Bal w Operze (poemat): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Popups: Ujednoznacznienie linku z Katastrofizm na Katastrofizm (kultura), |
|||
Linia 2: | Linia 2: | ||
| tytuł = Bal w Operze |
| tytuł = Bal w Operze |
||
| autor = [[Julian Tuwim]] |
| autor = [[Julian Tuwim]] |
||
| tytuł oryg = |
| tytuł oryg = |
||
| grafika = [[Plik:Witkacy Julian Tuwim.jpg|250px]] |
| grafika = [[Plik:Witkacy Julian Tuwim.jpg|250px]] |
||
| opis grafiki = |
| opis grafiki = |
||
| kraj oryg wyd = [[Polska]] |
| kraj oryg wyd = [[Polska]] |
||
| język oryg wyd = polski |
| język oryg wyd = polski |
||
| data I wyd oryg= [[1946]] (fragmenty w tygodniku „''[[Szpilki (czasopismo)|Szpilki]]''”)<br />[[1982]] (całość) |
| data I wyd oryg= [[1946]] (fragmenty w tygodniku „''[[Szpilki (czasopismo)|Szpilki]]''”)<br />[[1982]] (całość) |
||
| wydawca oryg = |
| wydawca oryg = |
||
| tematyka = |
| tematyka = |
||
| typ utworu = [[poemat]]<br />[[pamflet]]<ref name="kwiatkowski 176"/><br />[[satyra]]<ref name="kwiatkowski 176"/> |
| typ utworu = [[poemat]]<br />[[pamflet]]<ref name="kwiatkowski 176"/><br />[[satyra]]<ref name="kwiatkowski 176"/> |
||
| data I wyd pol = |
| data I wyd pol = |
||
| I wydawca pol = |
| I wydawca pol = |
||
| tłumacz = |
| tłumacz = |
||
| poprzednia = |
| poprzednia = |
||
| następna = |
| następna = |
||
| source = |
| source = |
||
}} |
}} |
||
'''Bal w Operze''' – [[ |
'''Bal w Operze''' – [[Katastrofizm (kultura)|katastroficzny]] [[poemat]] [[Julian Tuwim|Juliana Tuwima]], przez wielu krytyków oceniany jako arcydzieło XX-wiecznej literatury polskiej oraz najwybitniejsze ówczesne dzieło [[satyra|satyryczne]]<ref name="miłosz">[http://wyborcza.pl/1,75475,327994.html Cz. Miłosz, ''"Bal w Operze". Apokalipsa według Juliana Tuwima'']</ref><ref name="kwiatkowski 176">{{cytuj książkę | autor= Jerzy Kwiatkowski | tytuł= Dwudziestolecie międzywojenne | rozdział= Poezja "pierwszego wyrazu" | rok=2001 | wydawca=PWN | miejsce=Warszawa | strony=176 | isbn=83-01-13007-5}}</ref>; napisany w 1936, w całości wydany dopiero w 1982 roku. |
||
Przyczyną powstania poematu był ostry sprzeciw Tuwima wobec rodzącego się w [[lata 20. XX wieku|latach dwudziestych]] [[faszyzm]]u i [[sanacja|sanacji]], a według [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]] także obrzydzenie zaobserwowanym przez Tuwima zezwierzęceniem współczesnego mu świata, pogoń władzy za „pieniądzem, seksem i obżarstwem”<ref name="miłosz"/>. Dzieło wywołało w swoim czasie kontrowersje w związku z postawieniem obok siebie treści religijnych, czerpanych z [[Apokalipsa świętego Jana|Apokalipsy świętego Jana]], oraz licznych wulgaryzmów, scen wyuzdania czy moralnego zepsucia. Miłosz sugeruje, że w ten sposób poeta pragnął stworzyć nowoczesną odmianę prowokacyjnych zawołań pierwszych [[chrześcijaństwo|chrześcijan]] do opuszczenia marności tego świata<ref name="miłosz"/>. Szczególnie podkreślanym walorem utworu jest warstwa językowa i kompozycyjna; obok fragmentów [[realizm|realistycznych]] występują zupełnie [[fantastyka|fantastyczne]], często zaś od tonu [[burleska|błazenady]] i żartu słownego autor przechodzi do ekspozycji przemocy i destrukcji. |
Przyczyną powstania poematu był ostry sprzeciw Tuwima wobec rodzącego się w [[lata 20. XX wieku|latach dwudziestych]] [[faszyzm]]u i [[sanacja|sanacji]], a według [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]] także obrzydzenie zaobserwowanym przez Tuwima zezwierzęceniem współczesnego mu świata, pogoń władzy za „pieniądzem, seksem i obżarstwem”<ref name="miłosz"/>. Dzieło wywołało w swoim czasie kontrowersje w związku z postawieniem obok siebie treści religijnych, czerpanych z [[Apokalipsa świętego Jana|Apokalipsy świętego Jana]], oraz licznych wulgaryzmów, scen wyuzdania czy moralnego zepsucia. Miłosz sugeruje, że w ten sposób poeta pragnął stworzyć nowoczesną odmianę prowokacyjnych zawołań pierwszych [[chrześcijaństwo|chrześcijan]] do opuszczenia marności tego świata<ref name="miłosz"/>. Szczególnie podkreślanym walorem utworu jest warstwa językowa i kompozycyjna; obok fragmentów [[realizm|realistycznych]] występują zupełnie [[fantastyka|fantastyczne]], często zaś od tonu [[burleska|błazenady]] i żartu słownego autor przechodzi do ekspozycji przemocy i destrukcji. |
||
Linia 41: | Linia 41: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [http://monika.univ.gda.pl/~literat/balwop/poemat.htm Pełny tekst poematu Tuwima] |
* [http://monika.univ.gda.pl/~literat/balwop/poemat.htm Pełny tekst poematu Tuwima] |
||
[[Kategoria:Polskie utwory poetyckie]] |
[[Kategoria:Polskie utwory poetyckie]] |
Wersja z 01:15, 17 lis 2015
Autor | |
---|---|
Typ utworu | |
Wydanie oryginalne | |
Język |
{{{język}}} |
Bal w Operze – katastroficzny poemat Juliana Tuwima, przez wielu krytyków oceniany jako arcydzieło XX-wiecznej literatury polskiej oraz najwybitniejsze ówczesne dzieło satyryczne[2][1]; napisany w 1936, w całości wydany dopiero w 1982 roku.
