Wojciech Kętrzyński: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:13, 25 lip 2010

Wojciech Kętrzyński, Adalbert von Winkler (ur. 11 lipca 1838 w Giżycku (niem. Lötzen), zm. 15 stycznia 1918 we Lwowie) - historyk, wieloletni dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.

Biografia

Urodził się jako Adalbert von Winkler. Jego ojciec pochodził ze szlacheckiej rodziny, której nazwisko powstało od miejscowości Kętrzyno w powiecie wejherowskim. Dziadkowi Kętrzyńskiego dopisano przy nazwisku dodatek Winkler, a ojciec Wojciecha Kętrzyńskiego o imieniu Józef używał już tylko nazwiska Winkler. Matką Wojciecha Kętrzyńskiego była Eleonora z domu Raabe, która pochodziła z Nowej Wsi pod Iławą. Po śmierci ojca w 1846, który był żandarmem w Giżycku, Kętrzyński w latach 1849-1853 przebywał w Poczdamie w szkole dla sierot po byłych wojskowych.

W latach 1853–1855 ukończył progimnazjum (w dwa lata pięcioletni kurs) w Lötzen (obecnie Giżycko). Następnie w od 1855 w Gimnazjum w Rastenburgu (Rastembork, obecnie Kętrzyn). W 1856 otrzymał list od siostry, z którego dowiedział się o polskim pochodzeniu i dawnym nazwisku rodowym Kętrzyński. Spowodowało to jego zainteresowanie polskością i naukę języka polskiego. W 1859 zdał egzamin maturalny i 13 października rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Albertyna w Królewcu.

W 1861 Kętrzyński przeprowadził urzędową zmianę imienia i nazwiska na – Wojciech Kętrzyński. W wakacje 1862 roku przebywał u swojej ciotki Jadwigi Krohnke w Warszawie. Później zaangażował się w działalność patriotyczną i miał swój udział w powstaniu styczniowym – organizował transport broni. W dniu 11 września 1863 został aresztowany we wsi Jaroty i uwięziony w Górnej Bramie w Olsztynie. Po początkowym uwolnieniu od zarzutów, aresztowano go ponownie 6 października i osadzono w więzieniu Moabit w Berlinie. Jego sprawa była później rozpatrywana w wielkim procesie Polaków w Berlinie. W czasie procesu został mu przedstawiony zarzut zdrady stanu. Ostatecznie od tego zarzutu został uniewinniony, ale 23 grudnia 1864 został skazany na rok więzienia w twierdzy kłodzkiej. W więzieniu przetłumaczył na łacinę swoją dysertację doktorską i poemat Wincentego Pola na niemiecki. Po wyjściu z więzienia w dniu 22 kwietnia 1866 r., udał się do Królewca na uniwersytet. Tam obronił 12 grudnia 1866 r. swoją rozprawę doktorską De bello a Boleslao Magno cum Henrico rege Germaniae gesto a 1002–1005. Potem w różnych miejscach szukał pracy, ponieważ władze pruskie odmawiały mu zatrudnienia na terenach, gdzie mieszkali Polacy. W 1868 roku opublikował w "Gazecie Poznańskiej" pracę "O Mazurach". W latach 1868–1870 znalazł zatrudnienie jako bibliotekarz u J.K. Działyńskiego w Kórniku pod Poznaniem. Ostatecznie od 1873 zaczął pracować w Zakładzie im. Ossolińskich we Lwowie. Pracę tam podjął 1 czerwca 1870 jako sekretarz naukowy, od 1874 – kustosz i od 1 listopada 1876 – dyrektor. W 1882 roku opublikował dzieło "O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich".

Wojciech Kętrzyński zmarł 15 stycznia 1918 r. i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Część rodziny Wojciecha Kętrzyńskiego osiedliła się w Warszawie, a niektórzy z niej wyemigrowali do Kanady.

