Atol: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
cd zmian |
Podstawowe informacje sa teraz OK. Rysunki i przypisy uzupełnię później |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
'''Atol''' – płaska wyspa [[koralowce|koralowa]], zwykle składająca się z [[rafa koralowa|rafy koralowej]] w kształcie pierścienia otaczającego centralną [[Depresja (geografia)|depresję]]. Depresja ta, nazywana [[laguna|laguną]], może być częścią wyspy, stanowić niewielki odrębny zbiornik wodny lub być połączona z morzem. |
'''Atol''' – płaska wyspa [[koralowce|koralowa]], zwykle składająca się z [[rafa koralowa|rafy koralowej]] w kształcie pierścienia otaczającego centralną [[Depresja (geografia)|depresję]]. Depresja ta, nazywana [[laguna|laguną]], może być częścią wyspy, stanowić niewielki odrębny zbiornik wodny lub być połączona z morzem. |
||
Atol powstaje wskutek kilku procesów. Zaczyna się od powstania wyspy wulkanicznej na oceanie. Późniejsze procesy to narastanie rafy koralowej wokół wyspy z jednoczesnym zagłębianiem sie dna oceanicznego. Powstanie wyspy wulkanicznej związane jest na ogól z istnieniem tzw [[Plama gorąca|plamy gorącej]] pod poruszającą się [[Płyta tektoniczna|płytą litosfery]]. Powstały wulkan tworzy wyspę. W przypadku sprzyjających warunków rozwijają się na wybrzeżach wyspy [[koralowce]] tworząc [[Rafa koralowa|rafy koralowe]]. Rafę koralową tworzą miliony żywych organizmów: [[polip (biologia)|polipów]]. Obumierające polipy pozostawiają po sobie wapienne szkielety stanowiące zwartą strukturę. Wskutek ruchu płyty opisanego przez teorię [[Tektonika płyt|tektoniki płyt]], wyspa przemieszcza się i jednocześnie zagłębia, a działalność wulkaniczna zamiera. Jednak zagłębianie się jest na tyle powolne, że koralowce potrafią narastać wystarczająco szybko, aby utrzymać płyciznę, dopóki panują odpowiednie warunki (temperatura wody, nasłonecznienie, czystość wody itp.). W efekcie może powstać warstwa [[Wapień|wapieni]] o grubości kilku kilometrów (ponad warstwą skał wulkanicznych). Stożek wulkanu jak i pozostające ponad powierzchnią części atolu ulegają [[erozja|erozji]]. Jednym z jej produktów jest piasek, na którym mogą rozwijać się rośliny. Szczątki roślin tworzą glebę i w ten sposób wyspa rozrasta się. Po zewnętrznej stronie atolu tworzy się kształtowana przez fale plaża. Opada ona stromo ku głębinie. Plaże od strony laguny są znacznie szersze, a woda przeważnie płytka. |
Atol powstaje wskutek kilku procesów. Zaczyna się od powstania wyspy wulkanicznej na oceanie. Późniejsze procesy to narastanie rafy koralowej wokół wyspy z jednoczesnym zagłębianiem sie dna oceanicznego. Powstanie wyspy wulkanicznej związane jest na ogól z istnieniem tzw [[Plama gorąca|plamy gorącej]] pod poruszającą się [[Płyta tektoniczna|płytą litosfery]]. Powstały wulkan tworzy wyspę. W przypadku sprzyjających warunków rozwijają się na wybrzeżach wyspy [[koralowce]], tworząc [[Rafa koralowa|rafy koralowe]]. Rafę koralową tworzą miliony żywych organizmów: [[polip (biologia)|polipów]]. Obumierające polipy pozostawiają po sobie wapienne szkielety stanowiące zwartą strukturę. Wskutek ruchu płyty opisanego przez teorię [[Tektonika płyt|tektoniki płyt]], wyspa przemieszcza się i jednocześnie zagłębia, a działalność wulkaniczna zamiera. Jednak zagłębianie się jest na tyle powolne, że koralowce potrafią narastać wystarczająco szybko, aby utrzymać płyciznę, dopóki panują odpowiednie warunki (temperatura wody, nasłonecznienie, czystość wody itp.). W efekcie może powstać warstwa [[Wapień|wapieni]] o grubości kilku kilometrów (ponad warstwą skał wulkanicznych). Stożek wulkanu jak i pozostające ponad powierzchnią części atolu ulegają [[erozja|erozji]]. Jednym z jej produktów jest piasek, na którym mogą rozwijać się rośliny. Szczątki roślin tworzą glebę i w ten sposób wyspa rozrasta się. Po zewnętrznej stronie atolu tworzy się kształtowana przez fale plaża. Opada ona stromo ku głębinie. Plaże od strony laguny są znacznie szersze, a woda przeważnie płytka. |
