Zamek w Bydlinie
 nr rej. A-77/M z 2.03.2007
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie gminy Klucze  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
 50°23′19,565″N 19°38′34,152″E/50,388768 19,642820
| |
Zamek w Bydlinie – ruiny zamku leżącego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowanego w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Bydlin w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim.
Zamek leży na Szlaku Orlich Gniazd, pieszym i rowerowym. Zamek wznoszący się na wysokim, skalistym wzgórzu przez pewien czas pełnił również funkcję świątyni. Wśród uczonych pojawiały się również opinie, że budowla nigdy nie była zamkiem i od początku pełniła funkcje sakralne.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki na temat zamku sięgają końca XIV w. Na wysokim, skalistym wzgórzu wzniesiono wtedy warownię – wieżę obronną. Swoją pierwotną funkcję pełniła przez około dwieście lat. Początkowym właścicielem był syn Niemierzy z Gołczy. To właśnie temu drugiemu przypisuje się często budowę warowni.
Do czasu, kiedy w XVI w. przeszedł na własność Bonerów, a następnie Firlejów, zamek miał około dwudziestu właścicieli. Na początku XVI w. Firlejowie dokonali przebudowy murów zamku na kościół. W okresie reformacji ok. 1570 r. Jan Firlej (ówczesny właściciel Bydlina) na krótki czas zamienił kościół na zbór ariański. W 1594 r. jego syn Mikołaj ponownie przeobraził świątynię na kościół katolicki pw. Świętego Krzyża, od którego nazwę przejęło obecnie całe wzgórze. W 1655 r. kościół zburzyli Szwedzi pod dowództwem generała Müllera, idący na Częstochowę. Kilkadziesiąt lat później został odbudowany przez Męcińskich, jednak na skutek ciągłego zagrożenia przez napady rabusiów pod koniec XVIII w. zamek został stopniowo opuszczony i uległ ruinie[1]. Pod koniec XIX w. na stokach góry zamkowej istniała kopalnia galeny.
Na początku I wojny światowej, 17 listopada 1914 r., legioniści pod dowództwem komendanta Trojanowskiego okopali się, zajmując pozycje na wzgórzu zamkowym, a następnie ruszyli na stojące w Załężu wojska rosyjskie, rozpoczynając w ten sposób bitwę pod Krzywopłotami.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zachowały się jedynie resztki murów i fosy. Ruiny mają kształt prostokąta o długości 24 m i szerokości 11 m. Budynek wzniesiony z miejscowego wapienia był oskarpowany na narożach. Średnia grubość murów wynosiła nieco ponad 2 m, a przeciętna wysokość ok. 7 m. W murach widnieją ślady zabudowanych okienek strzelniczych.
Archeologia[edytuj | edytuj kod]
Badania archeologiczne przeprowadzone przez Błażeja Muzolfa w 1989 r. zaowocowały odkryciem fundamentów nieznanych dotąd budynków, m.in. wieży bramnej. Odkrycia te pozwoliły ostatecznie zakwalifikować budowlę jako zamek. Podczas wykopalisk znaleziono także denar Ludwika Węgierskiego pochodzący z ok. 1370 r., co pozwoliło na datowanie budowy muru mniej więcej na okres andegaweński. Wydobyto też znaczne ilości ceramiki naczyniowej, kafli z pieców z przedstawieniami figuralnymi i heraldycznymi, kafli miskowych i garnkowych[2].
W 2009 r. zawalił się południowy mur budynku mieszkalnego. W 2012 r. przeprowadzono prace remontowe.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Julian Zinkow: Szlak Orlich Gniazd. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1971, s. 113-115.
- ↑ Piotr Kochman: Zamek w Bydlinie. [dostęp 2008-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-12)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jolanta Fidura, Zamki i inne warownie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Częstochowa: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej. Oddział, 1990.
- Marceli Antoniewicz, Zamki na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej: geneza – funkcje – konteksty, PAN. Oddział w Katowicach. Komisja Historyczna, Wydawnictwo Szumacher, Kielce 1998. ISBN 83-86168-20-X.
- Bydlin – ruina zamku rycerskiego. [dostęp 2012-04-09].
