Zamek w Smoleniu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
→Architektura: drobne merytoryczne |
||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
=== Architektura === |
=== Architektura === |
||
Zamek został wzniesiony w stylu gotyckim w połowie [[XIV wiek]]u, najprawdopodobniej przez [[Otton z Pilczy|Ottona z Pilczy]] herbu [[Topór (herb szlachecki)|Topór]] i zastąpił istniejącą tu być może wcześniej drewnianą strażnicę. Pierwszy zamek w swojej pierwszej fazie miał kształt małego wielobocznego obiektu zwężającego się w kierunku cylindrycznej wieży ([[stołp]]u). W późniejszych latach u stóp skały dobudowano dwa zamki dolne, otoczone murami z zachowaną do dzisiaj bramą wjazdową. Na dziedzińcu zamkowym znajduje się studnia, którą według tradycji wykuć mieli jeńcy tatarscy, a jej głębokość miała wynosić 200 m (inne źródła podają 100 m - tak naprawdę nie wiadomo, są to wyłącznie dywagacje, studnia obecnie jest zasypana do głębokości 26 m). |
|||
'''faza I''' (zamek górny) |
|||
Zamek został wzniesiony w stylu gotyckim w połowie [[XIV wiek]]u, najprawdopodobniej przez [[Otton z Pilczy|Ottona z Pilczy]] herbu [[Topór (herb szlachecki)|Topór]] i zastąpił istniejącą tu być może wcześniej drewnianą strażnicę. Pierwszy zamek składał się z murów obwodowych biegnących wokół skalnej platformy, budynku mieszkalnego we wschodniej części i cylindrycznej wieży ([[stołp]]u) o średnicy ok. 7,5 m. Wejście do stołpu znajdowało się na wysokości kilku metrów (dzisiejsze wejście na poziomie gruntu powstało znacznie później). |
|||
'''faza II''' (zamek wschodni) |
|||
[[Otton z Pilczy]] i jego żona Jadwiga z Melsztyna po roku 1350 wznieśli na wschód od zamku górnego "zamek dolny" składający się z kamiennego muru obronnego o grubości do 2 metrów założonego na planie pięciokąta. Na teren zamku dolnego wjeżdżało się przez zachowaną do dzisiaj gotycka ostrołukową bramę, w której znajdują się widoczne wgłębienia służące do spuszczania brony. Być może w tej części zamku znajdowała się wzmacniająca obronę wieża. |
|||
W pd-wsch części tego dziedzińca na skale mury niespodziewanie załamują się kilkukrotnie co wskazuje na prawdopodobne istnienia w tym miejscu wieży obserwacyjnej założonej na planie zbliżonym do prostokąta. |
|||
Na dziedzińcu zamkowym znajduje się studnia, którą według tradycji wykuć mieli jeńcy tatarscy, a jej głębokość miała wynosić 200 m (inne źródła podają 100 m - tak naprawdę nie wiadomo, są to wyłącznie dywagacje, studnia obecnie jest zasypana do głębokości 26 m). |
|||
faza III (zamek zachodni) |
|||
Prawdopodobnie [[Elżbieta Granowska]] lub jej syn [[Jan z Pilczy]] po roku 1450 na zachód od "zamku górnego" zbudowali zachodnią część zamku dolnego połączona z zamkiem górnym murem biegnącym po skale. Wjazd na dziedziniec prowadził od strony południowej. W tej części zachowały się ślady budynku mieszkalnego z oknami ostrołukowymi i pozostałości bramy. |
|||
=== Historia === |
=== Historia === |
||
Wersja z 16:23, 10 lip 2012
 nr rej. I-3-18/46 z 17.05.1947, A-1275 z 17.12.1981
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Zamek w Smoleniu – zamek rycerski znajdujący się we wsi Smoleń w województwie śląskim oraz na Szlaku Orlich Gniazd oraz Jurajskim Rowerowym Szlaku Orlich Gniazd.
Architektura
faza I (zamek górny)
Zamek został wzniesiony w stylu gotyckim w połowie XIV wieku, najprawdopodobniej przez Ottona z Pilczy herbu Topór i zastąpił istniejącą tu być może wcześniej drewnianą strażnicę. Pierwszy zamek składał się z murów obwodowych biegnących wokół skalnej platformy, budynku mieszkalnego we wschodniej części i cylindrycznej wieży (stołpu) o średnicy ok. 7,5 m. Wejście do stołpu znajdowało się na wysokości kilku metrów (dzisiejsze wejście na poziomie gruntu powstało znacznie później).
faza II (zamek wschodni)
Otton z Pilczy i jego żona Jadwiga z Melsztyna po roku 1350 wznieśli na wschód od zamku górnego "zamek dolny" składający się z kamiennego muru obronnego o grubości do 2 metrów założonego na planie pięciokąta. Na teren zamku dolnego wjeżdżało się przez zachowaną do dzisiaj gotycka ostrołukową bramę, w której znajdują się widoczne wgłębienia służące do spuszczania brony. Być może w tej części zamku znajdowała się wzmacniająca obronę wieża.
