przez współczesne pociski, tak w broni osobistej jak i w artylerii. Są używane jeszcze tylko w replikach broni historycznej.

Śrutu używa się do dzisiaj w strzelbach.

Zobacz też

• Pocisk
• Kula ognista

Bibliografia

• Charles Boutell: Arma and Armour in Antiquity and the Middle Ages, Combined Books 1996, ISBN 0-938289-61-6

Linki Zewnętrzne

• wagomiar - średnica kuli - artyleria XIX w. wybranych krajów
• Zdjęcie kuli armatniej