Sobór św. Michała Archanioła w Lidzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
zm. mapy (nieco dokładniej) |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 76: | Linia 76: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Do Lidy zakon pijarów sprowadził w 1756 starosta lidzki Ignacy [[Scipio del Campo]] |
Do Lidy zakon pijarów sprowadził w 1756 roku starosta lidzki Ignacy [[Scipio del Campo]] z ich kolegium z [[Werenowo|Werenowa]] założonego z fundacji jego dziadków. Pijarzy swoją siedzibę zlokalizowali na placu przy ul. Wileńskiej (obecnej Sowieckiej) zakupionym od stolnikowej pińskiej Ludwiki Godebskiej. W 1758 na placu tym stanął niewielki drewniany kościółek pw. św. Józefa Kalasantego oraz drewniany budynek szkoły. W ciągu następnych lat zbudowali drewniany klasztor dla 12 zakonników. Teren wkrótce został powiększony o dwa sąsiednie place dzięki darowiznom mieszczan lidzkich. W 1789 otrzymali od sędziego ziemskiego lidzkiego Jerzego Adamowicza otrzymali darowiznę w wysokości 20 tys. zł na budowę nowego kościoła. W 1792 pijarzy ukończyli budowę murowanego klasztoru. W związku z tym, że był to najsolidniejszy budynek w mieście, nocował w nim w 1797 car [[Paweł I Romanow|Paweł I]], którego darowiznę na rzecz budowy kościoła upamiętniono łacińską tablicą umieszczoną w klasztorze. W 1802 roku nocował w klasztorze car [[Aleksander I Romanow|Aleksander I]]. |
||
W 1800 rektor kolegium i architekt ksiądz Sebastian Dąbrowski rozpoczął budowę murowanego kościoła, który doprowadził do gzymsów, jednak w z powodu braku funduszów budowa w 1805 została przerwana. Do prac przystąpiono ponownie w 1817 pod kierunkiem tego samego architekta, który pełnił ówcześnie funkcję [[proboszcz]]a w [[Wawiórka|Wawiórce]], jednak śmierć architekta w 1819 ponownie wstrzymała prace. Do ukończenia kościoła przystąpił wiosną 1823 ks. rektor Kalasanty Sankowski, a prace prowadził Lejzor Dawidowicz Ciesielski z [[Rosienie|Rosieni]]. Budowę świątyni ukończono w 1824, po czym przystąpiono do wyposażania wnętrza. Na chórze umieszczono organy pozyskane z [[Kościół ewangelicko-augsburski w Witebsku|pijarskiego kościoła w Witebsku]]. Tak wyposażoną świątynię 4 lipca 1825 poświęcił biskup prowincjał litewski ks. Izydor Sieklucki. |
|||
W 1831 trzeba było rozebrać i odbudować wadliwie wzniesiony portyk, a w latach 1836–1837 rektor Jozofat Wojszwiłło musiał przeprowadzić gruntowny remont kościoła. W 1838 wyremontowano dwuskrzydłowy klasztor. W latach 1831–1832 wzniesiono ogrodzenie. Na północ od kościoła wznosiła się szkoła, a do brzegu rzeki rozciągał się ogród i sad. |
W 1831 trzeba było rozebrać i odbudować wadliwie wzniesiony [[portyk]], a w latach 1836–1837 rektor Jozofat Wojszwiłło musiał przeprowadzić gruntowny remont kościoła. W 1838 wyremontowano dwuskrzydłowy klasztor. W latach 1831–1832 wzniesiono ogrodzenie. Na północ od kościoła wznosiła się szkoła, a do brzegu rzeki rozciągał się ogród i sad. |
||
W dniu 23 sierpnia 1842 pożar strawił dach i kopułę kościoła oraz zabudowania gospodarcze. Spłonęło także całe wyposażenie kościoła wraz z organami, ołtarzami i amboną. Spłonęła także biblioteka klasztorna licząca 1787 tomów. |
W dniu 23 sierpnia 1842 pożar strawił dach i kopułę kościoła oraz zabudowania gospodarcze. Spłonęło także całe wyposażenie kościoła wraz z organami, ołtarzami i amboną. Spłonęła także biblioteka klasztorna licząca 1787 tomów. |
||
