Muda (zarządzanie): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:40, 25 wrz 2016

Wynikiem nadprodukcji są zapasy.

Muda (jap. 無駄) – japońskie słowo (dosłownie „bezużyteczny, daremny, zbędny”) używane w systemie produkcyjnym Toyoty (ang. Toyota Production System) oraz w lean management (szczupłym zarządzaniu) dla określenia każdej czynności, która zużywa zasoby, lecz nie dodaje wartości dla zewnętrznego lub wewnętrznego klienta. W polskiej literaturze zarządzania słowo muda tłumaczone jest jako „strata”^[1] lub „marnotrawstwo”^[2].

Muda jest jednym z trzech – obok mura (nieregularność) i muri (nadmierne obciążenie pracą) – podstawowych rodzajów nieefektywnych działań w szczupłym zarządzaniu. Wyeliminowanie mudy ze wszystkich procesów w organizacji pozwala wzmocnić jej konkurencyjność, między innymi dzięki lepszemu wykorzystywaniu dostępnych zasobów, podniesieniu wydajności pracy oraz obniżeniu kosztów wytworzenia produktów lub usług.

Rodzaje mudy

W wydanej w 1978 w Japonii i 1988 w Stanach Zjednoczonych książce Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production^[a] Taiichi Ohno, uważany za twórcę systemu produkcyjnego Toyoty, wskazał siedem rodzajów mudy występujących w działalności produkcyjnej. Z czasem klasyczna lista siedmiu strat Ohno znalazła także zastosowanie w sektorach usługowych^[3]. Zaczęła być ona również uzupełniana o jeszcze jeden rodzaj marnotrawstwa − niewykorzystany potencjał pracowników^[4]. Stąd współcześnie w lean management definiowanych jest zwykle osiem rodzajów mudy^[5]:

Nadprodukcja (ang. waste of overproduction) – wytwarzanie produktów, usług lub informacji w oderwaniu od zgłaszanego popytu, to znaczy z wyprzedzeniem lub w ilości większej niż niezbędna. Produkowanie w nadmiarze jest niezgodne z kluczową dla systemu produkcyjnego Toyoty metodą just-in-time. Taiichi Ohno uważał nadprodukcję za najgroźniejszy rodzaj marnotrawstwa^[6], gdyż prowadzi ona do powstawania innych rodzajów mudy (przede wszystkim zapasów)^[b].

Nadmierne zapasy (ang. waste of inventory) – większa niż niezbędne minimum ilość surowców, półproduktów, pracy w toku oraz wyrobów gotowych. Obecność zapasów jest konsekwencją nadprodukcji. Zapasy „zamrażają“ środki finansowe, które mogłyby zostać przeznaczone na inne cele^[7]. Zwiększają także ryzyko przypadkowego zniszczenia, uszkodzenia i starzenia się produktów oraz generują dodatkowe koszty transportu i magazynowania. Posiadanie nadmiernych zapasów pozwala maskować problemy w przedsiębiorstwie m.in. z jakością produktów, nierzetelnymi dostawcami i złym stanem technicznym maszyn.

Błędy i wady jakościowe (ang. waste of defects) – wadliwe produkty lub niewłaściwie wykonane usługi, i związana z tym konieczność m.in. dodatkowych inspekcji, ponownego wytworzenia, naprawy lub wymiany wadliwego produktu oraz czas poświęcony na odpowiadanie na reklamacje klientów. Do tej kategorii strat zaliczana jest każda praca lub czynność, która nie została wykonana z wynikiem pozytywnym za pierwszym razem i musiała zostać powtórzona.

Oczekiwanie (ang. waste of waiting) – niepotrzebne oczekiwanie produktu w procesie dodawania wartości lub oczekiwanie maszyn lub ludzi na potrzebne materiały, narzędzia, instrukcje lub informacje niezbędne do wykonania pracy. W procesach administracyjnych jest to m.in. oczekiwanie na decyzje, podpisy, zezwolenia, zaświadczenia, a także kolejki (np. w urzędach i placówkach służby zdrowia)^[7].

