Zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów w Białej Podlaskiej: Różnice pomiędzy wersjami

Zespół zamkowy Radziwiłłów w Białej Podlaskiej
	nr rej. A/134 z 28.09.1956 i z 31.12.1966
	; wieża zamkowa - Muzeum Okręgowe
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Biała Podlaska
Adres	ul. Warszawska 12
Architekt	Paweł Negroni zwany Murzynem
Inwestor	Aleksander Ludwik Radziwiłł
Rozpoczęcie budowy	1622
Ukończenie budowy	lata 30. XVII wieku
Pierwszy właściciel	Aleksander Ludwik Radziwiłł
	Położenie na mapie Białej Podlaskiej Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:55, 18 sty 2018

Zespół zamkowy Radziwiłłów – obiekt zabytkowy w Białej Podlaskiej, obejmujący pozostałości dawnego zamku zbudowanego na planie gwiazdy pięcioramiennej z pięcioma bastionami otoczonymi fosą i wałem ziemnym. Zespół przylega do ulic Warszawskiej oraz Zamkowej, od zachodu graniczy z zabudową miejską, a od południa z doliną rzeki Krzny. Jest położony w pobliżu centrum miasta.

Historia

Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął książę Aleksander Ludwik Radziwiłł podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem. Około 1700 roku wybudowano barokowe oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał Hieronim Radziwiłł, podjęto prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora poprzez przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w zamku w Nieświeżu). W ten sposób na początku XVIII wieku zespół zamkowy w Białej uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd, a wybudowany pałac stanowił wzór dla innych tego typu obiektów w Rzeczypospolitej.

W 1883 roku częściowo zrujnowany pałac został rozebrany. Zachowane fortyfikacje ziemne stanowią rzadki przykład umocnień "szkoły staroholenderskiej".

Poza fortyfikacjami zachowały się również:

Brama wjazdowa - zbudowana w 4. ćw. XVII w. z fasadą komponowaną na wzór łuku triumfalnego, osłaniającą prostokątne wnętrze. Kolumnową fasadę zdobią liczne elementy dekoracyjne, jak: popiersia, panoplia, płaskorzeźby.

Wieża wjazdowa (zwana wartowniczą) - wybudowana została w 1. połowie XVII w., połączona ćwierkolistną szyją bramną z bramą wjazdową. Zwieńczona wydatnym barokowym hełmem, stanowi dominujący element wysokościowy w panoramie miasta. Posiada sześć kondygnacji, obecnie siedziba Muzeum Południowego Podlasia.

Trzy oficyny - wybudowane przed 1709 r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w XIX wieku na park miejski. W pierwszej, mieści się Miejska Biblioteka Publiczna, w drugiej Szkoła Muzyczna, Biblioteka "Barwna" zaś w trzeciej - Narodowy Fundusz Zdrowia, Bialskie Centrum Kultury, Bialskopodlaska Izba Gospodarcza, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Ośrodek Francuski Deux-Serves - Biała Podlaska.

Wieżyczka wschodnia - z 1. połowy XVII w., barokowa, wolnostojąca w głębi parku, dwukondygnacyjna, przykryta wewnątrz kopułą z dachem namiotowym. Podczas renowacji odkryte sgraffitowe zdobienia.

Kaplica zamkowa pw. św. Jozafata - z ok. 1620 r., ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem. Spoczywały w niej relikwie św. Jozafata.

Galeria

Rycina nieistniejącego już pałacu w stanie po przebudowie w 1760-62 r.
Brama z szyją bramną z lat 1696-1701
Oficyna północno-wschodnia
Skrzydło boczne pałacu z wieżą
Kaplica z ok. 1620 roku

Linki zewnętrzne

Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10].

Bibliografia

E. Łopaciński, Zamek w Białej Podlaskiej. Materiały archiwalne, Biuletyn Historii Sztuki, XIX, 1957, s. 27-48
J. Baranowski, Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w., Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, s.39-56
Tadeusz Bernatowicz, Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej, [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w.