W pd-wsch części tego dziedzińca na skale mury niespodziewanie załamują się kilkukrotnie co wskazuje na prawdopodobne istnienia w tym miejscu wieży obserwacyjnej założonej na planie zbliżonym do prostokąta.
Na dziedzińcu zamkowym znajduje się studnia, którą według tradycji wykuć mieli jeńcy tatarscy, a jej głębokość miała wynosić 200 m (inne źródła podają 100 m - tak naprawdę nie wiadomo, są to wyłącznie dywagacje, studnia obecnie jest zasypana do głębokości 26 m).
faza III (zamek zachodni)
Prawdopodobnie Elżbieta Granowska lub jej syn Jan z Pilczy po roku 1450 na zachód od "zamku górnego" zbudowali zachodnią część zamku dolnego połączona z zamkiem górnym murem biegnącym po skale. Wjazd na dziedziniec prowadził od strony południowej. W tej części zachowały się ślady budynku mieszkalnego z oknami ostrołukowymi i pozostałości bramy.
Historia
Wzgórze zamkowe było być może zasiedlone w okresie lateńskim - świadczą o tym dwa groty włóczni znalezione tu w XIX wieku. W 1300 roku wg kroniki Stryjkowskiego prowadzone były walki o zamek Pelciszka (chodzi o zamek Smoleń lub pobliską strażnicę na Skale Biśnik lub Grodzisku Pańskim) pomiędzy Wacławem II a Władysławem Łokietkiem.
1384 - pierwsza pewna wzmianka o zamku, wymieniony jest kapelan zamkowy Mikołaj
1394 - wymieniony kapelan zamkowy Dominik
przełom XIV i XV wieku - właścicielką zamku jest Elżbieta Pilecka-Granowska, III żona króla Władysława Jagiełły
1432 - wymienione podzamcze z folwarkiem i innymi zabudowaniami gospodarczymi
1492-1515 - na zamku przebywał Biernat z Lublina, który pełnił funkcję kapelana kaplicy zamkowej oraz prywatnego lekarza i sekretarza Jana Pileckiego. Biernat z Lublina w listach bardzo chwalił ten pobyt i podziwiał bogactwo biblioteki zamkowej.
W XVI wieku zamek od Pileckich nabyli Padniewscy herbu Nowina i przekształcili go w renesansową rezydencję (w wielu przewodnikach turystycznych i innych wydawnictwach pojawia się nieprawdziwa informacja, że od Pileckich nabył zamek Seweryn Boner, jednak zamek w Smoleniu nigdy nie należał do Bonerów. Po Pileckich przeszedł od razu w ręce Padniewskiego. Zamek więc rozbudowali Pileccy). Pomimo modernizacji bardzo szybko przestała wystarczać rosnącym w potęgę i bogactwo właścicielom. Ograniczona powierzchnia wzgórza utrudniała dalszą rozbudowę, zaś kiepskie połączenia komunikacyjne spowodowały, że Padniewscy najpierw zamieszkiwali w folwarku u stóp zamku, a następnie kasztelan oświęcimski Wojciech Padniewski postanowił przenieść się około 1610 roku do Pilicy, gdzie było dość miejsca, by wybudować nową, okazalszą siedzibę (Zamek w Pilicy).
Zamek w Smoleniu od tego czasu zaczął niszczeć, zaś jego los przypieczętowali Szwedzi, dewastując go w 1655 roku.
W 1657 roku Stanisław Warszycki planował oddanie zrujnowanego zamku na klasztor Franciszkanów. Nie doszło to jednak do skutku, a klasztor wiek później powstał w Pilicy.
W 1797 roku Austriacy przyczynili się znacząco do dewastacji zamku, używając kamienia z murów do budowy komory celnej w Smoleniu.
W latach 40. XIX wieku zamek nabył Roman Hubicki, który go uporządkował i częściowo zrekonstruował. W wyniku tych prac przy południowej ścianie zamku natrafiono na wiele ludzkich kości i militariów średniowiecznych. Wskazuje to na zbrojny atak na zamek w średniowieczu. Roman Hubicki na zamku w Smoleniu założył słynną fabrykę śrutu "Batawia".
W latach 50. i 60. XX wieku zamek zabezpieczono w postaci trwałej ruiny i wykonano wstępne badania architektoniczne.
W 2010 roku w wyniku złego stanu murów oraz katastrofalnej zimy powodującej złamania drzew i destrukcję murów postawiono tablice zakazujące wstępu na zamek. Wycięto kilkadziesiąt drzew w obrębie murów i ich najbliższego otoczenia.
Planowane są kolejne prace na zamku - zabezpieczenie murów i badania archeologiczne.
Badania archeologiczne
- W 1997 roku archeolog Błażej Muzolf na niewielką skalę przeprowadził wstępne badania archeologiczne. Przyniosły one jednak ciekawe znaleziska dwóch hełmów średniowiecznych.
Bibliografia
- Zamek w Smoleniu. [dostęp 14 marca 2008]. (pol.).
Henryk Błażkiewicz, Pilica. Zarys dziejów miejscowości, Kraków 1992
http://www.jura-pilica.com/?bonerowie-na-smoleniu,267 |data dostępu 25 lipca 2010|