Nadmierne przetwarzanie (ang. waste of overprocessing) – każda czynność, która nie jest niezbędna do wytworzenia produktu lub usługi o wymaganych przez klienta parametrach i poziomie jakości. Zastosowanie zaawansowanych i drogich technologii, maszyn, narzędzi informatycznych etc. w sytuacji, kiedy do osiągnięcia tego samego wyniku wystarczyłyby prostsze i tańsze. Podpisy, dokumenty, zaświadczenia, zgody przełożonych, które nie są niezbędne do wykonania zadania. Zbędne podróże służbowe, raporty, kontrole czy też niepotrzebnie zwoływane zebrania^[7].

Zbędny transport (ang. waste of transportation) – niepotrzebne przemieszczanie produktów lub materiałów zarówno w obrębie organizacji, jak i między organizacjami. Podobnie jak w przypadku zapasów, transport generuje dodatkowe koszty oraz zwiększa ryzyko zniszczenia lub uszkodzenia produktów.

Zbędny ruch (ang. waste of motion) – każdy zbędny wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w trakcie wykonywania pracy (chodzenie, sięganie po przedmioty, schylanie się, przechodzenie z miejsca na miejsce) wynikający najczęściej z niewłaściwej organizacji lub nieprawidłowego zaprojektowania stanowiska pracy.

Niewykorzystany potencjał pracowników (ang. waste of untapped human potential) – niewykorzystywanie przez organizację pomysłów, kreatywności, kompetencji, talentów, a także dostępnego czasu pracy jej pracowników, oraz wykonywanie przez nich zadań poniżej ich kompetencji^[7]; niesłuchanie pracowników i przekonanie, że tylko kierownicy mogą mieć dobre pomysły^[4].

W celu łatwiejszego zapamiętania klasycznych siedmiu rodzajów mudy w języku angielskim stosowany jest akronim TIM WOOD (transportation, inventory, motion, waiting, overproduction, overprocessing, defects)^[3].

Jednym z ważniejszych narzędzi stosowanych w szczupłym zarządzaniu do identyfikacji mudy jest „mapowanie strumienia wartości” (ang. value stream mapping)^[8].

Podział mudy

W literaturze spotyka się także dodatkowy podział na mudę pierwszego typu (czynności niedodające wartości, ale potrzebne i niedające się szybko wyeliminować – najczęściej wynikają one ze stosowanej technologii) oraz mudę drugiego typu (czynności zbędne, które mogą − i powinny − zostać wyeliminowane niezwłocznie)^[9].

↑ Wydanie polskie: Taiichi Ohno: System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę. Wrocław: ProdPress.com, 2008, s. 22. ISBN 978-83-926020-8-8.
↑ W lean management istnieją sytuacje, kiedy produkowanie z niewielkim wyprzedzeniem nie jest marnotrawstwem. Jest tak w niektórych przypadkach poziomowania produkcji (jap. heijunka). Zob. np. Jeffrey K. Liker, David P. Meier: Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2011, s. 203−204. ISBN 978-83-62195-37-4.

↑ Jeffrey K. Liker, David P. Meier: Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2011, s. 59−85. ISBN 978-83-62195-37-4.
↑ Irena Sobańska (red.): Lean accounting. Integralny system lean management. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2013, s. 40. ISBN 978-83-264-4336-7.
↑ ^a ^b John Bicheno, Matthias Holweg: The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition). Buckingham: Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books, 2009, s. 21. ISBN 978-0-9541244-5-8.
↑ ^a ^b John Bicheno, Matthias Holweg: The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition). Buckingham: Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books, 2009, s. 24. ISBN 978-0-9541244-5-8.
↑ Jeffrey K. Liker: Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2005, s. 67–68. ISBN 978-83-88970-92-4.
↑ Taiichi Ohno: System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę. Wrocław: ProdPress.com, 2008, s. 17. ISBN 978-83-926020-8-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Adrian Grycuk: Lean Government, czyli koncepcja szczupłego zarządzania w administracji publicznej. [w:] Analizy BAS [on-line]. Biuro Analiz Sejmowych, 4 lutego 2011. s. 3. [dostęp 2015-06-10].
↑ Mark Rother, John Shook: Learning to see: value stream mapping to create value and eliminate muda. Brookline: Lean Enterprise Institute, 1999, s. 4. ISBN 0-9667843-0-8.
↑ Chet Marchwiński, John Shook, Alexis Schroeder: Leksykon Lean. Ilustrowany słownik pojęć z zakresu Lean Management. Wrocław: Wydawnictwo Lean Enterprise Institute Polska, 2010, s. 49. ISBN 978-83-926554-5-9.