||
Nazwę ''atol'' pochodzącą z języka [[język malediwski|divehi]], używanego na [[Malediwy|Malediwach]], spopularyzował [[Karol Darwin]]. Właśnie na [[Malediwy|Malediwach]] można znaleźć największe atole. Ich występowanie ograniczone jest prawie wyłącznie do [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]] i [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]]. W basenie [[Ocean Atlantycki|Oceanu Atlantyckiego]] atoli jest niewiele. |
Nazwę ''atol'' pochodzącą z języka [[język malediwski|divehi]], używanego na [[Malediwy|Malediwach]], spopularyzował [[Karol Darwin]]. Właśnie na [[Malediwy|Malediwach]] można znaleźć największe atole. Ich występowanie ograniczone jest prawie wyłącznie do [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]] i [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]]. W basenie [[Ocean Atlantycki|Oceanu Atlantyckiego]] atoli jest niewiele. |
||
Wersja z 18:06, 27 mar 2018
Atol – płaska wyspa koralowa, zwykle składająca się z rafy koralowej w kształcie pierścienia otaczającego centralną depresję. Depresja ta, nazywana laguną, może być częścią wyspy, stanowić niewielki odrębny zbiornik wodny lub być połączona z morzem.
Atol powstaje wskutek kilku procesów. Zaczyna się od powstania wyspy wulkanicznej na oceanie. Późniejsze procesy to narastanie rafy koralowej wokół wyspy z jednoczesnym zagłębianiem sie dna oceanicznego. Powstanie wyspy wulkanicznej związane jest na ogól z istnieniem tzw plamy gorącej pod poruszającą się płytą litosfery. Powstały wulkan tworzy wyspę. W przypadku sprzyjających warunków rozwijają się na wybrzeżach wyspy koralowce, tworząc rafy koralowe. Rafę koralową tworzą miliony żywych organizmów: polipów. Obumierające polipy pozostawiają po sobie wapienne szkielety stanowiące zwartą strukturę. Wskutek ruchu płyty opisanego przez teorię tektoniki płyt, wyspa przemieszcza się i jednocześnie zagłębia, a działalność wulkaniczna zamiera. Jednak zagłębianie się jest na tyle powolne, że koralowce potrafią narastać wystarczająco szybko, aby utrzymać płyciznę, dopóki panują odpowiednie warunki (temperatura wody, nasłonecznienie, czystość wody itp.). W efekcie może powstać warstwa wapieni o grubości kilku kilometrów (ponad warstwą skał wulkanicznych). Stożek wulkanu jak i pozostające ponad powierzchnią części atolu ulegają erozji. Jednym z jej produktów jest piasek, na którym mogą rozwijać się rośliny. Szczątki roślin tworzą glebę i w ten sposób wyspa rozrasta się. Po zewnętrznej stronie atolu tworzy się kształtowana przez fale plaża. Opada ona stromo ku głębinie. Plaże od strony laguny są znacznie szersze, a woda przeważnie płytka.
Nazwę atol pochodzącą z języka divehi, używanego na Malediwach, spopularyzował Karol Darwin. Właśnie na Malediwach można znaleźć największe atole. Ich występowanie ograniczone jest prawie wyłącznie do Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego. W basenie Oceanu Atlantyckiego atoli jest niewiele.
Etapy powstawania atolu
2. Wulkan wygasa i wokół niego tworzy się rafa koralowa.
3. Teren obniża się (poprzez erozję) i powstaje atol.