Rosyjskie władze zaborcze nie zgodziły się na odbudowę i w 1843 gubernator grodzieński wydał polecenie przekazania kościoła na [[Cerkiew (budynek)|cerkiew]], a przyległego skrzydła klasztoru na plebanię prawosławną. Z adaptacją na cerkiew zwlekano i do prac przystąpiono dopiero około 1855. Wyburzono przy okazji główne wschodnie skrzydło klasztoru pijarów, rozbudowując jednocześnie skrzydło północne. Odbudowano kopułę kościoła w poprzednim kształcie oraz wzniesiono nową dzwonnicę. Do 1919 świątynia funkcjonowała jako cerkiew św. Michała Archanioła. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i zajęciu Lidy przez polskie wojska, świątynia została w 1919 sprofanowana przez rzymskokatolików (w czasie tej akcji śmierć poniósł wieloletni opiekun cerkwi, prawosławny proboszcz ks. Josif Kojałowicz)<ref name="epa"/>, a następnie [[Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej|rewindykowana przez Kościół katolicki]] i zwrócona w 1926 zakonowi pijarów. W 1928 wykonano remont według projektu Józefa Zdanowicza. W 1938 na fasadzie umieszczono brązową tablicę ku czci [[Ludwik Narbutt|Ludwika Narbutta]], uczęszczającego do szkoły pijarów w Lidzie. Kościół przetrwał II wojnę światową bez zniszczeń i funkcjonował do 1945, gdy aresztowano ostatniego proboszcza Klemensa Mariana Czabanowskiego, zesłanego następnie do łagru. |
Rosyjskie władze zaborcze nie zgodziły się na odbudowę i w 1843 gubernator grodzieński wydał polecenie przekazania kościoła na [[Cerkiew (budynek)|cerkiew]], a przyległego skrzydła klasztoru na plebanię prawosławną. Z adaptacją na cerkiew zwlekano i do prac przystąpiono dopiero około 1855. Wyburzono przy okazji główne wschodnie skrzydło klasztoru pijarów, rozbudowując jednocześnie skrzydło północne. Odbudowano kopułę kościoła w poprzednim kształcie oraz wzniesiono nową dzwonnicę. Do 1919 świątynia funkcjonowała jako ''cerkiew św. Michała Archanioła''. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i zajęciu Lidy przez polskie wojska, świątynia została w 1919 sprofanowana przez rzymskokatolików (w czasie tej akcji śmierć poniósł wieloletni opiekun cerkwi, prawosławny proboszcz ks. Josif Kojałowicz)<ref name="epa"/>, a następnie [[Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej|rewindykowana przez Kościół katolicki]] i zwrócona w 1926 zakonowi pijarów. W 1928 wykonano remont według projektu Józefa Zdanowicza. W 1938 na fasadzie umieszczono brązową tablicę ku czci [[Ludwik Narbutt|Ludwika Narbutta]], uczęszczającego do szkoły pijarów w Lidzie. Kościół przetrwał II wojnę światową bez zniszczeń i funkcjonował do 1945, gdy aresztowano ostatniego proboszcza Klemensa Mariana Czabanowskiego, zesłanego następnie do łagru. |
||
W 1958 kościół przekazano na siedzibę Muzeum Krajoznawczego. W 1964 umieszczono w nim [[planetarium]]. W 1996 mimo protestów miejscowych katolików władze Białorusi przekazały kościół prawosławnym. Po dokonanym w 2000 remoncie pełni funkcję cerkwi pw. św. Michała Archanioła. Tablicę ku czci Ludwika Narbutta, którą odsłonięto w 1989 usunięto z fasady i przeniesiono do muzeum krajoznawczego<ref>[[Maria Kałamajska-Saeed]] „Kościół p.w. Św. Józefa Kalasantego i klasztor Pijarów w Lidzie” [w:] ''Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa wileńskiego'' tom III/2, Kraków 2008, s. 140–151</ref>. |
W 1958 kościół przekazano na siedzibę Muzeum Krajoznawczego. W 1964 umieszczono w nim [[planetarium]]. W 1996 mimo protestów miejscowych katolików władze Białorusi przekazały kościół prawosławnym. Po dokonanym w 2000 remoncie pełni funkcję cerkwi pw. św. Michała Archanioła. Tablicę ku czci Ludwika Narbutta, którą odsłonięto w 1989 usunięto z fasady i przeniesiono do muzeum krajoznawczego<ref>[[Maria Kałamajska-Saeed]] „Kościół p.w. Św. Józefa Kalasantego i klasztor Pijarów w Lidzie” [w:] ''Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa wileńskiego'' tom III/2, Kraków 2008, s. 140–151</ref>. |
||
Wersja z 15:01, 14 mar 2017
| sobór katedralny | |||||||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||||||
| Katedra |
od 2014 | ||||||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
8/21 listopada | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||||||||||||||||||||||||
 53°53′37,7″N 25°18′12,2″E/53,893806 25,303389
| |||||||||||||||||||||||||||
Sobór św. Michała Archanioła w Lidzie – sobór prawosławny, katedra eparchii lidzkiej Egzarchatu Białoruskiego Patriarchatu Moskiewskiego. Dawny kościół pijarów pw. św. Józefa Kalasantego.
Sobór znajduje się przy ulicy Sowieckiej[1].