Bibliografia

Artur V. Hill: The Encyclopedia of Operations Management. FT Press, 2011, s. 16–17, 230. ISBN 0-13-288370-8.
Masaaki Imai: Gemba kaizen. Zdroworozsądkowe, niskokosztowe podejście do zarządzania. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2006, s. 115–121. ISBN 83-88970-77-1.
Jeffrey K. Liker: Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2005, s. 65–68. ISBN 978-83-88970-92-4.

[3] Wydanie polskie: Taiichi Ohno: System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę. Wrocław: ProdPress.com, 2008, s. 22. ISBN 978-83-926020-8-8.

[8] W lean management istnieją sytuacje, kiedy produkowanie z niewielkim wyprzedzeniem nie jest marnotrawstwem. Jest tak w niektórych przypadkach poziomowania produkcji (jap. heijunka). Zob. np. Jeffrey K. Liker, David P. Meier: Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2011, s. 203−204. ISBN 978-83-62195-37-4.

[1] Jeffrey K. Liker, David P. Meier: Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2011, s. 59−85. ISBN 978-83-62195-37-4.

[2] Irena Sobańska (red.): Lean accounting. Integralny system lean management. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2013, s. 40. ISBN 978-83-264-4336-7.

[Bicheno21-4] John Bicheno, Matthias Holweg: The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition). Buckingham: Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books, 2009, s. 21. ISBN 978-0-9541244-5-8.

[Bicheno24-5] John Bicheno, Matthias Holweg: The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition). Buckingham: Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books, 2009, s. 24. ISBN 978-0-9541244-5-8.

[6] Jeffrey K. Liker: Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes, 2005, s. 67–68. ISBN 978-83-88970-92-4.

[7] Taiichi Ohno: System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę. Wrocław: ProdPress.com, 2008, s. 17. ISBN 978-83-926020-8-8.

[Grycuk3-9] Adrian Grycuk: Lean Government, czyli koncepcja szczupłego zarządzania w administracji publicznej. [w:] Analizy BAS [on-line]. Biuro Analiz Sejmowych, 4 lutego 2011. s. 3. [dostęp 2015-06-10].

[10] Mark Rother, John Shook: Learning to see: value stream mapping to create value and eliminate muda. Brookline: Lean Enterprise Institute, 1999, s. 4. ISBN 0-9667843-0-8.