Pamięć Wojciecha Kętrzyńskiego uczczono, nadając w 1946 mazurskiemu miastu Rastembork nazwę Kętrzyn. Nazwiskiem jego nazwano wiele ulic, a także jego imię i nazwisko występuje w nazwach szkół oraz innych instytucji. Do najważniejszych z nich należy Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, założony w 1963. W latach 1969–1994 był patronem Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki (przemianowanego w 1992 na Centrum Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych) w Bemowie Piskim. Wbrew pozorom nazwa Kętrzyn została nadana omyłkowo, gdyż Kętrzyński urodził się w Giżycku i w wyniku zamieszania w papierach, Kętrzyn otrzymał nazwę od nazwiska Kętrzyński, natomiast Giżycko od Gizewiusza.

Dorobek

Wojciech Kętrzyński dał się poznać jako historyk, etnograf, polityk, publicysta i poeta. Wprowadził na grunt nauki polskiej problematykę prusko-mazurską. W pracach swoich opierał się na tysiącach, wcześniej nie publikowanych źródeł. Krytycznie odnosił się do zafałszowań historyków niemieckich. Pozytywnie ocenił prace Maxa Toeppena. Współpracował z Oskarem Kolbergiem, któremu przekazał zbiór pieśni mazurskich, uzupełniając zbiory Gustawa Gizewiusza. Kętrzyński współpracował z Henrykiem Sienkiewiczem, który pisząc "Potop" niewątpliwie korzystał z jego wiedzy.

Ważniejsze opracowania Wojciecha Kętrzyńskiego

w 1868 r. publikuje w "Dzienniku Poznańskim" artykuł "O Mazurach", który publikowany był też później w 1872 r. w wersji rozszerzonej. Była to jego pierwsza z publikacji przybliżających Mazury Polsce i Polskę Mazurom.
"Szkice Prus Wschodnich" zamieszczone w "Przewodniku Naukowym i Literackim", Lwów 1876.
"Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza wraz z ich przezwiskami niemieckimi", Lwów 1879.
"Gazeta polska z początku XVIII w.(Poczta Królewiecka 1718-1720) w "Przewodniku Naukowym i Literackim", Lwów 1880.
Wiersze Wojciech Kętrzyński pisał po niemiecku w wieku młodzieńczym. Po wydaniu zbioru "Aus dem Liederbuch eines Germanisierten (1854-1862)" w 1883 r. zostały skonfiskowane przez władze pruskie i austriackie. (Znaczenie tych wierszy doceniła Armia Krajowa - niektóre z nich kolportowano w czasie II wojny światowej wśród żołnierzy niemieckich.)
"O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich" Lwów 1882.
"O powołaniu Krzyżaków przez księcia Konrada" w "Kraju" wydawanym w Petersburgu 1903.

Źródła opracowane przez W. Kętrzyńskiego

Około 70 tekstów średniowiecznych dokumentów opublikowanych tomach 3 -6 "Pomników dziejowych Polski".
128 dokumentów z lat 1105-1399 wydrukowanych w "Kodeksie dyplomatycznym klasztoru tynieckiego".
Katalog rękopisów "Ossolineum" (trzy tomy - siedemset stron druku).