Przyczyną powstania poematu był ostry sprzeciw Tuwima wobec rodzącego się w latach dwudziestych faszyzmu i sanacji, a według Czesława Miłosza także obrzydzenie zaobserwowanym przez Tuwima zezwierzęceniem współczesnego mu świata, pogoń władzy za „pieniądzem, seksem i obżarstwem”[2]. Dzieło wywołało w swoim czasie kontrowersje w związku z postawieniem obok siebie treści religijnych, czerpanych z Apokalipsy świętego Jana, oraz licznych wulgaryzmów, scen wyuzdania czy moralnego zepsucia. Miłosz sugeruje, że w ten sposób poeta pragnął stworzyć nowoczesną odmianę prowokacyjnych zawołań pierwszych chrześcijan do opuszczenia marności tego świata[2]. Szczególnie podkreślanym walorem utworu jest warstwa językowa i kompozycyjna; obok fragmentów realistycznych występują zupełnie fantastyczne, często zaś od tonu błazenady i żartu słownego autor przechodzi do ekspozycji przemocy i destrukcji.
Do dziś interpretatorzy Balu w Operze dzielą się na tych, którzy widzą w nim Tuwimowską diagnozę kataklizmu jedynie pewnej formacji polityczno-społecznej, i tych, którzy dopatrują się w nim wizji religijnej ostatecznego upadku świata i człowieka, swoistą „modlitwę do Boga o nieistnienie”[2].
Treść
Poemat składa się ze wstępu, który stanowi cytat z Apokalipsy świętego Jana [Ap 18, 4-5] oraz jedenastu rozdziałów, połączonych w dość luźny związek przyczynowo skutkowy i zarys fabuły. Świat przedstawiony rozłożony jest na trzy plany: tytułowy bal, wioskę oraz miasto. Obok scen realistycznych, widocznych zwłaszcza we fragmentach z życia codziennego XX-wiecznej Polski, występują sceny fantastyczne, mityczne wręcz.
Styl i forma poetycka
U Tuwima sprawa przedstawiała się prościej. Wystąpił on tu jako najwybitniejszy przedstawiciel wzmagającej się w tych latach satyry politycznej (...). Bal w Operze to bardzo ostry – i znakomity, pełen językowej wynalazczości i maestrii, choć miejscami dość wulgarny, pamflet na sanację i na kapitalizm, pamflet ujęty w karykaturalno-groteskową hiperbolę o katastroficznym wymiarze[1].
Dzieło uznaje się powszechnie za punkt kulminacyjny twórczości Tuwima, który później miał nie pisać już utworów tak wybitnych (choć jest to opinia, a niekoniecznie fakt). Doceniono, iż poeta nie oparł satyry na dydaktycznym pouczeniu, ale na takich środkach jak: inwektywa, wyrazistość przekazu, groteskowy opis, absurd. Inną zaletą utworu jest warstwa leksykalna, w której pojawiają się słowa egzotyczne (egzotyzmy), wulgaryzmy, potocyzmy czy makaronizmy.
Ta właśnie sytuacja: proroctwa typu starotestamentowego, nie – kasandrycznego, odróżnia Bal w Operze od większości innych utworów katastroficznych[3].
Wymowa dzieła
Interpretacja Balu w Operze nie jest zgodna wśród ważniejszych krytyków. Rozbieżności dotyczą przede wszystkim wątku głównego dzieła, tytułowego balu, który dzieli badaczy na tych, którzy widzą go w świetle politycznym a tych, którzy upatrują w nim wątków religijnych i metafizycznych. Podczas gdy jedni widzą w katastrofizmie Tuwima zapowiedź kataklizmu jedynie pewnej formacji polityczno-społecznej[1], inni dopatrują się w nim widocznej wizji zagłady całej ludzkości, wręcz „modlitwy o nieistnienie”[2].
- ↑ a b c d e Poezja "pierwszego wyrazu". W: Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa: PWN, 2001, s. 176. ISBN 83-01-13007-5.
- ↑ a b c d e Cz. Miłosz, "Bal w Operze". Apokalipsa według Juliana Tuwima
- ↑ Poezja "pierwszego wyrazu". W: Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa: PWN, 2001, s. 177. ISBN 83-01-13007-5.