[11] Chet Marchwiński, John Shook, Alexis Schroeder: Leksykon Lean. Ilustrowany słownik pojęć z zakresu Lean Management. Wrocław: Wydawnictwo Lean Enterprise Institute Polska, 2010, s. 49. ISBN 978-83-926554-5-9.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[9]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:BMW Leipzig MEDIA 050719 Download Montage 2 max.jpg|thumb|Nadprodukcja jest niezgodna z, będącym standardem w sektorze motoryzacyjnym, systemem ''[[Just-in-time (produkcja)|just-in-time]]]]
+[[Plik:BMW Leipzig MEDIA 050719 Download Montage 2 max.jpg|thumb|Nadprodukcja jest niezgodna z, będącą standardem w sektorze motoryzacyjnym, metodą ''[[Just-in-time (produkcja)|just-in-time]]''.]]
-[[Plik:Isfahan-Steel-Profile-Factory.jpg|thumb|Wynikiem nadprodukcji są zapasy]]
+[[Plik:Isfahan-Steel-Profile-Factory.jpg|thumb|Wynikiem nadprodukcji są zapasy.]]
-[[Plik:US Navy 040226-N-8273J-169 Working with a local bakery, Culinary Specialist 3rd Class Nickie Amoroso, of Delta, Colo., prepares pastries.jpg|thumb|''Muda'' ruchu to każdy niepotrzebny wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w czasie pracy]]
+[[Plik:US Navy 040226-N-8273J-169 Working with a local bakery, Culinary Specialist 3rd Class Nickie Amoroso, of Delta, Colo., prepares pastries.jpg|thumb|''Muda'' ruchu to każdy niepotrzebny wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w czasie pracy.]]
-[[Plik:Arbetsmiljo (3).jpg|thumb|''Muda'' transportu występuje najczęściej w przedsiębiorstwach produkcyjnych i logistycznych]]
+[[Plik:Arbetsmiljo (3).jpg|thumb|''Muda'' transportu występuje najczęściej w przedsiębiorstwach produkcyjnych i logistycznych.]]
-[[Plik:Arbetsmiljo (2).jpg|thumb|Wraz ze wzrostem znaczenia wiedzy niewykorzystany potencjał pracowników zaczął być uznawany za jeden z najważniejszych rodzajów ''mudy'']]
+[[Plik:Arbetsmiljo (2).jpg|thumb|Wraz ze wzrostem znaczenia wiedzy niewykorzystany potencjał pracowników zaczął być uznawany za jeden z najważniejszych rodzajów ''mudy''.]]
-{{nihongo|'''Muda'''|無駄| „bezużyteczny”, „daremny”, „zbędny”, ang. ''waste''}} – japońskie słowo używane w [[Toyota Production System|Systemie Produkcyjnym Toyoty]] (ang. ''Toyota Production System'', TPS) oraz w ''[[lean management]]'' (szczupłym zarządzaniu) dla określenia każdej czynności, która zużywa zasoby, lecz nie dodaje wartości dla zewnętrznego lub wewnętrznego klienta. W polskiej literaturze zarządzania słowo ''muda'' tłumaczone jest jako '''''strata'''''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 59−85 | isbn = 978-83-62195-37-4 | nazwisko2 = Meier | imię2 = David P.}}</ref> lub '''marnotrawstwo'''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Sobańska (red.) | imię = Irena | tytuł = Lean accounting. Integralny system lean management | wydawca = Wolters Kluwer Polska | miejsce = Warszawa | data = 2013 | strony = 40 | isbn = 978-83-264-4336-7}}</ref>.
+{{nihongo|'''Muda'''|無駄}} – japońskie słowo (dosłownie „bezużyteczny, daremny, zbędny”) używane w [[Toyota Production System|systemie produkcyjnym Toyoty]] (ang. ''Toyota Production System'') oraz w ''[[lean management]]'' (szczupłym zarządzaniu) dla określenia każdej czynności, która zużywa zasoby, lecz nie dodaje wartości dla zewnętrznego lub wewnętrznego klienta. W polskiej literaturze zarządzania słowo ''muda'' tłumaczone jest jako „strata”<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 59−85 | isbn = 978-83-62195-37-4 | nazwisko2 = Meier | imię2 = David P.}}</ref> lub „marnotrawstwo”<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Sobańska (red.) | imię = Irena | tytuł = Lean accounting. Integralny system lean management | wydawca = Wolters Kluwer Polska | miejsce = Warszawa | data = 2013 | strony = 40 | isbn = 978-83-264-4336-7}}</ref>.
