Ziemia lubawska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
W VIII w. osadnictwo słowiańskie z Mazowsza osiągnęło rubież po Trzcin i Tarczyn, następnie w IX wieku Leszcz aż po [[Kajkowo]] koło Ostródy<ref>W.A.Moszczyński, ''Rubież słowiańsko-bałtyjska nad Wkrą w VIII–XI wieku na podstawie ceramiki ze stanowisk w Nowym Dworze, Tarczynach i Trzcinie'', [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie, pod. red. K. Grążawskiego, Włocławek-Brodnica 2003, s.106–108</ref><ref>J. Powierski, Sasinowie, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t.5, 1975, s.75</ref>. W XI/XII wieku za czasów Bolesława Krzywoustego, a potem jego synów, z terenów Ziemi lubawskiej organizowano wyprawy krzyżowe na pogańskie Prusy oraz akcje kolonizacyjne związane z chrystianizacją ziemi lubawskiej<ref>G. Białuński,Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999, s. 26–27</ref>. w tym też czasie powstały polskie grody [[Klasztorek]], [[Łanioch]], [[Zwiniarz]], [[Gutowo (województwo warmińsko-mazurskie)|Gutowo]], [[Nowe Grodziczno]]<ref>http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_2/Pruthenia_2_2006_Gr%C4%85%C5%BCawski-K_Z_najnowszych.pdf</ref>. Na okres XII w. przypada ekspansja ludności polskiej w okolice jezior Trupel, Karaś i Jeziora Skarlińskiego<ref>J. Bojarski, Z badań nad pograniczem słowiańsko-pruskim we wczesnym średniowieczu, Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 4, Toruń 2002, s.19, 21–2</ref>. Załamanie się tej ekspansji mogło być spowodowane licznymi odwetowymi najazdami plemion pruskich i przejściowym opanowaniem Ziemi lubawskiej przez pruskie plemię Sasinów |
W VIII w. osadnictwo słowiańskie z Mazowsza osiągnęło rubież po Trzcin i Tarczyn, następnie w IX wieku Leszcz aż po [[Kajkowo]] koło Ostródy<ref>W.A.Moszczyński, ''Rubież słowiańsko-bałtyjska nad Wkrą w VIII–XI wieku na podstawie ceramiki ze stanowisk w Nowym Dworze, Tarczynach i Trzcinie'', [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie, pod. red. K. Grążawskiego, Włocławek-Brodnica 2003, s.106–108</ref><ref>J. Powierski, Sasinowie, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t.5, 1975, s.75</ref>. W XI/XII wieku za czasów Bolesława Krzywoustego, a potem jego synów, z terenów Ziemi lubawskiej organizowano wyprawy krzyżowe na pogańskie Prusy oraz akcje kolonizacyjne związane z chrystianizacją ziemi lubawskiej<ref>G. Białuński,Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999, s. 26–27</ref>. w tym też czasie powstały polskie grody [[Klasztorek]], [[Łanioch]], [[Zwiniarz]], [[Gutowo (województwo warmińsko-mazurskie)|Gutowo]], [[Nowe Grodziczno]]<ref>http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_2/Pruthenia_2_2006_Gr%C4%85%C5%BCawski-K_Z_najnowszych.pdf</ref>. Na okres XII w. przypada ekspansja ludności polskiej w okolice jezior Trupel, Karaś i Jeziora Skarlińskiego<ref>J. Bojarski, Z badań nad pograniczem słowiańsko-pruskim we wczesnym średniowieczu, Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 4, Toruń 2002, s.19, 21–2</ref>. Załamanie się tej ekspansji mogło być spowodowane licznymi odwetowymi najazdami plemion pruskich i przejściowym opanowaniem Ziemi lubawskiej przez pruskie plemię Sasinów około 1216 roku<ref> J. Powierski, Przekaz Dusburga o najazdach pruskich i przejściowej okupacji ziemi chełmińskiej, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1971, nr 4, s. 379–425</ref>. W 1216 r. papież [[Innocenty III]] potwierdził [[Christian z Oliwy|Chrystianowi z Oliwy]] – biskupowi pruskiemu – posiadanie Ziemi lubawskiej stanowiącej darowiznę od nowo nawróconego władcy pruskiego Surwabuno. O tym, że była to wcześniej własność mazowiecka świadczy dokument z 1240 roku, w którym książęta mazowieccy Konrad i Bolesław oświadczają, że prawnie Ziemia lubawska powinna należeć do nich<ref>parentes eorum et ipsi acquisissent eam de manibus Prutenorum cum gladio et clipeo suo</ref>. Od 1257 roku Ziemia lubawska przeszły na własność [[Biskupi chełmińscy|biskupów chełmińskich]] i stała się centrum administracyjnym kompleksu dóbr biskupich zwanych kluczem lubawskim. W roku 1269 na Ziemię lubawską najechało pruskie plemię Sudowów. Od [[Pokój toruński 1466|pokoju toruńskiego (1466)]] kończącego Wojnę trzynastoletnią Ziemia lubawska ponownie należała do Polski aż do [[I rozbiór Polski|I rozbioru]] w 1772 r. |
||
== Miasta == |
== Miasta == |
||
Wersja z 12:23, 6 paź 2015
Ziemia lubawska – kraina historyczna ściśle związana z dziejami ziemi chełmińskiej, jak również historycznych Prus.