Linki zewnętrzne

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 == Biografia ==
-Ojciec Kętrzyńskiego pochodził ze szlacheckiej rodziny, której nazwisko powstało od miejscowości [[Kętrzyno]] w powiecie wejherowskim. Dziadkowi Kętrzyńskiego dopisano przy nazwisku dodatek Winkler, a ojciec Wojciecha Kętrzyńskiego o imieniu Józef używał już tylko nazwiska Winkler. Matką Wojciecha Kętrzyńskiego była Eleonora z domu Raabe, która pochodziła z [[Nowa Wieś (powiat iławski)|Nowej Wsi]] pod [[Iława|Iławą]]. Po śmierci ojca w [[1846]], który był żandarmem w Giżycku, Kętrzyński w latach [[1849]]-[[1853]] przebywał w [[Poczdam]]ie w szkole dla sierot po byłych wojskowych.
+Urodził się jako Adalbert von Winkler. Jego ojciec pochodził ze szlacheckiej rodziny, której nazwisko powstało od miejscowości [[Kętrzyno]] w powiecie wejherowskim. Dziadkowi Kętrzyńskiego dopisano przy nazwisku dodatek Winkler, a ojciec Wojciecha Kętrzyńskiego o imieniu Józef używał już tylko nazwiska Winkler. Matką Wojciecha Kętrzyńskiego była Eleonora z domu Raabe, która pochodziła z [[Nowa Wieś (powiat iławski)|Nowej Wsi]] pod [[Iława|Iławą]]. Po śmierci ojca w [[1846]], który był żandarmem w Giżycku, Kętrzyński w latach [[1849]]-[[1853]] przebywał w [[Poczdam]]ie w szkole dla sierot po byłych wojskowych.
-W latach [[1853]]–[[1855]] ukończył progimnazjum (w dwa lata pięcioletni kurs) w Lötzen (obecnie [[Giżycko]]). Następnie w od 1855 w Gimnazjum w Rastenburgu (Rastembork, obecnie [[Kętrzyn]]). W [[1856]] otrzymał list od siostry, z którego dowiedział się o polskim pochodzeniu i dawnym nazwisku rodowym Kętrzyński. W [[1859]] zdał egzamin maturalny i [[13 października]] rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym [[Uniwersytet Albertyna w Królewcu|Uniwersytetu Albertyna w Królewcu]].
+W latach [[1853]]–[[1855]] ukończył progimnazjum (w dwa lata pięcioletni kurs) w Lötzen (obecnie [[Giżycko]]). Następnie w od 1855 w Gimnazjum w Rastenburgu (Rastembork, obecnie [[Kętrzyn]]). W [[1856]] otrzymał list od siostry, z którego dowiedział się o polskim pochodzeniu i dawnym nazwisku rodowym Kętrzyński. Spowodowało to jego zainteresowanie polskością i naukę języka polskiego. W [[1859]] zdał egzamin maturalny i [[13 października]] rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym [[Uniwersytet Albertyna w Królewcu|Uniwersytetu Albertyna w Królewcu]].
-W [[1861]] Kętrzyński przeprowadził urzędową zmianę imienia i nazwiska na – Wojciech Kętrzyński. Później zaangażował się w działalność patriotyczną i miał swój udział w [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] – organizował transport broni. [[11 września]] [[1863]] został aresztowany i uwięziony w [[Brama Górna w Olsztynie|Górnej Bramie]] w [[Olsztyn]]ie. Jego sprawa była później rozpatrywana w wielkim procesie [[Polacy|Polaków]] w [[Berlin]]ie. W czasie procesu został mu przedstawiony zarzut zdrady stanu. Ostatecznie od tego zarzutu został uniewinniony i skazany na rok ([[1864]]) więzienia w [[Twierdza Kłodzko|twierdzy kłodzkiej]]. W więzieniu przetłumaczył na łacinę swoją dysertację doktorską i poemat [[Wincenty Pol|Wincentego Pola]] na niemiecki. Po wyjściu z więzienia udał się do Królewca na uniwersytet. Tam obronił swoją rozprawę doktorską ''De bello a Boleslao Magno cum Henrico rege Germaniae gesto a [[1002]]–[[1005]]''. Potem w różnych miejscach szukał pracy, ponieważ władze pruskie odmawiały mu zatrudnienia na terenach, gdzie mieszkali Polacy. W latach [[1868]]–[[1870]] znalazł zatrudnienie jako bibliotekarz u J.K. Działyńskiego w [[Kórnik]]u pod [[Poznań|Poznaniem]]. Ostatecznie od [[1873]] zaczął pracować w [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Zakładzie im. Ossolińskich]] we [[Lwów|Lwowie]]. Pracę tam podjął [[1 czerwca]] [[1870]] jako sekretarz naukowy, od [[1874]] – kustosz i od [[1 listopada]] [[1876]] – dyrektor.
