Pasaż Simonsa w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
poprawki-cd |
||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-001-0285-02A, Warschau, Straßenszene.jpg|200px|right|thumb|Wypalony gmach Pasażu Simonsa (1939)]] |
[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-001-0285-02A, Warschau, Straßenszene.jpg|200px|right|thumb|Wypalony gmach Pasażu Simonsa (1939)]] |
||
'''Pasaż Simonsa''' – nieistniejący obiekt handlowy, który w latach 1903–1944 znajdował się u zbiegu ulic [[Ulica Długa w Warszawie|Długiej]] i [[Ulica Nalewki w Warszawie|Nalewek]] w [[Warszawa|Warszawie]]. |
'''Pasaż Simonsa''' – nieistniejący obiekt handlowy i budynek czynszowy, który w latach 1903–1944 znajdował się u zbiegu ulic [[Ulica Długa w Warszawie|Długiej]] i [[Ulica Nalewki w Warszawie|Nalewek]] w [[Warszawa|Warszawie]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Kompleks został zbudowany na zamówienie berlińskiego kupca [[Albert Simons|Alberta Simonsa]], według projektu architekta inż. Terleckiego, w miejscu po zburzonym [[Kościół i klasztor Brygidek w Warszawie|kościele i klasztorze Brygidek]]. Wzniesiono go w latach 1900–1903. Składał się z czterech pięciopiętrowych skrzydeł frontowych wzdłuż ulic Długiej, Nalewek i Wyjazdu oraz oficyny wewnątrz dziedzińca. W latach 1904–1906 od strony Nalewek dobudowano nowe, sześciopiętrowe skrzydło<ref name="Spacerownik">{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Spacerownik po żydowskiej Warszawie | wydawca = Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 84 | isbn = 978-83-268-1283-5 | nazwisko2 = Majewski | imię2 = Jerzy S.}}</ref>. Pomiędzy obiema częściami kompleksu biegła ulica Wyjazd<ref name="Spacerownik"/>. Oprócz lokali handlowych znajdowały się w nim również biura, magazyny i hotel. |
Kompleks został zbudowany na zamówienie berlińskiego kupca [[Albert Simons|Alberta Simonsa]], według projektu architekta inż. Terleckiego, w miejscu po zburzonym [[Kościół i klasztor Brygidek w Warszawie|kościele i klasztorze Brygidek]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 620 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Wzniesiono go w latach 1900–1903. Składał się z czterech pięciopiętrowych skrzydeł frontowych wzdłuż ulic Długiej, Nalewek i Wyjazdu oraz oficyny wewnątrz dziedzińca. W latach 1904–1906 od strony Nalewek dobudowano nowe, sześciopiętrowe skrzydło<ref name="Spacerownik">{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Spacerownik po żydowskiej Warszawie | wydawca = Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 84 | isbn = 978-83-268-1283-5 | nazwisko2 = Majewski | imię2 = Jerzy S.}}</ref>. Pomiędzy obiema częściami kompleksu biegła ulica Wyjazd<ref name="Spacerownik"/>. Oprócz lokali handlowych znajdowały się w nim również biura, magazyny i hotel. |
||
Pasaż został zbombardowany w czasie [[obrona Warszawy (1939)|obrony Warszawy]] we [[Kampania wrześniowa|wrześniu 1939]]. Południowa część kompleksu została spalona, a następnie częściowo rozebrana. |
Pasaż został zbombardowany w czasie [[obrona Warszawy (1939)|obrony Warszawy]] we [[Kampania wrześniowa|wrześniu 1939]]. Południowa część kompleksu została spalona, a następnie częściowo rozebrana. |
||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
W marcu 1943 w pobliżu budynku miała miejsce [[akcja pod Arsenałem]]. |
W marcu 1943 w pobliżu budynku miała miejsce [[akcja pod Arsenałem]]. |
||
Podczas [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] Pasaż Simonsa stanowił polską redutę ryglującą dostęp na Starówkę, a w jego piwnicach znajdował się powstańczy punkt sanitarny oraz chronili się liczni cywile. Gmach był wielokrotnie bombardowany i ostrzeliwany, a 19 lub 20 sierpnia został poważnie uszkodzony wybuchem pojazdu [[Borgward IV]]. [[Kalendarium powstania warszawskiego - 31 sierpnia|31 sierpnia]] budynek uległ zawaleniu wskutek nalotu niemieckich [[Junkers Ju 87|stukasów]]. Pod gruzami zginęło |
Podczas [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] Pasaż Simonsa stanowił polską redutę ryglującą dostęp na Starówkę, a w jego piwnicach znajdował się powstańczy punkt sanitarny oraz chronili się liczni cywile. Gmach był wielokrotnie bombardowany i ostrzeliwany, a 19 lub 20 sierpnia został poważnie uszkodzony wybuchem pojazdu [[Borgward IV]]. [[Kalendarium powstania warszawskiego - 31 sierpnia|31 sierpnia]] budynek uległ zawaleniu wskutek nalotu niemieckich [[Junkers Ju 87|stukasów]]. Pod gruzami zginęło ok. 300 osób, w większości broniących pasażu żołnierzy [[batalion Chrobry I|batalionu „Chrobry I”]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bartoszewski | imię = Władysław | tytuł = 1859 dni Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Znak | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 765 | isbn = 978-83-240-10578 |oclc=938718461 |język=pl}}</ref>. W zawalonych piwnicach budynku wciąż spoczywa część poległych (po wojnie wydobyto 99 ciał). |
