Pałac Branickich w Choroszczy: Różnice pomiędzy wersjami

Pałac Branickich w Choroszczy
	nr rej. 41 (47) z 22 marca 1956
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Miejscowość	Choroszcz
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	późny barok
Inwestor	Jan Klemens Branicki
Rozpoczęcie budowy	ok. 1729
Ukończenie budowy	1759
Zniszczono	1915
Odbudowano	po 1960
Pierwszy właściciel	Jan Klemens Branicki
	Położenie na mapie Choroszczy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie powiatu białostockiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie gminy Choroszcz Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:26, 7 gru 2015

Pałac Branickich w Choroszczy – zabytkowy pałac Branickich powstały w latach 1745-1764 dla magnata Jana Klemensa Branickiego na sztucznej wyspie, otoczonej kanałami oraz 25-hektarowym parkiem. Pałac był uzupełnieniem głównej rezydencji hetmana Branickiego mieszczącej się w Białymstoku.

Lokalizacja

Pałac wraz z zespołem budynków i parkiem został usytuowany na obszarze nizinnym, poniżej położonego na wzgórzu miasteczka Choroszcz, na prawym brzegu rzeki Horodnianki. Park zakomponowany został o zarysie zbliżonym do trapezu. Przy pałacu znajdował się folwark z zabudowaniami. Całość terenu była w kształcie rombu, pośrodku którego znajdował się pałac z pawilonami.

Historia

Pierwszy etap budowy założenia miał miejsce przed 1729 rokiem i rozpoczęła ją budowa pałacyku myśliwskiego na sztucznej wyspie oraz 400 metrowego kanału.

Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z Elżbietą Poniatowską rozpoczęto w 1748 roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około 1752 r.

Jesienią 1753 rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt^[2]. Po śmierci Izabeli Poniatowskiej w 1808 roku rezydencja została zaniedbana.

Pałac został uszkodzony podczas Powstania listopadowego. W 1840 roku pałac wraz z zabudowaniami został wydzierżawiony na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa. W 2 poł. XIX wieku pałac przebudowano i dobudowano do niego przybudówki. W rękach rodziny Moes zabudowania pozostały pałacowe do 1915 roku, gdy podczas I wojny światowej zniszczono pałac, pawilony i oficyny.

Po zniszczeniach wojennych pałac przeszedł w 1930 roku wraz z innymi zabudowaniami na własność szpitala i nie zabezpieczony popadał w coraz większą ruinę, którą zaczęto rozbierać w 1933 roku (rozebrano oficyny, zachodni pawilon i XIX wieczne partie boczne pałacu).

W 1956 roku zapadła decyzja władz wojewódzkich o odbudowie zabytku i rekonstrukcji parku. Od 1973 roku w pałacu znajduje się Muzeum Wnętrz Pałacowych, które jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
↑ Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39 [1]

Bibliografia

Pałac w Choroszczy. [dostęp 2008-12-19]. (pol.).

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .

[2] Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39 [1]

[1]

[2]

@@ Linia 15: / Linia 15: @@
  | kondygnacje           =
  | powierzchnia użytkowa =
- | rozpoczęcie budowy    =
+ | rozpoczęcie budowy    = ok. 1729
  | ukończenie budowy     = 1759
  | przebudowy            =
@@ Linia 32: / Linia 32: @@
 }}
 [[Plik:161 42 (48) z 22.03.1956; A-30 z 24.09.2002 Park pałacowy w zespole pałacowym Branickich. Choroszcz jass sw.jpg|thumb|Park pałacowy]]
-'''Pałac Branickich w [[Choroszcz]]y''' – zabytkowy pałac Branickich powstały w latach [[1745]]-[[1771]] dla magnata [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jana Klemensa Branickiego]] na sztucznej wyspie, otoczonej kanałami oraz ogromnym 25-hektarowym parkiem.
+'''Pałac Branickich w [[Choroszcz]]y''' – zabytkowy pałac Branickich powstały w latach [[1745]]-[[1764]] dla magnata [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jana Klemensa Branickiego]] na sztucznej wyspie, otoczonej kanałami oraz 25-hektarowym parkiem. Pałac był uzupełnieniem głównej [[Pałac Branickich w Białymstoku|rezydencji hetmana Branickiego mieszczącej się w Białymstoku]].
 == Lokalizacja ==
-Pałac został wraz z zespołem budynków i parkiem usytuowany na obszarze nizinnym, poniżej miasta położonego na wzgórzu, na prawym brzegu rzeki [[Horodnianka (rzeka)|Horodnianki]]. Park zakomponowany został o zarysie zbliżonym do trapezu. Przy pałacu znajdował się folwark z zabudowaniami. Całość terenu była w kształcie rombu, pośrodku którego znajdował się pałac z pawilonami.
+Pałac wraz z zespołem budynków i parkiem został usytuowany na obszarze nizinnym, poniżej położonego na wzgórzu miasteczka Choroszcz, na prawym brzegu rzeki [[Horodnianka (rzeka)|Horodnianki]]. Park zakomponowany został o zarysie zbliżonym do trapezu. Przy pałacu znajdował się folwark z zabudowaniami. Całość terenu była w kształcie rombu, pośrodku którego znajdował się pałac z pawilonami.
 == Historia ==
-Pierwszy etap budowy założenia miał miejsce około [[1725]] roku i rozpoczęła ją budowa pałacyku myśliwskiego na sztucznej wyspie oraz 400 metrowego kanału.
+Pierwszy etap budowy założenia miał miejsce przed [[1729]] rokiem i rozpoczęła ją budowa pałacyku myśliwskiego na sztucznej wyspie oraz 400 metrowego kanału.
 Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z [[Izabella Poniatowska|Elżbietą Poniatowską]] rozpoczęto w [[1748]] roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około [[1752]] r.
-Jesienią [[1753]] rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt<ref>[[Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego]], Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39</ref>. Po śmierci Izabeli Poniatowskiej w 1808 roku rezydencja została zaniedbana.
+Jesienią [[1753]] rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt<ref>Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39 [http://pbc.biaman.pl/publication/32126]</ref>. Po śmierci Izabeli Poniatowskiej w 1808 roku rezydencja została zaniedbana.
 Pałac został uszkodzony podczas [[Powstanie listopadowe|Powstania listopadowego]]. W 1840 roku pałac wraz z zabudowaniami został wydzierżawiony na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa. W 2 poł. XIX wieku pałac przebudowano i dobudowano do niego przybudówki. W rękach rodziny Moes zabudowania pozostały pałacowe do [[1915]] roku, gdy podczas I wojny światowej zniszczono pałac, pawilony i oficyny.