@@ Linia 35: / Linia 35: @@
 == Historia ==
-Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął [[Aleksander Ludwik Radziwiłł]] podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem. Około 1700 roku wybudowano oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał [[Hieronim Radziwiłł]], podjęto  prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca Michał Kazimierz Rybeńko w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora zna przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w zamku w Nieświeżu). W ten sposób na początku [[XVIII wiek]]u zespół zamkowy uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd, wybudowany pałac stanowił wzór dla innych tego typu obiektów w Rzeczypospolitej. W 1883 roku pałac został rozebrany.
+Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął książę [[Aleksander Ludwik Radziwiłł]] podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał [[Bitwa pod Chocimiem (1673)|zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem]]. Około 1700 roku wybudowano barokowe oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał [[Hieronim Radziwiłł]], podjęto  prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca [[Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko]] w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora poprzez przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w [[Zamek w Nieświeżu|zamku w Nieświeżu]]). W ten sposób na początku [[XVIII wiek]]u zespół zamkowy w Białej uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd, a wybudowany pałac stanowił wzór dla innych tego typu obiektów w Rzeczypospolitej.
+W 1883 roku częściowo zrujnowany pałac został rozebrany.
-Zachowane fortyfikacje ziemne stanowią rzadki przykład umocnień "szkoły staroholenderskiej". Poza fortyfikacjami zachowały się również:
+Zachowane fortyfikacje ziemne stanowią rzadki przykład umocnień "szkoły staroholenderskiej".
+Poza fortyfikacjami zachowały się również:
 '''Brama wjazdowa''' - zbudowana w 4. ćw. XVII w. z [[fasada|fasadą]] komponowaną na wzór [[łuk triumfalny|łuku triumfalnego]], osłaniającą prostokątne wnętrze. Kolumnową fasadę zdobią liczne elementy dekoracyjne, jak: popiersia, panoplia, płaskorzeźby.
@@ Linia 44: / Linia 48: @@
 '''Trzy oficyny''' - wybudowane przed [[1709]] r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w [[XIX wiek]]u na park miejski. W pierwszej, mieści się Miejska Biblioteka Publiczna, w drugiej Szkoła Muzyczna, Biblioteka "Barwna" zaś w trzeciej - Narodowy Fundusz Zdrowia, Bialskie Centrum Kultury, Bialskopodlaska Izba Gospodarcza, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Ośrodek Francuski Deux-Serves - Biała Podlaska.
-'''Wieżyczka wschodnia''' - z 1. połowy XVII w., barokowa, wolnostojąca w głębi parku, dwukondygnacyjna, przykryta wewnątrz kopułą z dachem namiotowym. Podczas renowacji odkryte sgraffitowe ozdoby.
+'''Wieżyczka wschodnia''' - z 1. połowy XVII w., barokowa, wolnostojąca w głębi parku, dwukondygnacyjna, przykryta wewnątrz kopułą z dachem namiotowym. Podczas renowacji odkryte [[Sgraffito|sgraffitowe]] zdobienia.
 '''Kaplica zamkowa pw. św. Jozafata ''' - z ok. [[1620]] r., ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem. Spoczywały w niej relikwie św. Jozafata.
-== Linki zewnętrzne ==
+== Galeria ==
+<center><gallery widths="140" heights="140">
-* [http://historia.org.pl/2015/09/05/palac-radziwillow-w-bialej-podlaskiej-zostanie-odbudowany/ ''Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?]. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10].
+Plik:Zamek bialski rycina.jpg|Rycina nieistniejącego już pałacu w stanie po przebudowie w 1760-62 r.
-<center><gallery>
-Plik:Zamek bialski rycina.jpg|Rycina nieistniejącego już pałacu z połowy XVI w.
 Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (brama z szyją bramną 1696-1701r.) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|Brama z szyją bramną z lat 1696-1701
 Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (oficyna północno-wschodnia) (biblioteka tył) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|Oficyna północno-wschodnia
-Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (skrzydło pałacu z wieżą 1622r., 1922r.) (fot.1) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|Skrzydło pałacu z wieżą, 1622r., 1922r., widok od wschodniej strony
+Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (skrzydło pałacu z wieżą 1622r., 1922r.) (fot.1) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|Skrzydło boczne pałacu z wieżą
-Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (kaplica XVIIw.) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|kaplica z XVII w.
+Plik:Zespół zamku Radziwiłłów (XVIIw.,XIXw.) (kaplica XVIIw.) - Biała Podlaska ul. Warszawska woj. lubelskie ArPiCh A-134.JPG|Kaplica z ok. 1620 roku
 </gallery></center>
+== Linki zewnętrzne ==
+* [http://historia.org.pl/2015/09/05/palac-radziwillow-w-bialej-podlaskiej-zostanie-odbudowany/ ''Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?]. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10].
 == Bibliografia ==
 * E. Łopaciński, ''Zamek w Białej Podlaskiej. Materiały archiwalne'', Biuletyn Historii Sztuki, XIX, 1957, s. 27-48
-* J. Baranowski, Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w., Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, s.39-56
+* J. Baranowski, ''Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w.'', Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, s.39-56
-* Tadeusz Bernatowicz, Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej, [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w.
+* Tadeusz Bernatowicz, ''Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej'', [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w.
 {{DEFAULTSORT:Biała Podlaska}}