Ziemia Sasinów
| |
| Państwa | |
|---|---|
| Stolica | |
| Ważniejsze miejscowości | |
Ziemia Sasinów, Ziemia sasińska[2][3], Sasinia[4] (niem. Sassen, łac. Terra Sossinensia, lit. Sasna, prus. Sasnis) – kraina historyczna oraz terytorium plemienne, położone w południowo-zachodniej części Prus, zamieszkana przez plemię Sasinów.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Sasinii pojawiła się w dokumencie księcia łęczyckiego Kazimierza z 4 sierpnia 1257 r. w formie „[…] terre, que Sausin vulgariter nuncupatur ”, natomiast w dokumencie z 1263 r. w formie Sassin. Z kolei w tzw. dokumencie króla Przemysława Ottokara z 1267 roku występuje w wersji Soysim. Jej nazwa wywodzona jest od słowa sasnis, co w języku pruskim znaczyło „zając”[5].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Ziemia Sasinów obejmowała w przybliżeniu obszar Garbu Lubawskiego[6] wraz z terytoriami nad rzekami: Drwęcą, Welem, Nidą, Omulew i Sawicą. Od wschodu graniczyła z Galindią, od północy z Pogezanią, na zachodzie z Pomezanią, na południowym zachodzie z ziemią chełmińską i z Mazowszem na południu. Obecnie jest to południowo-zachodnia część województwa warmińsko-mazurskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za czasów Bolesława Krzywoustego, a potem jego synów, na ziemię sasińską organizowano wyprawy krzyżowe[7] i w tym też czasie powstały polskie grody, takie jak Klasztorek, Łanioch, Zwiniarz, Gutowo, Nowe Grodziczno, które miały zabezpieczać granicę z Sasinami[8]. Chronologia grodów w północnej części Sasinii wskazuje, że tylko Domkowo wraz z osadą funkcjonowało w VII–XIII w. Natomiast ceramika z wczesnośredniowiecznych grodów w południowej Sasinii (Nowy Dwór, Tarczyny, Trzcin, Leszcz, a w drugiej fazie Kajkowo) uznawana jest za słowiańską[9]. Na lewym brzegu środkowej Drwęcy do rzeki Wel od drugiej połowy X wieku powstawały słowiańskie skupienia osadnicze wokół grodów w Grążawach-Świeciu i Nielbarku[10]. Dawniej sądzono, że centralnym punktem osadniczym plemienia Sasinów miał być gród w Zajączkach, jednak podczas ostatnich badań stwierdzono, że był to gród słowiański zniszczony w XIII wieku[6].
O strukturze terytorialnej plemiennej Sasinii nic bliższego nie wiadomo. Być może nawiązuje do niej podział administracyjny komturstwa ostródzkiego. Można przypuszczać, że w jej obrębie również występowały małe ziemie[11].
W walkach z Polakami ludność terytorium przetrzebiono tak bardzo, że w czasie podboju krzyżackiego w XIII wieku było ono prawie bezludne. Wkrótce stało się częścią ziem Zakonu Krzyżackiego, a później Prus książęcych, zaś resztki Sasinów zostały zasymilowane przez Lubawian i Mazurów. Ziemia Sasinów pokrywała się z południową częścią Prus Górnych oraz częściowo z ziemią lubawską.
Miasta[edytuj | edytuj kod]
Do miast leżących współcześnie na terenie Sasinii należą:
| Lp. | Miasto | Populacja | Powierzchnia |
|---|---|---|---|
| 1. |  Ostróda
|
32 714 | 14,15 km² |
| 2. |  Działdowo
|
21 370 | 11,47 km² |
| 3. |  Nidzica
|
13 872 | 6,86 km² |
| 4. |  Lubawa
|
10 269 | 16,84 km² |
| 5. |  Nowe Miasto Lubawskie
|
10 097 | 11,37 km² |
| 6. |  Lidzbark Welski
|
7900 | 5,68 km² |
| 7. |  Olsztynek
|
7677 | 7,69 km² |
| 8. |  Wielbark
|
2911 | 1,84 km² |
Miasta zdegradowane[edytuj | edytuj kod]
Do miast Sasinii (które jednak z różnych przyczyn utraciły status miasta) należą również:
| Lp. | Dawne miasto | Populacja | Prawa miejskie | Degradacja |
|---|---|---|---|---|
| 1. |  Kurzętnik
|
3065 | Około 1330 r. | 1905 r. |
| 2. |  Dąbrówno
|
1014 | 1326 r. | 1946 r. |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jest najstarszym miastem ziemi sasińskiej i jednocześnie ziemi lubawskiej (prawa miejskie – 1311 r.)
- ↑ Zamki i obiekty warowne - Zamki Krzyżackie- Pomezania, Ziemia Sasińska i Lubawska - Sypek R. - Księgarnia Odkrywcy, książki historyczne, odk.pl [dostęp 2022-09-02].
- ↑ Trochę o naszej historii, gazetaolsztynska.pl [dostęp 2022-09-02] (pol.).
- ↑ Sasinia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-09-02].
- ↑ Bojtár, s. 158
- ↑ a b Sławomir Wadyl, Studia nad kształtowaniem się pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego we wczesnym średniowieczu [dostęp 2019-12-19].
- ↑ G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999, s. 26–27
- ↑ Kazimierz Grążawski, Z najnowszych badań pogranicza słowiańsko-pruskiego w rejonie lubawsko-iławskim, „PRUTHENIA” (2), Olsztyn: Towarzystwo Naukowe Pruthenia (pismo.pruthenia.pl), 2006, s. 119–130, ISSN 1897–0915 [dostęp 2021-06-22].
- ↑ W. A. Moszczyński, Rubież słowiańsko-bałtyjska nad Wkrą w VIII–XI wieku na podstawie ceramiki ze stanowisk w Nowym Dworze, Tarczynach i Trzcinie, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie, pod red. K. Grążawskiego, Włocławek–Brodnica 2003, s. 83–108
- ↑ E. Kowalczyk, Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej (między Drwęcą a Pisą), Warszawa 2003, s. 120–156, s. 127–141
- ↑ PhD Justyna Prusinowska, Pruthenia Society, Pruthenia Yearbook vol 2: 2006 [dostęp 2019-10-30] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.