-''Muda'' wraz z ''mura'' (nieregularność) i ''muri'' (nadmierne obciążenie pracą) jest jednym z trzech podstawowych rodzajów nieefektywnych działań w szczupłym zarządzaniu.  Wyeliminowanie ''muda'' ze wszystkich procesów w organizacji pozwala wzmocnić jej konkurencyjność dzięki m.in. lepszemu wykorzystywaniu dostępnych zasobów, podniesieniu [[Wydajność pracy|wydajności pracy]] oraz obniżeniu kosztów wytworzenia produktów lub usług.
+''Muda'' jest jednym z trzech – obok ''mura'' (nieregularność) i ''muri'' (nadmierne obciążenie pracą) – podstawowych rodzajów nieefektywnych działań w szczupłym zarządzaniu.  Wyeliminowanie ''mudy'' ze wszystkich procesów w organizacji pozwala wzmocnić jej konkurencyjność, między innymi dzięki lepszemu wykorzystywaniu dostępnych zasobów, podniesieniu [[Wydajność pracy|wydajności pracy]] oraz obniżeniu kosztów wytworzenia produktów lub usług.
 == Rodzaje ''mudy'' ==
-W wydanej w 1978 w [[Japonia|Japonii]] i 1988 w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] książce ''Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production''<ref group="uwaga">W wydaniu polskim zob.:{{cytuj książkę | nazwisko = Ohno | imię = Taiichi | tytuł = System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę | wydawca = ProdPress.com | miejsce = Wrocław | data = 2008 | strony = 22 | isbn = 978-83-926020-8-8}}</ref> uważany za twórcę TPS [[Taiichi Ōno|Taiichi Ohno]] wskazał siedem rodzajów ''mudy'', występujących w działalności produkcyjnej. Z czasem klasyczna lista siedmiu strat Ohno znalazła także zastosowanie w sektorach usługowych<ref name="Bicheno21">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bicheno | imię = John | tytuł = The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition) | wydawca = Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books | miejsce = Buckingham | data = 2009 | strony = 21 | isbn = 978-0-9541244-5-8 | nazwisko2 = Holweg | imię2 = Matthias}}</ref>. Zaczęła być ona również uzupełniana o jeszcze jeden rodzaj marnotrawstwa − niewykorzystany potencjał pracowników<ref name="Bicheno24">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bicheno | imię = John | tytuł = The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition) | wydawca = Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books | miejsce = Buckingham | data = 2009 | strony = 24 | isbn = 978-0-9541244-5-8 | nazwisko2 = Holweg | imię2 = Matthias}}</ref>. Stąd współcześnie w ''lean management'' definiowanych jest zwykle osiem rodzajów ''mudy''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 67–68 | isbn = 978-83-88970-92-4}}</ref>:
+W wydanej w 1978 w Japonii i 1988 w Stanach Zjednoczonych książce ''Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production''<ref group="uwaga">Wydanie polskie: {{cytuj książkę | nazwisko = Ohno | imię = Taiichi | tytuł = System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę | wydawca = ProdPress.com | miejsce = Wrocław | data = 2008 | strony = 22 | isbn = 978-83-926020-8-8}}</ref> [[Taiichi Ōno|Taiichi Ohno]], uważany za twórcę systemu produkcyjnego Toyoty, wskazał siedem rodzajów ''mudy'' występujących w działalności produkcyjnej. Z czasem klasyczna lista siedmiu strat Ohno znalazła także zastosowanie w sektorach usługowych<ref name="Bicheno21">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bicheno | imię = John | tytuł = The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition) | wydawca = Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books | miejsce = Buckingham | data = 2009 | strony = 21 | isbn = 978-0-9541244-5-8 | nazwisko2 = Holweg | imię2 = Matthias}}</ref>. Zaczęła być ona również uzupełniana o jeszcze jeden rodzaj marnotrawstwa − niewykorzystany potencjał pracowników<ref name="Bicheno24">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bicheno | imię = John | tytuł = The Lean Toolbox. The Essential Guide to Lean Transformation (4th edition) | wydawca = Production and Inventory Control, Systems and Industrial Engineering Books | miejsce = Buckingham | data = 2009 | strony = 24 | isbn = 978-0-9541244-5-8 | nazwisko2 = Holweg | imię2 = Matthias}}</ref>. Stąd współcześnie w ''lean management'' definiowanych jest zwykle osiem rodzajów ''mudy''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 67–68 | isbn = 978-83-88970-92-4}}</ref>:
-'''Nadprodukcja''' (ang. ''waste of overproduction'') – wytwarzanie produktów, usług lub informacji w oderwaniu od zgłaszanego [[popyt]]u tj. z wyprzedzeniem, lub w większej ilości, niż jest to niezbędne. Produkowanie w nadmiarze jest niezgodne z kluczowym dla TPS systemem ''[[Just-in-time (produkcja)|just-in-time]]''. Taiichi Ohno uważał nadprodukcję za najgroźniejszy rodzaj marnotrawstwa<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Ohno | imię = Taiichi | tytuł = System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę | wydawca = ProdPress.com | miejsce = Wrocław | data = 2008 | strony = 17 | isbn = 978-83-926020-8-8}}</ref>, gdyż prowadzi ona do powstawania innych rodzajów ''mudy'' (przede wszystkim zapasów)<ref group="uwaga">W ''lean management'' istnieją sytuacje, kiedy produkowanie z niewielkim wyprzedzeniem nie jest marnotrawstwem. Jest tak w niektórych przypadkach poziomowania produkcji (jap. ''heijunka''). Zob. np. {{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 203−204 | isbn = 978-83-62195-37-4 | nazwisko2 = Meier | imię2 = David P.}}</ref>.
+'''Nadprodukcja''' (ang. ''waste of overproduction'') – wytwarzanie produktów, usług lub informacji w oderwaniu od zgłaszanego [[popyt]]u, to znaczy z wyprzedzeniem lub w ilości większej niż niezbędna. Produkowanie w nadmiarze jest niezgodne z kluczową dla systemu produkcyjnego Toyoty metodą ''[[Just-in-time (produkcja)|just-in-time]]''. Taiichi Ohno uważał nadprodukcję za najgroźniejszy rodzaj marnotrawstwa<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Ohno | imię = Taiichi | tytuł = System Produkcyjny Toyoty. Więcej niż produkcja na dużą skalę | wydawca = ProdPress.com | miejsce = Wrocław | data = 2008 | strony = 17 | isbn = 978-83-926020-8-8}}</ref>, gdyż prowadzi ona do powstawania innych rodzajów ''mudy'' (przede wszystkim zapasów)<ref group="uwaga">W ''lean management'' istnieją sytuacje, kiedy produkowanie z niewielkim wyprzedzeniem nie jest marnotrawstwem. Jest tak w niektórych przypadkach poziomowania produkcji (jap. ''heijunka''). Zob. np. {{cytuj książkę | nazwisko = Liker | imię = Jeffrey K. | tytuł = Droga Toyoty Fieldbook. Praktyczny przewodnik wdrażania 4P Toyoty | wydawca = Wydawnictwo MT Biznes | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 203−204 | isbn = 978-83-62195-37-4 | nazwisko2 = Meier | imię2 = David P.}}</ref>.
-'''Nadmierne zapasy''' (ang. ''waste of inventory'') – większa, niż niezbędne minimum, ilość surowców, półproduktów, pracy w toku oraz wyrobów gotowych. Obecność zapasów jest konsekwencją nadprodukcji. Zapasy „zamrażają“ środki finansowe, które mogłyby zostać przeznaczone na inne cele<ref name="Grycuk3"/>. Zwiększają także ryzyko przypadkowego zniszczenia, uszkodzenia i starzenia się produktów oraz generują dodatkowe koszty transportu i magazynowania. Posiadanie nadmiernych zapasów pozwala maskować problemy w przedsiębiorstwie m.in. z jakością produktów, nierzetelnymi dostawcami i złym stanem technicznym maszyn.
+'''Nadmierne zapasy''' (ang. ''waste of inventory'') – większa niż niezbędne minimum ilość surowców, półproduktów, pracy w toku oraz wyrobów gotowych. Obecność zapasów jest konsekwencją nadprodukcji. Zapasy „zamrażają“ środki finansowe, które mogłyby zostać przeznaczone na inne cele<ref name="Grycuk3"/>. Zwiększają także ryzyko przypadkowego zniszczenia, uszkodzenia i starzenia się produktów oraz generują dodatkowe koszty transportu i magazynowania. Posiadanie nadmiernych zapasów pozwala maskować problemy w przedsiębiorstwie m.in. z jakością produktów, nierzetelnymi dostawcami i złym stanem technicznym maszyn.