||
{{Osobny artykuł|Zagłada Pasażu Simonsa}} |
{{Osobny artykuł|Zagłada Pasażu Simonsa}} |
||
Po gmachu istniały pozostałości w postaci szczątków konstrukcji (fragmenty żelbetowych słupów) oraz zawalone piwnice. Na jego miejscu znajduje się parking oraz tereny zielone (część [[Ogród Krasińskich w Warszawie|Ogrodu Krasińskich]]). |
Po gmachu istniały pozostałości w postaci szczątków konstrukcji (fragmenty żelbetowych słupów) oraz zawalone piwnice. Na jego miejscu znajduje się parking oraz tereny zielone (część [[Ogród Krasińskich w Warszawie|Ogrodu Krasińskich]]). |
||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
{{Przypisy|2}} |
{{Przypisy|2}} |
||
== Bibliografia == |
|||
* [http://www.polskatimes.pl/warszawa/stronaglowna/139229,zaglada-w-pasazu-simonsa,id,t.html?cookie=1 Zagłada w Pasażu Simonsa] |
|||
* [http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,oddadza-kino-wars-i-odbuduja-pasaz-simonsa,27123.html Oddadzą Kino Wars i odbudują Pasaż Simonsa] |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Wersja z 23:44, 7 lip 2017
 Pierwszy budynek Pasażu Simonsa na rogu ulic Długiej i Nalewek na początku XX wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
1900 |
| Ukończenie budowy |
1903, 1904–1906 |
| Zniszczono |
1939, 1944 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′44,267″N 21°00′05,292″E/52,245630 21,001470
| |
Pasaż Simonsa – nieistniejący obiekt handlowy i budynek czynszowy, który w latach 1903–1944 znajdował się u zbiegu ulic Długiej i Nalewek w Warszawie.
Historia
Kompleks został zbudowany na zamówienie berlińskiego kupca Alberta Simonsa, według projektu architekta inż. Terleckiego, w miejscu po zburzonym kościele i klasztorze Brygidek[1]. Wzniesiono go w latach 1900–1903. Składał się z czterech pięciopiętrowych skrzydeł frontowych wzdłuż ulic Długiej, Nalewek i Wyjazdu oraz oficyny wewnątrz dziedzińca. W latach 1904–1906 od strony Nalewek dobudowano nowe, sześciopiętrowe skrzydło[2]. Pomiędzy obiema częściami kompleksu biegła ulica Wyjazd[2]. Oprócz lokali handlowych znajdowały się w nim również biura, magazyny i hotel.
Pasaż został zbombardowany w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939. Południowa część kompleksu została spalona, a następnie częściowo rozebrana.
W marcu 1943 w pobliżu budynku miała miejsce akcja pod Arsenałem.
Podczas powstania warszawskiego Pasaż Simonsa stanowił polską redutę ryglującą dostęp na Starówkę, a w jego piwnicach znajdował się powstańczy punkt sanitarny oraz chronili się liczni cywile. Gmach był wielokrotnie bombardowany i ostrzeliwany, a 19 lub 20 sierpnia został poważnie uszkodzony wybuchem pojazdu Borgward IV. 31 sierpnia budynek uległ zawaleniu wskutek nalotu niemieckich stukasów. Pod gruzami zginęło ok. 300 osób, w większości broniących pasażu żołnierzy batalionu „Chrobry I”[3]. W zawalonych piwnicach budynku wciąż spoczywa część poległych (po wojnie wydobyto 99 ciał).
Po gmachu istniały pozostałości w postaci szczątków konstrukcji (fragmenty żelbetowych słupów) oraz zawalone piwnice. Na jego miejscu znajduje się parking oraz tereny zielone (część Ogrodu Krasińskich).
Plany zbudowania na części działki zajmowanej przez Pasaż Simonsa apartamentowca przez zostały w 2017 oprotestowane przez Związek Powstańców Warszawskich. Zdaniem powstańców w tym miejscu mogły znajdować się szczątki żołnierzy i osób cywilnych, którzy zginęli w sierpniu 1944[4].
Upamiętnienie
- Dwie tablice Tchorka umieszczone w latach 50. przy ul. Długiej róg Bohaterów Getta (wolno stojąca) oraz na ścianie bloku przy al. „Solidarności” 66 (od strony ul. Długiej)[5].
- Pomnik ufundowany przez żołnierzy batalionu „Chrobry I” odsłonięty w sierpniu 1989[6].
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 620. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Jarosław Zieliński, Jerzy S. Majewski: Spacerownik po żydowskiej Warszawie. Warszawa: Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich, 2014, s. 84. ISBN 978-83-268-1283-5.
- ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 765. ISBN 978-83-240-10578. OCLC 938718461. (pol.).
- ↑ Tomasz Urzykowski. Nie zbudują na grobach. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 6 lipca 2017.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 51, 220-221. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 620. ISBN 83-01-08836-2.