Granice
Za czasów piastowskich rzeka Drwęca rozdzielała dwa terytoria: tereny położone na jej prawym brzegu (patrząc z biegiem rzeki) należały do ziemi chełmińskiej, na lewym zaś do ziemi lubawskiej. Granice ziemi lubawskiej przebiegały następująco: na zachodzie wzdłuż Drwęcy od ujścia Brynicy do ujścia Gizeli, następnie wzdłuż rzeki do grodziska Zajączki, a stamtąd do Omula i dalej do źródła strugi Rumienica, a stąd do Jeziora Rumian. Stamtąd do rzeki Wel i wzdłuż rzeki do jeziora Zarybinek, Tarczyńskie, Grądy. Następnie wzdłuż rzeki Wkra odcinkiem Martwicą, aż po Zieluń, następnie skręcała ku Jezioru Bryńskiemu, z którego wypływa Brynica i wzdłuż jej biegu do Drwęcy[1].
Historia
W VIII w. osadnictwo słowiańskie z Mazowsza osiągnęło rubież po Trzcin i Tarczyn, następnie w IX wieku Leszcz aż po Kajkowo koło Ostródy[2][3]. W XI/XII wieku za czasów Bolesława Krzywoustego, a potem jego synów, z terenów Ziemi lubawskiej organizowano wyprawy krzyżowe na pogańskie Prusy oraz akcje kolonizacyjne związane z chrystianizacją ziemi lubawskiej[4]. w tym też czasie powstały polskie grody Klasztorek, Łanioch, Zwiniarz, Gutowo, Nowe Grodziczno[5]. Na okres XII w. przypada ekspansja ludności polskiej w okolice jezior Trupel, Karaś i Jeziora Skarlińskiego[6]. Załamanie się tej ekspansji mogło być spowodowane licznymi odwetowymi najazdami plemion pruskich i przejściowym opanowaniem Ziemi lubawskiej przez pruskie plemię Sasinów około 1216 roku[7]. W 1216 r. papież Innocenty III potwierdził Chrystianowi z Oliwy – biskupowi pruskiemu – posiadanie Ziemi lubawskiej stanowiącej darowiznę od nowo nawróconego władcy pruskiego Surwabuno. O tym, że była to wcześniej własność mazowiecka świadczy dokument z 1240 roku, w którym książęta mazowieccy Konrad i Bolesław oświadczają, że prawnie Ziemia lubawska powinna należeć do nich[8]. Od 1257 roku Ziemia lubawska przeszły na własność biskupów chełmińskich i stała się centrum administracyjnym kompleksu dóbr biskupich zwanych kluczem lubawskim. W roku 1269 na Ziemię lubawską najechało pruskie plemię Sudowów. Od pokoju toruńskiego (1466) kończącego Wojnę trzynastoletnią Ziemia lubawska ponownie należała do Polski aż do I rozbioru w 1772 r.
Miasta
Na terenie ziemi lubawskiej leżą miasta: Lubawa i Lidzbark (Welski), a także Kurzętnik, który jednak obecnie nie posiada praw miejskich. Sąsiednie Działdowo związane jest z terenem historycznej ziemi lubawskiej dopiero od roku 1920, kiedy zostało przyłączone do Polski. Nowe Miasto Lubawskie natomiast założone zostało na prawym brzegu Drwęcy, tj. na ziemi chełmińskiej, a nie na ziemi lubawskiej. Jego współczesna nazwa z przydomkiem „Lubawskie” istnieje dopiero od 1 września 1937 r. (Monitor Polski, nr 69 z 25 marca 1937 r.) i ma związek z faktem, iż Nowe Miasto (wcześniej Nowe Miasto nad Drwęcą) było siedzibą starostwa powiatu lubawskiego.
Na obszarze ziemi lubawskiej funkcjonuje stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Ziemia Lubawska.
Zobacz też
Bibliografia
- Nowe Miasto z dziejów miasta i powiatu, wyd. Pojezierze, Olsztyn 1963.
- Nowe Miasto Lubawskie, 1992.
Linki zewnętrzne
- ↑ http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_4/Pruthenia_4_2009_Bia%C5%82u%C5%84ski-G_O_zasiedleniu_ziemi_lubawskiej.pdf
- ↑ W.A.Moszczyński, Rubież słowiańsko-bałtyjska nad Wkrą w VIII–XI wieku na podstawie ceramiki ze stanowisk w Nowym Dworze, Tarczynach i Trzcinie, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie, pod. red. K. Grążawskiego, Włocławek-Brodnica 2003, s.106–108
- ↑ J. Powierski, Sasinowie, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t.5, 1975, s.75
- ↑ G. Białuński,Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999, s. 26–27
- ↑ http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_2/Pruthenia_2_2006_Gr%C4%85%C5%BCawski-K_Z_najnowszych.pdf
- ↑ J. Bojarski, Z badań nad pograniczem słowiańsko-pruskim we wczesnym średniowieczu, Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 4, Toruń 2002, s.19, 21–2
- ↑ J. Powierski, Przekaz Dusburga o najazdach pruskich i przejściowej okupacji ziemi chełmińskiej, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1971, nr 4, s. 379–425
- ↑ parentes eorum et ipsi acquisissent eam de manibus Prutenorum cum gladio et clipeo suo