 '''Błędy i wady jakościowe''' (ang. ''waste of defects'') – wadliwe produkty lub niewłaściwie wykonane usługi, i związana z tym konieczność m.in. dodatkowych inspekcji, ponownego wytworzenia, naprawy lub wymiany wadliwego produktu oraz czas poświęcony na odpowiadanie na reklamacje klientów. Do tej kategorii strat zaliczana jest każda praca lub czynność, która nie została wykonana z wynikiem pozytywnym za pierwszym razem i musiała zostać powtórzona.
@@ Linia 19: / Linia 19: @@
 '''Oczekiwanie'''  (ang. ''waste of waiting'') – niepotrzebne oczekiwanie produktu w procesie dodawania wartości lub oczekiwanie maszyn lub ludzi na potrzebne materiały, narzędzia, instrukcje lub informacje niezbędne do wykonania pracy. W procesach administracyjnych jest to m.in. oczekiwanie na decyzje, podpisy, zezwolenia, zaświadczenia, a także kolejki (np. w urzędach i placówkach służby zdrowia)<ref name="Grycuk3">{{Cytuj stronę | url = http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/74C86809F06F1A8AC12578B1004385C3/$file/Analiza_%20BAS_2011_47%20(2).pdf | tytuł = Lean Government, czyli koncepcja szczupłego zarządzania w administracji publicznej | nazwisko = Grycuk | imię = Adrian | data = 4 lutego 2011 | praca = [[Analizy BAS]] | opublikowany = Biuro Analiz Sejmowych | strony = 3 | data dostępu = 2015-06-10}}</ref>.
-'''Nadmierne przetwarzanie''' (ang. ''waste of over-processing'') – każda czynność, która nie jest niezbędna do wytworzenia produktu lub usługi o wymaganych przez klienta parametrach i poziomie jakości. Zastosowanie zaawansowanych i drogich technologii, maszyn, narzędzi informatycznych etc. w sytuacji, kiedy do osiągnięcia tego samego wyniku wystarczyłyby prostsze i tańsze. Podpisy, dokumenty, zaświadczenia, zgody przełożonych, które nie są niezbędne do wykonania zadania. Zbędne podróże służbowe, raporty, kontrole czy też niepotrzebnie zwoływane zebrania<ref name="Grycuk3"/>.
+'''Nadmierne przetwarzanie''' (ang. ''waste of overprocessing'') – każda czynność, która nie jest niezbędna do wytworzenia produktu lub usługi o wymaganych przez klienta parametrach i poziomie jakości. Zastosowanie zaawansowanych i drogich technologii, maszyn, narzędzi informatycznych etc. w sytuacji, kiedy do osiągnięcia tego samego wyniku wystarczyłyby prostsze i tańsze. Podpisy, dokumenty, zaświadczenia, zgody przełożonych, które nie są niezbędne do wykonania zadania. Zbędne podróże służbowe, raporty, kontrole czy też niepotrzebnie zwoływane zebrania<ref name="Grycuk3"/>.
-'''Zbędny transport''' (ang. ''waste of transportation'') – niepotrzebne przemieszczanie produktów lub materiałów w obrębie organizacji, jak i pomiędzy organizacjami. Podobnie jak w przypadku zapasów, transport generuje dodatkowe koszty oraz zwiększa ryzyko zniszczenia lub uszkodzenia produktów.
+'''Zbędny transport''' (ang. ''waste of transportation'') – niepotrzebne przemieszczanie produktów lub materiałów zarówno w obrębie organizacji, jak i między organizacjami. Podobnie jak w przypadku zapasów, transport generuje dodatkowe koszty oraz zwiększa ryzyko zniszczenia lub uszkodzenia produktów.
-'''Zbędny ruch''' (ang. ''waste of motion'') – każdy zbędny  wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w trakcie wykonywania pracy (chodzenie, sięganie po przedmioty, schylanie się, przechodzenie z miejsca na miejsce etc.) wynikający najczęściej z niewłaściwej organizacji lub nieprawidłowego zaprojektowania stanowiska pracy.
+'''Zbędny ruch''' (ang. ''waste of motion'') – każdy zbędny  wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w trakcie wykonywania pracy (chodzenie, sięganie po przedmioty, schylanie się, przechodzenie z miejsca na miejsce) wynikający najczęściej z niewłaściwej organizacji lub nieprawidłowego zaprojektowania stanowiska pracy.