Historia
Do Lidy zakon pijarów sprowadził w 1756 roku starosta lidzki Ignacy Scipio del Campo z ich kolegium z Werenowa założonego z fundacji jego dziadków. Pijarzy swoją siedzibę zlokalizowali na placu przy ul. Wileńskiej (obecnej Sowieckiej) zakupionym od stolnikowej pińskiej Ludwiki Godebskiej. W 1758 na placu tym stanął niewielki drewniany kościółek pw. św. Józefa Kalasantego oraz drewniany budynek szkoły. W ciągu następnych lat zbudowali drewniany klasztor dla 12 zakonników. Teren wkrótce został powiększony o dwa sąsiednie place dzięki darowiznom mieszczan lidzkich. W 1789 otrzymali od sędziego ziemskiego lidzkiego Jerzego Adamowicza otrzymali darowiznę w wysokości 20 tys. zł na budowę nowego kościoła. W 1792 pijarzy ukończyli budowę murowanego klasztoru. W związku z tym, że był to najsolidniejszy budynek w mieście, nocował w nim w 1797 car Paweł I, którego darowiznę na rzecz budowy kościoła upamiętniono łacińską tablicą umieszczoną w klasztorze. W 1802 roku nocował w klasztorze car Aleksander I.
W 1800 rektor kolegium i architekt ksiądz Sebastian Dąbrowski rozpoczął budowę murowanego kościoła, który doprowadził do gzymsów, jednak w z powodu braku funduszów budowa w 1805 została przerwana. Do prac przystąpiono ponownie w 1817 pod kierunkiem tego samego architekta, który pełnił ówcześnie funkcję proboszcza w Wawiórce, jednak śmierć architekta w 1819 ponownie wstrzymała prace. Do ukończenia kościoła przystąpił wiosną 1823 ks. rektor Kalasanty Sankowski, a prace prowadził Lejzor Dawidowicz Ciesielski z Rosieni. Budowę świątyni ukończono w 1824, po czym przystąpiono do wyposażania wnętrza. Na chórze umieszczono organy pozyskane z pijarskiego kościoła w Witebsku. Tak wyposażoną świątynię 4 lipca 1825 poświęcił biskup prowincjał litewski ks. Izydor Sieklucki. W 1831 trzeba było rozebrać i odbudować wadliwie wzniesiony portyk, a w latach 1836–1837 rektor Jozofat Wojszwiłło musiał przeprowadzić gruntowny remont kościoła. W 1838 wyremontowano dwuskrzydłowy klasztor. W latach 1831–1832 wzniesiono ogrodzenie. Na północ od kościoła wznosiła się szkoła, a do brzegu rzeki rozciągał się ogród i sad.
W dniu 23 sierpnia 1842 pożar strawił dach i kopułę kościoła oraz zabudowania gospodarcze. Spłonęło także całe wyposażenie kościoła wraz z organami, ołtarzami i amboną. Spłonęła także biblioteka klasztorna licząca 1787 tomów.
Rosyjskie władze zaborcze nie zgodziły się na odbudowę i w 1843 gubernator grodzieński wydał polecenie przekazania kościoła na cerkiew, a przyległego skrzydła klasztoru na plebanię prawosławną. Z adaptacją na cerkiew zwlekano i do prac przystąpiono dopiero około 1855. Wyburzono przy okazji główne wschodnie skrzydło klasztoru pijarów, rozbudowując jednocześnie skrzydło północne. Odbudowano kopułę kościoła w poprzednim kształcie oraz wzniesiono nową dzwonnicę. Do 1919 świątynia funkcjonowała jako cerkiew św. Michała Archanioła. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i zajęciu Lidy przez polskie wojska, świątynia została w 1919 sprofanowana przez rzymskokatolików (w czasie tej akcji śmierć poniósł wieloletni opiekun cerkwi, prawosławny proboszcz ks. Josif Kojałowicz)[1], a następnie rewindykowana przez Kościół katolicki i zwrócona w 1926 zakonowi pijarów. W 1928 wykonano remont według projektu Józefa Zdanowicza. W 1938 na fasadzie umieszczono brązową tablicę ku czci Ludwika Narbutta, uczęszczającego do szkoły pijarów w Lidzie. Kościół przetrwał II wojnę światową bez zniszczeń i funkcjonował do 1945, gdy aresztowano ostatniego proboszcza Klemensa Mariana Czabanowskiego, zesłanego następnie do łagru.
W 1958 kościół przekazano na siedzibę Muzeum Krajoznawczego. W 1964 umieszczono w nim planetarium. W 1996 mimo protestów miejscowych katolików władze Białorusi przekazały kościół prawosławnym. Po dokonanym w 2000 remoncie pełni funkcję cerkwi pw. św. Michała Archanioła. Tablicę ku czci Ludwika Narbutta, którą odsłonięto w 1989 usunięto z fasady i przeniesiono do muzeum krajoznawczego[2].
Od 2014[3], w związku z utworzeniem eparchii lidzkiej, świątynia pełni funkcję soboru katedralnego[1].
Galeria
-
Widok od S–W -
Wnętrze
- ↑ a b c СОБОР АРХИСТРАТИГА МИХАИЛА. Кафедральный собор святого Архангела Михаила в г. Лида. (Informacje na oficjalnej stronie eparchii lidzkiej)
- ↑ Maria Kałamajska-Saeed „Kościół p.w. Św. Józefa Kalasantego i klasztor Pijarów w Lidzie” [w:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa wileńskiego tom III/2, Kraków 2008, s. 140–151
- ↑ Лидская епархия