Bosfor

Cieśnina Bosfor, zdjęcie satelitarne; na żółto zaznaczone mosty (chronologicznie), czerwone kropki tunel Marmaray

Most Bosforski

Most Mehmeda Zdobywcy

Bosfor (tur. Bogaziçi, İstanbul Boğazı; gr. Βόσπορος, bosporos – przejście, przeprawa dla bydła) – cieśnina łączącą Morze Czarne z Morzem Marmara, położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, oddziela Europę od Azji. Wraz z cieśniną Dardanele (na południu) łączy Morze Egejskie z Morzem Czarnym. Obie cieśniny stanowią szlak morski o międzynarodowym znaczeniu. Zasady transportu morskiego w ich obrębie reguluje konwencja z Montreux z roku 1936.

Podstawowe dane:

• długość: ok. 30 km
• szerokość: 0,7-3,7 km
• głębokość: 30-120 m (w torze wodnym)

W Bosforze płyną dwa prądy morskie: powierzchniowy o prędkości 4 km/h wynoszący wodę wysłodzoną z Morza Czarnego oraz przeciwnie skierowany prąd głębinowy o dużym zasoleniu.

Bosfor jest zalaną dawną doliną rzeczną o stromych i skalistych brzegach. Posiada liczne zatoki – nad największą z nich – Złotym Rogiem, leży Stambuł.

Odcinek Bosforu w Stambule

W Stambule zbudowano trzy mosty łączące brzegi Bosforu: pierwszy – zwany Mostem Bosforskim (południowy, ukończony w 1973, długość 1074 m), drugi – Most Mehmeda Zdobywcy (północny, ukończony w 1988, długość 1090 m) oraz najnowszy trzeci most drogowo-kolejowy, wysunięty na północ od dwóch poprzednich, Most Yavuz Sultan Selim otwarty 26 sierpnia 2016. 29 października 2013 otwarto podwodny tunel kolejowy Marmaray łączący oba brzegi cieśniny.

Wycieczka statkiem po cieśninie jest polecaną atrakcją turystyczną Stambułu. Zobaczyć można przybrzeżne zabytki, m.in.:

• Pałac Topkapı (Topkapı Sarayı) (XV-XIX wiek)
• Pałac Dolmabahçe (Dolmabahçe Sarayı)
• Meczet Dolmabahçe (Dolmabahçe Camii)
• Pałac Çırağan (Çırağan Sarayı, obecnie Çırağan Hotel Kempinski, bud. 1867, przeb. 1920)
• Meczet Ortaköy (Ortaköy Camii, oficjalna nazwa nazwa Büyük Mecidiye Camii)
• Budynek Wyższej Szkoły Morskiej Kuleli (wojskowej)
• Pałac Beylerbeyı (Beylerbeyı Sarayı) – XIX w. letnia rezydencja zbudowana dla sułtana Abdülaziza
• Fortyfikacje Anadolu Hisarı (Twierdza Azja) i Rumeli Hisarı (Twierdza Europa)
• Wieżę Leandra