Zamek książąt mazowieckich w Czersku: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
drobne merytoryczne |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
W |
W [[XI wiek]]u w miejscu dzisiejszego zamku istniał drewniano ziemny [[gród]] o konstrukcji [[Izbica (architektura)|izbicowej]], który został zbudowany w czasach panowania Bolesława Śmiałego lub [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1224 roku wymieniono w źródłach kasztelana czerskiego Piotra Pilcha. W [[1229]] książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad mazowiecki]] uwięził na terenie grodu księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]. Wypuścił go w tym samym roku po interwencji przybyłej ze [[Śląsk]]a księżnej [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]] i zgodzie przez Henryka na zrzeczenie się roszczeń do Małopolski. W [[1239]] Konrad uwięził w grodzie [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]]. Pod koniec XIII wieku zbudowano w grodzie murowaną kaplicę św. Piotra. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia [[Kazimierz I warszawski|Kazimierza I Trojdenowicza]] o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku [[książęta mazowieccy|książę mazowiecki]] [[Janusz I Starszy|Janusz I]], rozkazał w miejscu przestarzałego grodu zbudować ceglany zamek, który powstał w latach [[1388]] - [[1410]]. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku w dniu 8 grudnia 1429 roku. |
||
Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]], która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów zwany dworem Feliksa Parysa lub Wielkim Domem wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy. |
Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]], która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów zwany ''dworem Feliksa Parysa'' lub ''Wielkim Domem'' wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy. |
||
W czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], w [[1656]] roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] [[Bitwa pod Warką|pod Warką]], wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały. |
W czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], w [[1656]] roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] [[Bitwa pod Warką|pod Warką]], wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały. |
||
W latach [[1762]]–[[1766]] [[starosta]] [[Czersk (województwo mazowieckie)|czerski]] [[marszałek wielki koronny]] [[Franciszek Bieliński (marszałek wielki koronny)|Franciszek Bieliński]] podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę) w celu umieszczenia w nim sądu grodzkiego i ziemskiego z archiwum. Jednak po III rozbiorze Polski i objęciu Czerska przez Prusaków mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W latach 1907-1911 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone przez Kazimierza Skórewicza. |
W latach [[1762]]–[[1766]] [[starosta]] [[Czersk (województwo mazowieckie)|czerski]] [[marszałek wielki koronny]] [[Franciszek Bieliński (marszałek wielki koronny)|Franciszek Bieliński]] podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę) w celu umieszczenia w nim sądu grodzkiego i ziemskiego z archiwum. Jednak po III rozbiorze Polski i objęciu Czerska przez Prusaków mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W latach 1907-1911 [[Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości]] sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone przez [[Kazimierz Skórewicz|Kazimierza Skórewicza]]. W 1915 roku podczas I wojny światowej zamek został uszkodzony podczas walk niemiecko-rosyjskich. W 1927 roku podjęto badania, dzięki którym odkryto fundamenty kościoła św. Piotra. |
||
Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym. |
Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym. |
||
Wersja z 14:48, 4 sty 2018
nr rej. 1009/116 z 25.01.1958 | |
Zamek od strony wieży bramnej | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Styl architektoniczny |
gotyk |
Inwestor |
Janusz I Starszy |
Rozpoczęcie budowy | |
Ukończenie budowy | |
Ważniejsze przebudowy |
XVI wiek |
Zniszczono |
1656, koniec XVIII w. |
Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie gminy Góra Kalwaria Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
Zamek książąt mazowieckich w Czersku – zamek gotycki zbudowany na przełomie XIV i XV wieku.
Historia
W XI wieku w miejscu dzisiejszego zamku istniał drewniano ziemny gród o konstrukcji izbicowej, który został zbudowany w czasach panowania Bolesława Śmiałego lub Władysława Hermana. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1224 roku wymieniono w źródłach kasztelana czerskiego Piotra Pilcha. W 1229 książę Konrad mazowiecki uwięził na terenie grodu księcia Henryka Brodatego. Wypuścił go w tym samym roku po interwencji przybyłej ze Śląska księżnej Jadwigi i zgodzie przez Henryka na zrzeczenie się roszczeń do Małopolski. W 1239 Konrad uwięził w grodzie Bolesława Wstydliwego. Pod koniec XIII wieku zbudowano w grodzie murowaną kaplicę św. Piotra. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia Kazimierza I Trojdenowicza o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku książę mazowiecki Janusz I, rozkazał w miejscu przestarzałego grodu zbudować ceglany zamek, który powstał w latach 1388 - 1410. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku w dniu 8 grudnia 1429 roku.
Gdy tereny te zostały przyłączone do Królestwa Polskiego w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał królowej Bonie, która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów zwany dworem Feliksa Parysa lub Wielkim Domem wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.
W czasie Potopu szwedzkiego, w 1656 roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od Stefana Czarnieckiego pod Warką, wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały.
W latach 1762–1766 starosta czerski marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę) w celu umieszczenia w nim sądu grodzkiego i ziemskiego z archiwum. Jednak po III rozbiorze Polski i objęciu Czerska przez Prusaków mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W latach 1907-1911 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone przez Kazimierza Skórewicza. W 1915 roku podczas I wojny światowej zamek został uszkodzony podczas walk niemiecko-rosyjskich. W 1927 roku podjęto badania, dzięki którym odkryto fundamenty kościoła św. Piotra. Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym.
Architektura
Zamek zbudowano na planie nieregularnym wyznaczonym przez obwód wałów wcześniej istniejącego w jego miejscu grodu ziemnego. Brama wjazdowa do zamku została zlokalizowana w monumentalnej 22 metrowej wieży gotyckiej zbudowanej na planie czworoboku. W wieży tej mieściła się komnata burgrabiego. Dwie wieże cylindryczne w czasach książąt mazowieckich miały wysokość murów obwodowych. Wieże te po przyłączeniu ziemi czerskiej do Korony w 1526 roku nadbudowano do dzisiejszej wysokości. Wieża południowo-zachodnia o wysokości 24 metrów miała wejście prowadzące z murów, a w jej przyziemiu znajdowała się cela więzienna. Wieża zachodnia była dostępna z dziedzińca.
Do dzisiaj zachowana jest większość murów zamku oraz wszystkie trzy wieże (Brama, Południowa i Zachodnia), z których można podziwiać panoramę okolicy. W obrębie murów znajdują się fundamenty kościoła zamkowego pod wezwaniem św. Piotra. Murowana zabudowa z XVI wieku nie zachowała się.
Zamek w kulturze
W latach 70. ubiegłego wieku w otoczeniu zamku zespół Skaldowie z Łucją Prus nagrał teledysk do piosenki "W żółtych płomieniach liści".
- Zobacz też:
Bibliografia
- Bohdan Guerquin: Zamki w Polsce. Warszawa: Arkady, 1984, s. 132-134. ISBN 83-213-3239-0.
- Leszek Kajzer: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2001, s. 140-143.
- Agnieszka Sypek, Robert Sypek: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002, s. 49-53. ISBN 83-88542-34-6.
- Tadeusz Zagrodzki: Czersk. Zamek i miasto historyczne. Warszawa: TOnZ, 1996, s. 27-46. ISBN 83-902793-8-X.
Linki zewnętrzne
- Zamek w Czersku (czersk.zamki.pl)
- Zamek w Czersku (www.zamkipolskie.com)
- zamek w Czersku na portalu sztuka.net
- Aktualne informacje o cenach biletów i godzinach otwarcia (www.gorakalwaria.net)
- Oficjalna Strona Zamku w Czersku