-'''Niewykorzystany potencjał pracowników''' (ang. ''waste of untapped human potential'') – niewykorzystywanie przez organizację pomysłów, kreatywności, kompetencji, talentów, a także dostępnego czasu pracy jej pracowników. Wykonywanie przez nich zadań poniżej ich kompetencji<ref name="Grycuk3"/>. Niesłuchanie pracowników. Przekonanie, że tylko kierownicy mogą mieć dobre pomysły<ref name="Bicheno24"/>.
+'''Niewykorzystany potencjał pracowników''' (ang. ''waste of untapped human potential'') – niewykorzystywanie przez organizację pomysłów, kreatywności, kompetencji, talentów, a także dostępnego czasu pracy jej pracowników, oraz wykonywanie przez nich zadań poniżej ich kompetencji<ref name="Grycuk3"/>; niesłuchanie pracowników i przekonanie, że tylko kierownicy mogą mieć dobre pomysły<ref name="Bicheno24"/>.
-W celu łatwiejszego zapamiętania klasycznych siedmiu rodzajów ''mudy'', w języku angielskim stosowany jest akronim '''TIM WOOD''' (''transportation'', ''inventory'', ''motion'', ''waiting'', ''overproduction'', ''over-processing'', ''defects'')<ref name="Bicheno21"/>.
+W celu łatwiejszego zapamiętania klasycznych siedmiu rodzajów ''mudy'' w języku angielskim stosowany jest akronim '''TIM WOOD''' (''transportation'', ''inventory'', ''motion'', ''waiting'', ''overproduction'', ''overprocessing'', ''defects'')<ref name="Bicheno21"/>.
-Jednym z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych w szczupłym zarządzaniu do identyfikowania ''mudy'' jest '''''mapowanie strumienia wartości''''' (ang. ''value stream mapping'')<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Rother | imię = Mark | tytuł = Learning to see: value stream mapping to create value and eliminate muda | wydawca = Lean Enterprise Institute | miejsce = Brookline |data = 1999 | strony = 4 | isbn = 0-9667843-0-8 | nazwisko2 = Shook | imię2 = John}}</ref>.
+Jednym z ważniejszych narzędzi stosowanych w szczupłym zarządzaniu do identyfikacji ''mudy'' jest „mapowanie strumienia wartości” (ang. ''value stream mapping'')<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Rother | imię = Mark | tytuł = Learning to see: value stream mapping to create value and eliminate muda | wydawca = Lean Enterprise Institute | miejsce = Brookline |data = 1999 | strony = 4 | isbn = 0-9667843-0-8 | nazwisko2 = Shook | imię2 = John}}</ref>.
 == Podział ''mudy'' ==
-W literaturze spotyka się także dodatkowy podział na '''''muda pierwszego typu''''', (czynności, które nie dodają wartości, ale są potrzebne, i które nie mogą zostać szybko wyeliminowane; najczęściej wynikają one ze stosowanej technologii), oraz '''''muda drugiego typu''''' (czynności całkowicie zbędne, które mogą − i powinny − zostać wyeliminowane bezzwłocznie)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Marchwiński | imię = Chet | tytuł = Leksykon Lean. Ilustrowany słownik pojęć z zakresu Lean Management | wydawca = Wydawnictwo Lean Enterprise Institute Polska | miejsce = Wrocław | data = 2010 | strony = 49 | isbn = 978-83-926554-5-9 | nazwisko2 = Shook | imię2 = John | nazwisko3 = Schroeder | imię3 = Alexis}}</ref>.
+W literaturze spotyka się także dodatkowy podział na ''mudę'' pierwszego typu (czynności niedodające wartości, ale potrzebne i niedające się szybko wyeliminować – najczęściej wynikają one ze stosowanej technologii) oraz ''mudę'' drugiego typu (czynności zbędne, które mogą − i powinny − zostać wyeliminowane niezwłocznie)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Marchwiński | imię = Chet | tytuł = Leksykon Lean. Ilustrowany słownik pojęć z zakresu Lean Management | wydawca = Wydawnictwo Lean Enterprise Institute Polska | miejsce = Wrocław | data = 2010 | strony = 49 | isbn = 978-83-926554-5-9 | nazwisko2 = Shook | imię2 = John | nazwisko3 = Schroeder | imię3 = Alexis}}</ref>.
 {{Uwagi}}