+W [[1861]] Kętrzyński przeprowadził urzędową zmianę imienia i nazwiska na – Wojciech Kętrzyński. W wakacje 1862 roku przebywał u swojej ciotki Jadwigi Krohnke w Warszawie. Później zaangażował się w działalność patriotyczną i miał swój udział w [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] – organizował transport broni. W dniu [[11 września]] [[1863]] został aresztowany we wsi [[Jaroty]] i uwięziony w [[Brama Górna w Olsztynie|Górnej Bramie]] w [[Olsztyn]]ie. Po początkowym uwolnieniu od zarzutów, aresztowano go ponownie 6 października i osadzono w więzieniu [[Moabit]] w Berlinie. Jego sprawa była później rozpatrywana w wielkim procesie [[Polacy|Polaków]] w [[Berlin]]ie. W czasie procesu został mu przedstawiony zarzut zdrady stanu. Ostatecznie od tego zarzutu został uniewinniony, ale 23 grudnia [[1864]] został skazany na rok więzienia w [[Twierdza Kłodzko|twierdzy kłodzkiej]]. W więzieniu przetłumaczył na łacinę swoją dysertację doktorską i poemat [[Wincenty Pol|Wincentego Pola]] na niemiecki. Po wyjściu z więzienia w dniu 22 kwietnia 1866 r., udał się do Królewca na uniwersytet. Tam obronił 12 grudnia 1866 r. swoją rozprawę doktorską ''De bello a Boleslao Magno cum Henrico rege Germaniae gesto a [[1002]]–[[1005]]''. Potem w różnych miejscach szukał pracy, ponieważ władze pruskie odmawiały mu zatrudnienia na terenach, gdzie mieszkali Polacy. W 1868 roku opublikował w "Gazecie Poznańskiej" pracę ''"O Mazurach"''. W latach [[1868]]–[[1870]] znalazł zatrudnienie jako bibliotekarz u J.K. Działyńskiego w [[Kórnik]]u pod [[Poznań|Poznaniem]]. Ostatecznie od [[1873]] zaczął pracować w [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Zakładzie im. Ossolińskich]] we [[Lwów|Lwowie]]. Pracę tam podjął [[1 czerwca]] [[1870]] jako sekretarz naukowy, od [[1874]] – kustosz i od [[1 listopada]] [[1876]] – dyrektor. W 1882 roku opublikował dzieło ''"O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich"''.
-Wojciech Kętrzyński został pochowany na [[Cmentarz Łyczakowski|Cmentarzu Łyczakowskim]] we [[Lwów|Lwowie]]. Część rodziny Wojciecha Kętrzyńskiego osiedliła się w [[Warszawa|Warszawie]], a niektórzy z niej wyemigrowali do [[Kanada|Kanady]].
+Wojciech Kętrzyński zmarł 15 stycznia [[1918]] r. i został pochowany na [[Cmentarz Łyczakowski|Cmentarzu Łyczakowskim]] we [[Lwów|Lwowie]]. Część rodziny Wojciecha Kętrzyńskiego osiedliła się w [[Warszawa|Warszawie]], a niektórzy z niej wyemigrowali do [[Kanada|Kanady]].
 [[Plik:Tablice na dawnej szkole w Kętrzynie.JPG|thumb|left|150 px]]
-Pamięć Wojciecha Kętrzyńskiego uczczono, nadając w [[1946]] mazurskiemu miastu Rastenbork nazwę [[Kętrzyn]]. Nazwiskiem jego nazwano wiele ulic, a także jego imię i nazwisko występuje w nazwach szkół oraz innych instytucji. Do najważniejszych z nich należy [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie|Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego]] w [[Olsztyn]]ie, założony w [[1963]]. W latach [[1969]]–[[1994]] był patronem Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki (przemianowanego w [[1992]] na Centrum Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych) w [[Bemowo Piskie|Bemowie Piskim]].
+Pamięć Wojciecha Kętrzyńskiego uczczono, nadając w [[1946]] mazurskiemu miastu Rastembork nazwę [[Kętrzyn]]. Nazwiskiem jego nazwano wiele ulic, a także jego imię i nazwisko występuje w nazwach szkół oraz innych instytucji. Do najważniejszych z nich należy [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie|Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego]] w [[Olsztyn]]ie, założony w [[1963]]. W latach [[1969]]–[[1994]] był patronem Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki (przemianowanego w [[1992]] na Centrum Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych) w [[Bemowo Piskie|Bemowie Piskim]].
 Wbrew pozorom nazwa Kętrzyn została nadana omyłkowo, gdyż Kętrzyński urodził się w Giżycku i w wyniku zamieszania w papierach, Kętrzyn otrzymał nazwę od nazwiska Kętrzyński, natomiast Giżycko od Gizewiusza.